بسیاری از روان‌شناسان و کارشناسان حوزه علوم مذهبی جهان در سال‌های اخیر درباره خطرات و آسیب‌های استفاده از اینترنت برای کودکان و نوجوانان هشدار داده‌اند. آنان معتقدند که فضای اینترنت و شبکه‌های اجتماعی برای کودکان و نوجوانان به هیچ وجه مناسب نیست. در این شرایط، بسیاری از دولت‌ها، قوانین و محدودیت‌هایی را برای استفاده افراد زیر سنّ قانونی از اینترنت اعمال می‌کنند. آلمان نیز از این قاعده مستثنی نیست. یکی از وظایف مهم اداره فرهنگ و رسانه آلمان در سال‌های اخیر، تنظیم مقررات و کمک به ارتقای سواد رسانه‌ای کودکان و نوجوانان است. در این بخش، دولت آلمان ابتکاری را به نام «یک شبکه برای کودکان» راه‌اندازی کرده‌است و از طریق آن، سایت‌های امن و مناسب با سنّ کودکان و نوجوانان را به آن‌ها و خانواده‌هایشان معرفی می‌کند.

۱. شکل‌گیری «یک شبکه برای کودکان»

بر اساس ماده ۱۷ کنوانسیون حقوق کودک، کشورهای عضو کنوانسیون موظف هستند به عملکرد مهم رسانه‌های گروهی واقف باشند و دسترسی کودک به اطلاعات و مطالب گوناگون را (خصوصاً مواردی که مربوط به اعتلای رفاه اجتماعی، معنوی، اخلاقی و بهداشت جسمی و روحی وی می‌شود،) تضمین کنند. به همین‌ دلیل، ارتقای سواد رسانه‌ای کودکان و نوجوانان و محافظت از آن‌ها در فضای اینترنت، به بخش مهمی از استراتژی‌های دولت فدرال تبدیل شده‌است. مسئولان دولت فدرال معتقدند که باید بر اساس سنّ و نیاز کودکان و نوجوانان محتوای مناسب در شبکه وب را برای این گروه فراهم کنند.

در این راستا، آن‌ها در سال ۲۰۰۸ میلادی تصمیم گرفتند تا طیف گسترده‌ای از وب‌سایت‌های خوب و مناسب کودکان را در یک بستر (پلت‌فرم) اینترنتی جمع‌آوری کنند. بدین‌ ترتیب، ابتکار «یک شبکه برای کودکان» به همت اداره فرهنگ و رسانه، و وزارت زنان، خانواده، سالمندان و جوانان فدرال، به منظور حفاظت از کودکان در برابر خطرات ناشی از اینترنت راه‌اندازی شد.

در هجدهمین دوره پارلمان مرکزی آلمان (بوندستاگ) نیز نمایندگان بر اهمیت ابتکار «شبکه‌ای برای کودکان» تأکید کردند. در آن زمان، نمایندگان معتقد بودند که وجود چنین ابتکاری برای ارائه پیشنهادهای مفید و مناسب برای کودکان اهمیت زیادی دارد و باید از طرف دولت حمایت مالی شود.

هرچند در ابتدا تأمین بودجه برای طرح بزرگ «یک شبکه برای کودکان» از دغدغه‌های اصلی مسئولان دولت فدرال بود، اما به‌تدریج موضوع «شناخت نیازهای کودکان در دنیای اینترنت» نیز ذهن آن‌ها را درگیر کرد. در آن زمان، اینکه «چه محدودیت‌هایی باید بر فضای اینترنتی کودکان و نوجوانان اعمال شود تا خواسته‌های آن‌ها را نیز برآورده کند»، یا اینکه «صفحات کودکان باید چگونه طراحی شوند تا آموزش‌های رسانه‌ای نیز در آن‌ها گنجانده شود»، از موضوعات مورد بحث در میان اعضای اداره فرهنگ و رسانه فدرال بود. آن‌ها می‌دانستند که باید بر اساس نیاز روز جامعه حرکت کنند؛ چراکه با وجود پیشرفت‌های تکنولوژی، دنیای رسانه‌ای کودکان هر روز تغییر می‌کند؛ به طور مثال، امروزه با وجود تلفن‌های هوشمند، دسترسی کودکان و نوجوانان به شبکه اینترنت بیشتر شده‌است و یا حتّی کودکان پیش‌دبستانی نیز برای انجام تکالیف خود از این شبکه استفاده می‌کنند. در نتیجه، نیاز آن‌ها نسبت به سال ۲۰۰۸ میلادی تغییرات زیادی داشته‌است.

در همین راستا، مسئولان اداره فرهنگ و رسانه فدرال از سال ۲۰۱۷ میلادی تصمیم گرفتند تا تغییراتی اساسی در طرح تأسیس «یک شبکه برای کودکان» پدید آورند. آن‌ها با حمایت از سایت‌هایی که محتوای ارزشمندی دارند، شرایطی را مهیا کردند تا دانش‌آموزان بتوانند از طریق تلفن‌های هوشمند و تبلت‌ها نیز به سایت‌های متنوع، امن و مناسب با سنّ خود دسترسی یابند.

۲. طراحی موتور جستجوگر مخصوص برای دانش‌آموزان

علاوه بر این، در سال‌های اخیر، دست‌اندرکاران ابتکار تأسیس «یک شبکه برای کودکان»، موتور جستجویی با عنوان فراگ‌فین[۱] برای کودکان شش تا دوازده‌ساله طراحی کرده‌اند تا آن‌ها بتوانند سؤالات ذهنی و علمی خود را با جستجو در یک مکان امن پیدا کنند. در این موتور جستجو، تنها مقالات و مطالبی دیده می‌شود که محتوای آن‌ها از سوی مدرسان رسانه تأیید شده‌اند. این موتور جستجو بر اساس محتوای مورد نیاز کودکان به‌روز می‌شود. طراحان فراگ‌فین برای حفاظت از کودکان، به تمام نکات فنّی توجه کرده‌اند. بدین ترتیب، والدین و معلمان اطمینان دارند که کودکان­شان در فضای امن به جستجوی موضوعات مورد علاقه خود می‌پردازند. برنامه فراگ‌فین به‌راحتی قابل نصب بر تلفن‌های هوشمند و تبلت‌هاست و حتّی نصب آن روی سیستم‌های اندروید رایگان است. طراحان این موتور جستجو برای تحقیقات مدارس نیز وب‌سایتی با عنوان schule.fragFINN.de در نظر گرفته‌اند که دانش‌آموزان و معلمان می‌توانند به‌راحتی از آن برای پژوهش‌های خود استفاده کنند. البته این دو وب‌سایت تنها مختص کودکان و نوجوانان نیست، بلکه برای تمام کسانی که در حوزه کودکان و نوجوانان کار می‌کنند، مفید است.

۳. اختصاص بودجه

چنان‌که پیش‌ از این نیز اشاره شد، مسئولان دولت فدرال از ابتدای راه‌اندازی این طرح، نگران تأمین بودجه آن بودند. بر اساس گزارشی که روی سایت ابتکار «یک شبکه برای کودکان» قرار گرفته، از سال ۲۰۰۸ تا ژانویه سال ۲۰۱۸ میلادی، مبلغ نُه و نیم میلیون یورو برای حمایت از این طرح در نظر گرفته شده‌است. در واقع، اداره فرهنگ و رسانه فدرال سالانه مبلغ یک میلیون یورو به این ابتکار اختصاص داده‌است و وزارت زنان، خانواده، سالمندان و جوانان نیز از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۳ میلادی، هر سال مبلغ ۵۰۰ هزار یورو در اختیار دست‌اندرکاران این ابتکار قرار داده‌است.

۴. طرحی موفق

مسئولان اداره فرهنگ و رسانه معتقدند که ابتکار «یک شبکه برای کودکان» بسیار موفق عمل کرده‌است. بر اساس گزارش آنان، در حال حاضر ۷۷ وب‌سایت زیر نظر این ابتکار قرار دارند که در این سال‌ها توانسته‌اند جوایز زیادی کسب کنند. همچنین، بر اساس آماری که از سوی دولت فدرال منتشر شده‌است، از سال ۲۰۰۸ تا اکتبر سال ۲۰۱۷ میلادی، ماهانه ۲.۵ میلیون کاربر از «یک شبکه برای کودکان» بازدید کرده‌اند. همچنین، این ابتکار توانسته‌است در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۵ میلادی به ترتیب جایزه کمنیوس برای رسانه‌های دیجیتال و جایزه انجمن رسانه، علوم و تحقیقات فدرال را کسب کند.

منابع:

http://www.enfk.de/

https://www.fragfinn.de/

https://schule.fragfinn.de/