پاکستان کشوری اسلامی با ۹۷٪ جمعیت مسلمان است. مسلمانان این کشور اعتقاد و ایمان کامل به وحدانیت خداوند متعال، نبوت حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) و سایر پیامبران پیشین (علیهم السلام) و به ختم نبوت پیامبر اکرم (ص)، قرآن کریم، اهل بیت (علیهم السلام) و صحابه راستین پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) دارند و به همه آنها از صمیم قلب احترام می ‌گذارند. آنها هرگز حاضر نیستند هیچ گونه توهینی به این شخصیتهای مقدس یا قرآن کریم را تحمل کنند. بنابراین، برای اولین بار، قوانینی مربوط به توهین مقدسات در شبه قاره هند در سال ۱۸۶۰ میلادی در زمان حکومت بریتانیا وضع شدند، سپس در سال ۱۹۲۷ میلادی گسترش بیشتری یافتند، در حالی که این قوانین در زمان حکومت ژنرال ضیاءالحق، رئیس جمهور نظامی سابق پاکستان، در سال ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۶ میلادی گسترش بیشتری یافتند. بنابراین، طبق قوانین وضع شده توسط دولت بریتانیا، برهم زدن هرگونه تجمع مذهبی، ورود بدون اجازه به گورستان دین دیگر، توهین به اعتقادات مذهبی دین دیگر یا هتک حرمت عمدی به عبادتگاه یا عبادت یک شخصی جرم محسوب می ‌شد و حداکثر مجازات تحت این قوانین ده سال زندان و جریمه نقدی بود، اما قوانین  توهین مقدسات در دهه ۱۹۸۰ میلادی گسترش یافتند. در سال ۱۹۸۰میلادی اظهارات کفر آمیز علیه شخصیت ‌های اسلامی نیز جرم اعلام شد و مجازات آن سه سال زندان بوده است. سپس در سال ۱۹۸۲میلادی بار دیگر گسترش یافتند و در آن مجازات اعدام نیز برای هتک حرمت عمدی قرآن کریم اعلام شد. به همین ترتیب، در سال ۱۹۸۶میلادی مجازات توهین به پیامبر اسلام (ص) نیز اعدام یا حبس ابد اعلام شد[1]. اکنون در قانون مجازات پاکستان، دو بند ۲۹۵ و ۲۹۸ قانون اساسی، قانون توهین به مقدسات نامیده می ‌شوند. یکی از آنها، بند ۲۹۵ (ج)، مجازات اعدام را برای توهین جدی به مقدسات تعیین می‌ کند. بند ۲۹۵ (الف) مجازاتی تا ده سال برای ایجاد آزار عاطفی برای فردی از هر مذهبی تعیین می ‌کند. به همین ترتیب، بند ۲۹۵(ب) مجازات هتک حرمت قرآن کریم و ماده ۲۹۵ (ج) مجازات توهین رسول خدا (ص) را تعیین می ‌کند. بر اساس این بند قانون، «استفاده از عبارات توهین ‌آمیز علیه پیامبر اسلام (ص)، چه به صورت کلامی، شفاهی یا کتبی، یا با ظاهر/ ارائه ظاهری، یا هرگونه اظهار نظر نادرست یا مستقیم یا غیرمستقیم درباره ایشان که باعث ایجاد تصور بد، خودخواهانه یا خشن در مورد ایشان یا ایجاد تصور مخرب در مورد ایشان شود یا باعث ایجاد شک و تردید و تمسخر در مورد نام مقدس ایشان شود، همه این موارد با حبس ابد یا اعدام و همچنین جریمه نقدی قابل مجازات خواهد بود[2]. اکثر مسلمانان پاکستانی، اعم از شیعه و سنی، معتقدند که به موهنین مقدسات باید مجازات شود. با این حال، بحث ‌های مداومی در مورد اینکه آیا این قوانین مطابق با آموزه‌ های دینی اجرا می‌ شوند یا خیر، وجود دارد. بسیاری معتقدند که این قوانین که در دوران ژنرال ضیاء، رئیس جمهور نظامی سابق پاکستان وضع شده ‌اند، مستقیماً از قرآن کریم گرفته شده‌ اند و بنابراین توسط دست بشر نوشته نشده‌ اند، اما برخی دیگر از مسلمانان و غیر مسلمانان در مورد این قوانین ملاحظاتی دارند. آنها معتقدند که به دلیل این نقائص ‌جدی، برخی از بندهای این قوانین مورد سوء استفاده قرار می‌ گیرند، اما متأسفانه، افراد مرتبط با گروه اول که معتقدند این قوانین از قرآن کریم گرفته شده ‌اند، حوصله گوش دادن به هرگونه اعتراضی به این قوانین را ندارند. به همین دلیل است که وقتی سلمان تأثیر، فرماندار سابق ایالت پنجاب پاکستان و منتقد اصلی این قانون، توسط محافظ شخصی خود ترور شد، مردم پاکستان در مورد اینکه آیا قاتل او را قهرمان بدانند یا قاتل، دچار اختلاف نظر شدند، بنابراین این گروه از قاتل او حمایت کرد و او را قهرمان اسلام اعلام کرد. ماجرا به اینجا ختم نشد، بلکه یک ماه پس از ترور سلمان تاثیر، شهباز بهتی، وزیر اقلیت ‌های دینی پاکستان، که با این قانون مخالفت کرده بود، نیز در اسلام آباد به ضرب گلوله کشته شد. هنگامی که ممتاز قادری، قاتل سلمان تاثیر، در سال ۲۰۱۶ میلادی به دار آویخته شد، هزاران نفر از افراد وابسته به همین گروه در مراسم تشییع جنازه او شرکت و حمایت کردند. اصلاح قوانین توهین مقدسات در دستور کار چندین حزب سکولار در پاکستان بوده است. با این حال، پیشرفت کمی حاصل شده است، که عمدتاً به دلیل حساسیت موضوع است. در سال ۲۰۱۰ میلادی شیری رحمان، رهبر حزب مردم و حاکم پاکستان، لایحه ‌ای را در این زمینه ارائه کرد. این لایحه خواستار تغییراتی در نحوه رسیدگی به جرایم مذهبی بوده است، به طوری که پرونده ‌ها به افسران ارشد پلیس ارجاع داده شود و از طریق دادگاه ‌های عالی کشور رسیدگی شود. با این حال، این لایحه در فوریه ۲۰۱۱ میلادی پس از فشار شدید احزاب مذهبی پاکستان پس گرفته شد. فشار این گروه مذهبی آن قدر است که حتی عمران خان، نخست وزیر سابق پاکستان، در طول مبارزات انتخاباتی خود قول داد که از این قوانین محافظت کند[3]. همچنین دولت های سابق قدرت نداشتند و دولت کنونی پاکستان نیز اصلا قدرت ندارند تا در مورد تغییر در این قانون صحبت کنند. بنابراین، مدتی است که این قانون مورد کم توجهی و سوء استفاده بیشتر قرار گرفته و هر روز پرونده ‌های واهی علیه افرادی تحت این قانون ثبت می‌ شود یا در ثبت پرونده‌ ها به آموزه‌ های اسلامی توجه نمی‌شود، حتی علیه برخی افراد دیوانه و مجنون نیز شکایات ثبت می ‌شود. از سوی دیگر، تحت پوشش این قانون، پرونده‌ هایی مربوط به توهین به چهره ‌های بحث ‌برانگیز تاریخی اسلام از جمله معاویه و سایرین دشمنان اهل بیت (ع) نیز تشکیل می ‌شود و بندهای توهین پیامبر اکرم (ص) در آنها گنجانده می ‌شود. این روند تا حدی رسیده است که دکتر راغب حسین نعیمی، رئیس شورای ایدئولوژی اسلامی پاکستان نیز اعلام کرد که سازمان ‌های مذهبی از قوانین اسلامی طبق سلیقه و ذائقه خود استفاده می‌کنند[4]. اعظم نذیر تارر، وزیر دادگستری پاکستان، نیز در ماه گذشته اعلام کرده بود که دولت در حال معرفی تدابیر امنیتی جدیدی برای جلوگیری از سوءاستفاده از قانون و تضمین اجرای به موقع عدالت در پرونده‌ های توهین مقدسات است[5].

