مهاجرت تحصیلی به روسیه: وضعیت فعلی و چشم‌انداز توسعه
ایرینا ایواخنیوک
3 سپتامبر 2025
خلاصه تحلیل:
تحصیل دانشجویان خارجی مزایای از جمله وجهه اجتماعی-فرهنگی، سیاسی و مالی برای کشور میزبان به ارمغان می‌آورد. به همین دلیل است که سیاست کشورهای میزبان در مورد مهاجرت تحصیلی بین‌المللی معمولاً محرک است و بازار بین‌المللی خدمات آموزشی همچنان بسیار رقابتی به نظر می‌رسد.
روسیه تجربه تاریخی گسترده‌ای در زمینه مهاجرت تحصیلی دارد. در دوران اتحاد جماهیر شوروی، با وجود اینکه این کشور عملاً به روی مهاجرت بین‌المللی بسته بود، جذب شهروندان خارجی برای تحصیل، بخشی از سیاست دولت بود. در سال ۱۹۹۰، بیش از ۱۲۵ هزار دانشجوی خارجی در دانشگاه‌های شوروی تحصیل می‌کردند و این سومین رقم در جهان پس از ایالات متحده آمریکا و فرانسه بود. یک سیستم مؤثر برای آموزش متخصصان واجد شرایط در اتحاد جماهیر شوروی ایجاد شد، آموزش شوروی به حق یکی از بهترین‌ها در جهان محسوب می‌شد، اما در دهه ۱۹۹۰ این سیستم در واقع از بین رفت.
در دهه ۲۰۱۰، جذب دانشجویان خارجی به یکی از اولویت‌های سیاست مهاجرت روسیه تبدیل شد و از سال ۲۰۱۷، صادرات آموزش به بخشی از استراتژی توسعه اجتماعی-اقتصادی روسیه تبدیل شده است. طبق اعلام وزارت آموزش عالی و علوم فدراسیون روسیه، در سال ۲۰۲۴، ۳۷۶ هزار دانشجوی خارجی در دانشگاه‌های روسیه تحصیل می‌کردند که از این تعداد، ۲۲۰ هزار نفر شهروند کشورهای مستقل مشترک‌المنافع بودند. در عین حال، طی ۵ سال گذشته، تعداد دانشجویان سایر کشورها غیر از حوزه سی آی اس چندین برابر افزایش یافته است: از چین، هند، مصر؛ بیش از دو برابر، از ایران؛ بیش از سه برابر. در سال ۲۰۲۴، سهم دانشجویان خارجی در روسیه ۸.۵ درصد از کل دانشجویان است.
بر اساس داده‌های سال ۲۰۲۳، روسیه از نظر تعداد دانشجویان بین‌المللی، پس از ایالات متحده، بریتانیا، استرالیا، آلمان و کانادا، در میان کشورهای پیشرو جهان قرار دارد. ایجاد شرایطی که برای جذب دانشجویان بین‌المللی به دانشگاه‌های روسیه مساعد است، مهاجرت تحصیلی را به یک کانال مهم و به سرعت در حال گسترش برای تحرک بین‌المللی تبدیل کرده است.
طبق اهداف تعیین‌شده در بالاترین سطح دولتی، تعداد دانشجویان خارجی در دانشگاه‌های روسیه باید تا سال ۲۰۳۰ به ۵۰۰ هزار نفر افزایش یابد. بنابراین در سال‌های آینده، تعداد آنها باید سالانه به طور متوسط ۲۰ هزار نفر افزایش یابد. دانشگاه‌ها، به عنوان عناصر اصلی نظام آموزش عالی، با حمایت لازم از سوی دولت، قادر به تبدیل شدن به مجریان سیاست خارجی روسیه هستند. آموزش دانشجویان این کشورها در تخصص‌های مورد تقاضا، تجربه مثبت مهاجرت آنها و حفظ مداوم روابط با دانشگاه محل تحصیلشان، زمینه مساعدی را برای همکاری و اعتماد متقابلاً سودمند بین کشورها ایجاد می‌کند و ارتباطات را در زمینه‌های سیاست، تجارت و فرهنگ گسترش می‌دهد.
منبع:
دسترسی به متن روسی یادداشت تحلیلی شماره 62 سال 2025:
https://russiancouncil.ru/papers/RIAC-Edu-Migration-PolicyBrief62.pdf
نظر شما