سینمای تامیل سریلانکا[۱]

می‌توان گفت که سینمای تامیل در سریلانکا هنوز به‌طور کامل از مراحل ابتدایی خود عبور نکرده است. در حالی که در هند هزاران فیلم تامیل و در خود سریلانکا صدها فیلم سینهالی تولید شده‌اند، شمار فیلم‌های تامیل سریلانکایی هنوز حتی به صد عنوان نرسیده است. این شاخه از سینما هنوز نتوانسته جایگاه قابل‌توجهی از نظر کیفیت هنری به دست آورد. با این حال، کوشش‌های کسانی که پس از استقلال کشور به دنبال خلق نوعی سینمای منحصربه‌فرد و تثبیت هویتی فرهنگی مستقل بودند، شایان توجه است. در بافت سینمای تامیل سریلانکا، گروه‌هایی چون تامیل‌های بومی، تامیل‌های مهاجر با ریشه هندی، و مسلمانان تامیل‌زبان حضور دارند. چند نکته ابتدایی در این زمینه قابل تأمل است.

رسانه‌های تصویری، چه در قالب پرده بزرگ و چه در قالب پرده کوچک، محبوب‌ترین شکل سرگرمی فرهنگی در میان تامیل‌های سریلانکا به شمار می‌روند. با این حال، تأثیر سینما از چارچوب فرهنگ عامه فراتر نرفته است. برخلاف ایالت تامیل نادوی هند که از زمان قدرت‌گیری آنادورای در سال ۱۹۶۷ شاهد پیوند نزدیک میان سیاست و سینما بوده، در سریلانکا فیلم‌های تامیل نقش مؤثری در تغییرات اجتماعی و سیاسی ایفا نکرده‌اند و سیاستمداران نیز تنها گهگاه در این عرصه حضور داشته‌اند.

دوم، باید توجه داشت که سینمای تامیل در هند پیوند چندانی با جامعه‌ی تامیل‌های سریلانکا نداشته است. با این حال، تاوامانی دیوی، زنی تامیل از جافنا، در دهه‌ی ۱۹۴۰ با بازی در نقش «تارزان زن» در فیلم هندی وانا موهینی سنت‌شکنی کرد. او با ایفای نقش‌هایی که در آن زمان جنجال‌برانگیز تلقی می‌شدند، توجه‌ها را به خود جلب کرد. با وجود فاصله‌ی فرهنگی و جغرافیایی، بسیاری از تامیل‌های سریلانکایی در عرصه‌ی سینمای هند فعالیت داشته‌اند. از جمله چهره‌های برجسته‌ی امروزی می‌توان به بالو ماهندرا، فیلم‌بردار و کارگردان برنده‌ی جوایز متعدد، و کوگاناتان، تهیه‌کننده و کارگردان، اشاره کرد.

سوم اینکه، بسیاری از شخصیت‌های مشهور سینمای تامیل هند به نوعی با سریلانکا ارتباط داشتند: راماچاندران در مادولکل، کندی متولد شد؛ کمدین چاندرابابو سال‌های اولیه زندگی خود را در کلمبو، مارادانا، به عنوان دانشجوی کالج سنت جوزف گذراند؛ پدر بازیگر سوجاتا در سریلانکا تدریس می‌کرد و او دوران کودکی خود را در گاله گذراند؛ دختر رادا، رادیکا، نیز در زادگاه مادرش، وناپووا، بزرگ شد.

چهارم، تامیل‌های سریلانکایی از همان آغاز شکل‌گیری سینمای سینهالی، نقش مهم و خلاقانه‌ای در آن ایفا کرده‌اند. نخستین فیلم سینهالی، کادونا پوراندوا، توسط فردی تامیل به نام نایاکام تهیه شد. پیش از سال ۱۹۸۳، تامیل‌های بسیاری به‌عنوان تهیه‌کننده، کارگردان، فیلمبردار، آهنگساز، مدیر صدا، تکنسین و نوازنده در صنعت فیلم سینهالی فعالیت می‌کردند. برخی از بزرگ‌ترین استودیوها و سالن‌های نمایش نیز در مالکیت تامیل‌ها بود. اما پس از رخدادهای سیاسی و اجتماعی سال ۱۹۸۳، حضور تامیل‌ها در سینمای سینهالی به‌طور چشمگیری کاهش یافت و تقریباً از میان رفت.