    اخیراً، پرونده‌ ای علیه یک مرد میانسال دارای اختلال روانی در روستایی در منطقه اوکارا در ایالت پنجاب پاکستان به دلیل سوزاندن صفحاتی از قرآن کریم ثبت شده است. بر اساس گزارش روزنامه دان، یک فرد مبتلا به بیماری روانی در پرونده ‌ای که طبق بند ۲۹۵-ب قانون مجازات پاکستان ثبت شده است، به جرم سوزاندن صفحات قرآن کریم در مسجدی در روستای ۵۵-GD در منطقه نورشاه اوکارا، بعد از ظهر سه‌ شنبه، نام برده شده است. برای جلوگیری از واکنش احتمالی جمعیت مسلمان این منطقه، پلیس بلافاصله متهم را به مکانی امن منتقل کرد. مقامات اذعان کردند که متهم ظاهراً از نظر روانی نامتعادل بوده و ساکن روستای ۵۵-GD نبوده است[6]. شکایت مشابهی علیه مهندس محمد علی میرزا، یک عالم سنی، توسط شخصی از همین مذهب اسلامی ثبت شده است و او اکنون در زندان است. در حالیکه بیانیه محمد علی میرزا حاوی جملاتی است که صرفاً نقل کفر هستند، این یوتیوبر معروف پاکستانی که توسط ویدیوهای یوتیوب در مورد موضوعات اسلامی اظهار نظر می کند، به دلیل سخنرانی‌ های مذهبی ‌اش در رسانه‌ های اجتماعی مشهور شده، این روزها به دلیل کلیپ ویدیویی که در آن در مورد ازدواج مرد مسلمان با زن مسیحی صحبت می‌ کند، دستگیر شده است. در ۲۴ اوت 2025 میلادی، یک شهروندی در ایستگاه پلیس شهر جهلم درخواستی ارائه داد مبنی بر اینکه محمد علی میرزا در این مورد عبارات توهین ‌آمیزی بیان کرده و با گفتن الفاظ توهین‌ آمیز، احساسات همه مسلمانان را جریحه ‌دار کرده است. سوال این است که آیا تکرار الفاظ توهین ‌آمیز گفته شده توسط دیگری نیز توهین محسوب می ‌شود یا خیر؟ اتهام وارد بر محمد علی میرزا این است که او یک دیدگاه توهین ‌آمیزی را از مسیحیان نقل کرده و آن را تکرار کرده که به عنوان توهین قلمداد می‌ شود، اما برخی از علمای همه مکاتب فکری پاکستان با وجود اختلافات شدیدی با وی، در مورد پرونده فعلی نظر داده و از محمد علی میرزا در این مورد حمایت کرده ‌اند. آن ها بند ۲۹۵ (ج) قانون مجازات پاکستان را سلاحی علیه محمد علی میرزا مطرح کردند و گفتند که این وضعیت در پاکستان به معنای ایجاد یک فضای ترسناکی است. در این وضعیت، ممکن است هیچ عالمی بدون اتهام باقی نمی ماند و همه علما همدیگر را متهم و زندانی کنند. قانون ۲۹۵ (ج) اظهارات میرزا را شامل نمی شود و نقل قول کفر نیست. تکفیری ها این قانون را برای خود سلاحی می دانند و موقعیت را برای خود غنیمت شمرده و علیه مخالفین خود از جمله محمد علی میرزا از این قانون استفاده می کنند. انسان با انتساب دادن به قول دیگری مرتکب توهین به مقدسات (توهین رسالت) نمی‌ شود، اگر نقل کفر، کفر است، پس کسانیکه این شکایت ثبت کردند آنها نیز این کلام را تکرار کردند و مرتکب توهین شده اند، این نوع افراد همین طور مرحوم جنید جمشید، نعت خوان و آوازه خوان معروف سابق پاکستان را نیز متهم به توهین مقدسات کرده بودند، درحالیکه وی به حضرت عایشه، همسر پیامبر اکرم (ص) توهین نکرده بود [7]. تحلیلگران معتقدند که گروه ‌های سنی افراطی از جمله تحریک لبیک پاکستانبه حمایت سپاه صحابه این قانون را علیه مخالفان خود، از جمله عزاداران امام حسین (ع)، استفاده می‌کنند و علیه تعداد زیادی از آنها به اتهام کفر به نام توهین به صحابه، به توهین معاویه و سایر قاتلان نوه پیامبر (ص) متهم کرده و پرونده ‌های کفر ثبت می‌کنند. همچنین در این پرونده ‌های کفر، بند 295 (ج) این قانون را نیز درج می‌کنند تا مخالفان خود را به اعدام بکشند.

منابع: