چبوراشکا: شخصیت محبوب روس‌ها

روس‌ها امسال 20 اوت 2025 تولد 59 سالگی چبوراشکا را جشن گرفتند. او به عنوان یکی از شخصیت‌های اصلی کتاب «تمساح گِنا و دوستانش» توسط نویسنده ادوارد اوسپنسکی در سال 1966 خلق شد و پس از انتشار انیمیشن «تمساح گنا» اثر رومن کاچانوف، که بر اساس این کتاب در سال ۱۹۶۹ توسط سایوزمولت‌فیلم (کمپانی ساخت انیمیشن روسی) ساخته شد، چبوراشکا به طور گسترده میان مردم شناخته و محبوبیت پیدا کرد و از آن پس قهرمان بسیاری کتاب‌ها و انیمیشن‌ها در روسیه و خارج از آن تبدیل شد.

عکس از سایت پلتفرم نمایش خانگی «ای وی» از انیمیشن «چبوراشکا» محصول 2013

طبق مطالعه‌ای که توسط پلتفرم اطلاعاتی ذن انجام شده، معیارهای اصلی بینندگان برای انتخاب او توسط روس‌ها، شخصیت درخشان قهرمان و نوستالژی دوران کودکی بوده است.

تعلق قهرمان به فرهنگ ملی برای روس‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. از هر چهار نفر (26%) شخصیت‌های روسی به دلیل نزدیکی معنوی و سنتی ترجیح داده می‌شوند.

او یک موجود گرمسیری ناشناخته با گوش‌های بزرگ و گرد، مهربان، زیرک و شاد به رنگ قهوه‌ای و چشمان درشت و نافذ و روحیه‌ای خوب است که ابتدا با تمساح گنا دوست می‌شود. او عاشق پرتقال است و بسیار کنجکاو و خوش‌برخورد. تصویر او برای اولین بار توسط لئونید شوارتزمن طراح مشهور در سال 1969 خلق گردید. نام او با فعل (چبوراخنوتسا) чебура́хнуться  به معنای «افتادن همراه با سروصدا» مرتبط است که به دست و پا چلفتی بودن برمی‌گردد.

روز دقیق تولد چبوراشکا تا سال ۲۰۰۳ مشخص نبود. از سال ۲۰۰۳، تولد چبوراشکا در دومین یا سومین آخر هفته ماه اوت، همراه با یک رویداد خیریه برای کودکان یتیم، که «تولد چبوراشکا» نام دارد، جشن گرفته می‌شود اما اغلب روز 20 اوت را تولد چبوراشکا می‌دانند.

پس از موفقیت این شخصیت، اولین اسباب‌بازی‌های او نیز ساخته شد. کودکان روسی بسیار به این شخصیت علاقمندند و سلیقه سختگیرانه آنها را برآورده کرده است. این شخصیت رکوردار جدید توزیع فیلم داخلی است که دوران کودکی مخاطبان 50-40 ساله را نیز تداعی می‌کند و برای این افراد نیز نوستالژی‌ست.

در سال 2004، نماد رسمی تیم المپیک روسیه در بازی‌های آتن، چبوراشکای قهوه‌ای، در بازی‌های 2006 تورین، چبوراشکای سفید، در بازی‌های 2008 پکن، قرمز و در بازی‌های 2010 ونکوور، آبی بود.

در سال ۲۰۰۸، موزه چبوراشکا در مسکو افتتاح شد، جایی که در میان نمایشگاه‌ها، همان ماشین تحریری وجود دارد که تصویر این موجود کوچک جذاب روی آن ایجاد شده است. در داستان این موجود گفته می‌شود او را در یک جعبه پرتقال پیدا کردند، بنابراین منشأ او ناشناخته است. در ابتدا، هیچ کس نمی‌خواست با او دوست شود، آنها نمی‌خواستند او را در فروشگاه بگذارند یا به باغ وحش ببرند، او تنها و غمگین بود اما خیلی زود چبوراشکا یک دوست فوق‌العاده پیدا می‌کند؛ تمساح گنا. این زوج غیرمعمول با هم یک سری ماجراجویی‌های شگفت‌انگیز دارند. بهترین چیزی که چبوراشکا به بینندگان کوچک خود می‌آموزد، دوستی صمیمانه و تمایل به کمک به دیگران برای حل مشکلاتشان است. کودک می‌تواند داستان‌های مختلفی را اختراع کند و صحنه‌هایی را با چبوراشکا و سایر اسباب‌بازی‌های نرم اجرا نماید.

بناهای یادبودی برای چبوراشکا ساخته شده است. برای مثال در نزدیکی مسکو، خاباروفسک، چبوکساری، یالتا، نیژنی نووگورود و مورمانسک.

چبوراشکا در میان غیرروس‌ها هم محبوبیت دارد بویژه مورد علاقه ژاپنی‌هاست. در آنجا، علاوه بر کارتون‌های شوروی، انیمیشن‌های زیادی با حضور او ساخته شد. علاوه بر این، ژاپنی‌ها یک کارتون سه‌بعدی نیز درباره چبوراشکا و گنا ساختند. یکی از فروشگاه‌های کودکان، یک طبقه کامل را به چبوراشکا اختصاص داده است و در سال ۲۰۰۳، در نمایشگاه بین‌المللی انیمیشن توکیو، شرکت ژاپنی SP International حق توزیع انیمیشن‌های چبوراشکا در ژاپن را از سایوزمولت‌فیلم روسیه تا سال ۲۰۲۳ به دست آورد.

از جمله موارددیگر درباره اشیائی که چبوراشکا نامیده می‌شدند، هواپیمای حمل و نقل نظامی An-72 بود که به دلیل موتورهای بالای بال‌ها، شبیه گوش‌های این شخصیت کارتونی بودند.

مدل ЗАЗ-966 اتومبیل زاپوروژست را چبوراشکا هم می‌خواندند و ون روسی از مدل ماسکویچ 2733 نیز به عنوان چبوراشکا مورد استفاده بود.

در دوران شوروی، چبوراشکا نامی بود که به بطری‌هایی با ظرفیت نیم لیتر داده می‌شد. هنوز هم می‌توان آنها را در قفسه‌های فروشگاه‌ها دید. لیموناد با طعم‌های مختلف میوه در این بطری‌ها پر می‌شود و دلیل نامگذاری این است که اولین نوشیدنی داخل آن لیموناد «چبوراشکا» بود.

اکنون هدفون‌هایی با بلندگوهای بزرگ هم در روسیه چبوراشکا نامیده می‌شوند.

داستان چبوراشکا تمام نشده است. برعکس، پس از اکران فیلمی با همین نام در ژانویه ۲۰۲۳، رشد محبوبیت آن روند جدیدی پیدا کرده است. تقاضا برای اسباب‌بازی‌ها و برچسب‌های چبوراشکا افزایش یافته، فنجان‌هایی با طرح چبوراشکا، تی‌شرت، کوله پشتی و دفترچه یادداشت، قاب گوشی، کارت پستال، با این طرح در همه فروشگاه‌های روسی وجود دارد، گویا پدیده چبوراشکا وارد مرحله جدیدی می‌شود.

منابع:

https://pskovlib.ru/obzori/istoriya-veshchej-sx/15627-istoriya-cheburashki

https://rg.ru/2023/08/20/den-rozhdeniia-cheburashki-5-liubopytnyh-faktov-o-liubimom-geroe.html

https://iz.ru/1939574/2025-08-20/rossiane-nazvali-svoih-lubimyh-animacionnyh-personazei