با وجود نقش قابل‌توجه تامیل‌ها در سینمای سینهالی، تنها تعداد اندکی از آنان به‌طور جدی در پی پیشگامی در تولید فیلم‌های تامیل در سریلانکا بودند. این مسئله عمدتاً ناشی از تردیدهایی درباره سودآوری چنین فیلم‌هایی بود. رقابت شدید با فیلم‌های وارداتی از جنوب هند و تولیدات قدرتمند صنعت سینمای سینهالی، تولید فیلم‌های تامیل در داخل کشور را به فعالیتی پرریسک تبدیل می‌کرد. افزون بر این، مسئله توزیع نیز چالشی بزرگ به شمار می‌رفت. تهیه‌کنندگان فیلم‌های تامیل سریلانکایی، توزیع‌کنندگان را به بی‌توجهی و عدم حمایت از تولیدات محلی تامیل متهم می‌کردند.

در این شرایط، تولید فیلم‌های تامیل در سریلانکا به دست تهیه‌کنندگانی افتاد که اغلب خودخواه بودند و منابع مالی یا نهادی کافی در اختیار نداشتند. در مقابل، رشد موفق سینمای تامیل در هند، به لطف تلاش‌های کارآفرینانه استودیوهای بزرگی مانند مدرن، جمینی، ای‌وی‌ام، ای‌ال‌اس، ویجایا، ژوپیتر، ناراسوس و پاکشیراجا اتفاق افتاد. اما در سریلانکا چنین توسعه‌ای رخ نداد؛ در آنجا، تهیه‌کنندگان مستقل فیلم که اغلب تنها با انگیزه شخصی و اراده خود وارد عرصه سینما می‌شدند، مجبور بودند شانس خود را امتحان کنند. بسیاری از این افراد شناخت عمیقی از سینمای با کیفیت نداشتند و هدف اصلی‌شان صرفاً تقلید از فضای سریلانکا در فیلم‌های تولید شده در تامیل نادو بود. نخستین فیلم سریلانکایی به زبان تامیل، «کوسومالاتا» نام داشت که در ۲۹ دسامبر ۱۹۵۱ به نمایش درآمد. این فیلم در اصل یک اثر سینهالی به نام «سانگاوونو پیلیثورا» بود که با بازی ادی جایامانه و روکمانی دیوی ساخته شده بود و سپس به زبان تامیل دوبله شده بود. صدای شخصیت‌ها توسط هنرمندان تامیل هندی ضبط شده بود. بنابراین، نمی‌توان «کوسومالاتا» را یک فیلم اصیل تامیل سریلانکایی به شمار آورد.

در همین زمینه، اولین فیلم تامیل در سریلانکا با عنوان «سامودایام» (جامعه) ساخته شد که اقتباسی از فیلم «ولیکاری» به کارگردانی آنادورای بود. این فیلم از لحاظ فنی رنگی و با فرمت ۱۶ میلی‌متری تولید شد. جالب اینجاست که در حالی که تهیه‌کننده اولین فیلم سینهالی یک فرد تامیل بود، تهیه‌کننده اولین فیلم تامیل سریلانکایی، هنری چاندراوانسا، که خود سینهالی بود، وظیفه تهیه‌کنندگی و کارگردانی آن را بر عهده داشت. در ابتدا، «سامودایام» قرار بود به صورت فیلم ۳۵ میلی‌متری ساخته شود، اما به دلیل مشکلات مالی، تهیه‌کننده تصمیم گرفت پروژه را به فرمت ۱۶ میلی‌متری تغییر دهد.

این فیلم در اصل محصول عشق و علاقه بود. در مقطعی، تهیه‌کننده با مشکلات مالی شدید روبرو شد و هنرمندان ناچار شدند با جمع‌آوری کمک‌های مردمی منابع مالی لازم را فراهم کنند. تهیه‌کننده که پیش از این هم با چالش‌هایی دست به گریبان بود، هنگامی که نتوانست سالن‌های نمایش مناسبی برای فیلم بیابد، با مشکلات بیشتری مواجه شد. نهایتاً، این فیلم در سال ۱۹۶۲ با اقدامات ویژه‌ای در سالن YMBA بورلا به نمایش درآمد. پس از آن، در نقاط مختلف کشور، به ویژه در سالن‌های مدارس و مراکز دینی به نمایش گذاشته شد. در نهایت، با همکاری تئاترهای سیلان، فیلم در سال ۱۹۶۳ در تئاتر مانل واقع در دماتاگودا به نمایش درآمد. این مراسم با حضور چلوانایاکام، رهبر حزب فدرال، به عنوان مهمان ویژه، برگزار شد.

اولین فیلم تامیل سریلانکایی که با فرمت استاندارد ۳۵ میلی‌متری تولید شد، «توتاکاری» (باغبان) بود. تهیه‌کنندگان این فیلم اعضایی از جامعه بودند که به‌دلیل اختلافات حرفه‌ای از گروه جدا شده بودند. فیلم بر پایه داستان توتاکاری ساخته شده و همچنین شامل سخنرانی‌هایی از اعضای اتحادیه‌های کارگری، از جمله ثوندامان و عزیز، بود. کارگردانی و بازیگری نقش اصلی این اثر را کریشناکومار بر عهده داشت. «توتاکاری» در تاریخ ۲۸ مارس ۱۹۶۲ در نه سینما به نمایش درآمد، اما به دلیل وجود چند نقص فنی، اکران آن بیش از دو هفته به طول نیانجامید.

در حالی که «سامودایام» و «توتاکاری» به‌ترتیب اولین فیلم‌های تامیل سریلانکا بودند که به صورت ۱۶ میلی‌متری و ۳۵ میلی‌متری ساخته شدند، آخرین فیلم تامیل ساخته شده در سریلانکا پیش از سال ۱۹۸۳، «ایدیا راگام شارمیلاوین» بود. این فیلم توسط جنی الدین، یک مسلمان، و سونیل سوبما پیریس، یک سینهالی، کارگردانی شد. جنی الدین علاوه بر کارگردانی، نویسنده فیلمنامه، دیالوگ‌ها و آهنگ‌های فیلم نیز بود. فیلم در سال ۱۹۸۹ تکمیل شد، اما به دلیل کمبود سالن‌های سینما، تا سال ۱۹۹۳ به نمایش عمومی درنیامد.

فیلم «شارمیلا ایتایا راگام» بر اساس رمانی ساخته شد که به مدت ۳۲ هفته به صورت سریالی در هفته‌نامه تامیلی «چینتامانی» منتشر می‌شد. این رمان محبوبیت زیادی به دست آورد و پس از انتشار به صورت کتاب نیز با استقبال چشمگیری روبه‌رو شد. نویسنده این اثر، همسر جنی الدین بود.

جنی الدین که در چندین شرکت فیلم‌سازی فعالیت داشت، به‌عنوان دستیار کارگردان در فیلم انگلیسی «کوه در جنگل» با بازی اورسولا اندرس، که در سریلانکا فیلم‌برداری شده بود، همکاری کرد. در مراسمی که یک ماه پس از اکران فیلم در کلمبو برگزار شد، جنی الدین درباره مشکلات مالی شدیدی که هنگام ساخت فیلم با آن روبه‌رو بود سخن گفت. او با ناراحتی توضیح داد که برای تأمین ۵۰ هزار روپیه به منظور دوبله فیلم به زبان سینهالی، با دشواری‌های زیادی مواجه شده است.

اگرچه پس از فیلم ایتایا راگام ساخته‌ی شارمیلا تلاش‌هایی برای تولید فیلم‌های تامیل در سریلانکا صورت گرفت، اما این تلاش‌ها به نتیجه‌ی قابل توجهی نرسید. با این حال، تعدادی فیلم تلویزیونی تامیل تولید شده است. بنابراین، از نظر فنی، روند ناتمام تولید فیلم‌های تامیل در سریلانکا — که با سامودایام در سال ۱۹۶۲ و توتاکاری در سال ۱۹۶۳ آغاز شد — نتوانست از نقطه‌ای که با اکران ایتایا راگام در سال ۱۹۹۳ رسید، فراتر رود.

از زمان استقلال سریلانکا، نزدیک به ۵۰ فیلم به زبان تامیل در این کشور تولید شده است. اگرچه این آثار از نظر کمیت و کیفیت هنوز جای پیشرفت دارند، اما نشانگر مهمی از رشد فرهنگی جامعه تامیل در این دوره به شمار می‌آیند. تامبیا دواداس در کتاب تحلیلی خود با عنوان داستان سینمای تامیل سریلانکا، تصویری جامع از پیدایش و تحول سینمای تامیل در این کشور ارائه می‌دهد. او این فیلم‌ها را به چهار دسته تقسیم می‌کند:

1. فیلم‌های ۱۶ میلی‌متری، مانند سامودایام و پاسا نیلا                                 
2. فیلم‌هایی که از زبان سینهالی به تامیل دوبله یا اقتباس شده‌اند، از جمله کالی‌یوگاکالام و نانکو لاکس
3. تولیدات مشترک بین هند و سریلانکا، مانند نانکورام و پایلوت پرمنات 
4. و در نهایت، دسته بزرگ‌تر و برجسته‌تری از فیلم‌های تامیل که به‌طور کامل در سریلانکا تولید شده‌اند، نظیر توتکاری، کاماتایین هاره و ونسانگو.

این دسته‌بندی نه تنها روند تکامل سینمای تامیل در سریلانکا را نشان می‌دهد، بلکه بازتابی از تنوع فرهنگی و تلاش برای حفظ زبان و هویت تامیل‌ها در قالب هنر هفتم است.

با تماشای تقریباً تمامی فیلم‌های تامیل تولیدشده در سریلانکا، هیچ‌یک را نمی‌توان شاهکار نامید؛ نه در قالب یک اثر هنری جدی و نه به عنوان فیلمی تجاری موفق. متأسفانه، تعداد بسیار اندکی از این آثار توانسته‌اند از نظر مالی موفق ظاهر شوند. اما آنچه به همان اندازه تأسف‌برانگیز است، این است که هیچ‌کدام از آن‌ها نتوانسته‌اند به‌عنوان نمونه‌ای از سینمای باکیفیت، تأثیرگذار باشند. با این‌حال، برخی از این فیلم‌ها را می‌توان به‌عنوان نقاط عطفی نسبتاً مهم در چارچوب محدود و خاص سینمای تامیل سریلانکا به شمار آورد.

فیلم «پاسا نیلا»، ساخته‌ی دو معلم از کالج جافنا در وادوکوتای، دستاوردی منحصربه‌فرد به شمار می‌رود؛ چراکه بیشتر نقش‌ها در آن توسط دانشجویان و کارکنان همان کالج ایفا شده‌اند. یکی از این دو معلم، جو دو آناند، بعدها به یک تهیه‌کننده‌ی موفق در سینمای سینهالی تبدیل شد. پس از آن، فیلم «کادامایین بهایرایا» به کارگردانی ودهانایگام، مدرس زبان انگلیسی و از علاقه‌مندان به آثار شکسپیر، ساخته شد. این فیلم اقتباسی تامیلی از نمایشنامه‌ی هملت است.

فیلم نیرمالا نخستین فیلمی بود که به‌واسطهٔ موسیقی و ترانه‌های اورجینال خود به شهرت رسید. اشعار این اثر توسط سیلایکور سلواراجان سروده شد و موسیقی آن را پاتماناتان، جوانی از ترینکومالی، ساخت. آهنگ «کانمانی آدا وا» با صدای فردیناند لوپز به یکی از آهنگ‌های محبوب بدل شد و برای نخستین‌بار، تامیل‌های سریلانکایی زمزمه‌کنان با یک آهنگ محلی فیلم تامیل همراه شدند. فیلم ونسانگو نیز که توسط افرادی ساخته شد که در ساخت فیلم‌های جنوب هند و سینهالی تجربه داشتند، با موفقیت چشمگیری روبه‌رو شد.

یکی از نوآوری‌های قابل توجه در سینمای تامیل، ورود یک فعال اتحادیه کارگری و سیاستمدار به عرصه فیلم بود. گانسان، از اعضای کنگره کارگران دموکراتیک، در عرصه سیاست معادل راماچاندران در تامیل نادو به‌شمار می‌رفت. او در فیلم‌های پوتیا کاتارو، نان اوکوم توژان و نادو پوترا گیسا نقش‌آفرینی کرد و تهیه‌کنندگی آن‌ها را نیز بر عهده داشت. گانسان تنها فیلمسازی بود که سه اثر موفق تولید کرد و هر سه فیلم با استقبال مناسبی روبه‌رو شدند.

از نظر موفقیت تجاری، فیلم راتاتین راتامه چشمگیر بوده است. با این حال، با وجود اینکه در سریلانکا فیلم‌برداری شده و عوامل سریلانکایی در تولید آن نقش داشته‌اند — از جمله کارگردان و تهیه‌کننده که هر دو اهل سریلانکا بودند — نمی‌توان آن را یک فیلم سریلانکایی دانست. این اثر به عنوان یک فیلم هندی ثبت شده و بازیگرانی چون جایشانکار، رادیکا، ناگش و آسوکان که همگی هندی بودند در آن ایفای نقش کرده‌اند.

بزرگ‌ترین موفقیت تجاری در سینمای تامیل پس از فیلم «راتاتین راتامه»، فیلم «کومالیگال» بود. این اثر بازسازی‌ای از درام رادیویی پرطرفدار «کومالیکالین کوممالام» به شمار می‌رفت. «کومالیگال» به تهیه‌کنندگی تاجر معروف، ام. محمد، و به کارگردانی راماناتان ساخته شد؛ کسی که پیش از این در صنعت سینمای سینهالی فعالیت داشت.

یکی از نکات برجسته این فیلم انتخاب بازیگران آن بود: رامادوس، که در واقعیت یک برهمن بود، نقش یک شخصیت مسلمان را ایفا کرد، و در مقابل، عبدالحمید، که مسلمان بود، در نقش یک برهمن ظاهر شد. دنباله‌ی این فیلم با عنوان «امالیکال»، که شخصیت اصلی آن یک مسلمان بود، نیز با استقبال خوبی مواجه شد.

با این حال، سه فیلم تامیل به عنوان تصاویر واقع‌گرایانه‌ای از زندگی تامیل‌های سریلانکایی برجسته شده‌اند. این فیلم‌ها عبارتند از «کوتوویلاکو»، «پونمانی» و «واداکاترو». هر دو فیلم «کوتوویلاکو» و «پونمانی» موضوع حساس جهیزیه را به عنوان محور اصلی خود دارند و در هر دو، قهرمانان زن با مرگ مواجه می‌شوند. «واداکاترو» که بر اساس رمانی از سنگای عالیان ساخته شده، به تنش‌های میان ماهیگیران مهاجر و بومی می‌پردازد و شاید بهترین فیلم تامیل ساخته شده تاکنون باشد.

تاریخچه‌ای کوتاه از سینمای تامیل سریلانکا ارائه می‌شود، که بخشی از فرهنگ این منطقه است و برای تثبیت جایگاه خود در مواجهه با چالش‌های بزرگی تلاش می‌کند: از یک سو رقابت با فیلم‌های تامیل هند و از سوی دیگر فیلم‌های سینمای سینهالی. در حالی که دولت سریلانکا هیچ حمایتی برای توسعه و ترویج سینمای بومی تامیل ارائه نکرد، هند نیز اجازه دسترسی این سینما به بازار وسیع تامیل نادو را نداد. بنابراین، افرادی که با انگیزه خلق آثار در سینمای تامیل سریلانکا گام برداشتند، با وجود مشکلات فراوان، تلاش کردند تا جای خود را باز کنند.

یکی از نکات مثبت سینمای تامیل سریلانکا، بازتاب تنوع قومی آن است. در این سینما، شکاف‌های قومی به شکل خشونت‌آمیز نمایش داده نمی‌شود. سینهالی‌ها، تامیل‌های سریلانکایی، تامیل‌های هندی‌تبار و مسلمانان، همگی در شکل‌گیری و توسعه این سینما نقش داشته‌اند. تقریباً در هر فیلمی، تنوع قومی کشور از طریق حضور بازیگران، تکنسین‌ها و نوازندگان به خوبی به تصویر کشیده شده است.

با وجود تلاش‌های اولیه‌ای که اغلب ناموفق بودند، فیلم‌های تامیل سریلانکا در مسیر شکل‌گیری هویت مستقل خود با چالش‌هایی روبه‌رو بودند. به‌ویژه در بازه زمانی بین سال‌های ۱۹۷۰ تا ۱۹۷۷، شاهد رنسانس فرهنگی مهمی در ادبیات تامیل سریلانکا بودیم که تأثیرات آن در سینما نیز نمایان شد. فیلمسازان تامیل به این نتیجه رسیدند که تقلید از سینمای تامیل هند، چه از نظر تجاری و چه از نظر هنری، راهگشا نخواهد بود. بنابراین، آنها شروع به تجربه و خلق ژانری نو کردند که بر اساس نمایش واقع‌گرایانه مسائل و موضوعات محلی شکل گرفته بود. بدین ترتیب، فرم خاصی از فیلمسازی پدید آمد که هدف آن ایجاد روندی مستقل و اصیل در سینمای تامیل سریلانکا بود.

حتی در حالی که این روند ادامه داشت، سه فاجعه رخ داد. اولین آن، بازگشایی اقتصاد بود که زمینه را برای تولیدات مشترک بین هند و سریلانکا فراهم کرد. با حضور ستاره‌های بزرگ هندی در سریلانکا و آغاز فیلمبرداری در لوکیشن‌های آشنا، جذابیت نمایش مکان‌های تازه و بومی سریلانکا برای مخاطبان سینما کاهش یافت. به این ترتیب، فیلم‌های محلی دیگر جذابیت اصلی خود را از دست دادند.

دومین تحول، ظهور تلویزیون و کاست‌های ویدئویی بود که امکان تماشای فیلم‌های تامیل هندی را مستقیماً در اتاق‌های نشیمن فراهم کرد. در مقابل، دولت با ارائه مشوق‌ها، حمایتی از صنعت محلی به عمل نمی‌آورد. تأثیر منفی حضور فیلم‌های تامیل از ایالت تامیل نادو و فیلم‌های سینهالی به واسطه تلویزیون و کاست‌های ویدئویی به شدت توسط سینمای تامیل سریلانکا احساس شد.

سومین و مهم‌ترین عاملی که سینمای تامیل سریلانکا را تحت تأثیر قرار داد، افزایش پیوسته خشونت‌ها و درگیری‌های قومی در سال ۱۹۸۳ بود. خود جامعه تامیل سریلانکا به‌خاطر این درگیری‌های مستمر دچار تفرقه و نابودی شد. این وضعیت باعث شد تمامی فعالیت‌های فرهنگی مهم و معنادار ممنوع گردد. مهاجرت‌های داخلی و خروج از منطقه به مکان‌های دیگر، به بخشی از واقعیت زندگی تامیل‌های سریلانکا تبدیل شد.

هنرمندان، تهیه‌کنندگان و حامیان فرهنگی همگی تحت تأثیر این وضعیت قرار گرفته‌اند. سینمای تامیل با تهدید انقراض مواجه است و برای احیای اشکال فرهنگی تامیل، تغییرات سیاسی اساسی ضروری خواهد بود. تنها در چنین فضایی است که سینمای تامیل سریلانکا، که به‌واسطه بیان گسترده فرهنگ عامه شناخته می‌شود، می‌تواند بار دیگر به قدرت برسد. با توجه به بحران اکران سینما در سریلانکا، به نظر می‌رسد فرصتی برای شکوفایی سینمای تامیل وجود ندارد.

وبسایت خرید و فروش فیلم‌های سینِهالی :

https://www.films.lk/index.php 

https://lk.bookmyshow.com/sri-lanka/movies/sinhala          

https://cinema.lk/