در کشور قرقیزستان با جمعیت ۵.۵ میلیون نفر، حدود ۲۵۰ هزار نفر در سازمانهای غیردولتی کار می‌کنند. این آمار ۱۲٪ از کل جمعیت شاغل در این جمهوری را دربرمی‌گیرد. سهم شاغلان در سازمانهای غیردولتی با تعداد افراد شاغل در بخش صنایع و معادن برابری می‌کند.
این کشور در حوزۀ پساشوروی نمونه و مصداق خوبی برای محققان و پژوهشگرانی است که دربارۀ «قدرت نرم» تحقیق می‌کنند؛ زیرا با وجود ضعف دستگاه دولتی، فساد نخبگان و سیاست‌های چندوجهی ژئوپولیتیکی قرقیزستان، در این جمهوری زیرساخت‌های توسعه‌یافتۀ قدرت نرم چند کشور منطقه‌ای و جهانی وجود دارد. از این رو، در مقاله حاضر قدرت نرم کشورهای مختلف در ارتباط با قرقیزستان و تأثیر بالقوۀ آنها بر تصمیمات قرقیزستان در سیاست‌های خارجی و داخلی این کشور مقایسه خواهد شد.
چین
فرهنگ چین، فرهنگی بسته است. در واقع، این فرهنگ خود را از جهان بیرونی محصور کرده و فرهنگ‌های دیگر را به نحوی غیرمتمدن می‌داند. بنابراین، قدرت نرم چین براساس فرهنگ غنی و چندهزارساله و وضعیت بزرگترین اقتصاد تولیدی جهان استوار است. با مطالعۀ زبان و فرهنگ چینی، هر شخصی می‌تواند در این کشور مشغول به کار و تجارت شود یا به‌عنوان مترجم و مشاور در چین کار کند. به‌دلیل حضور و رشد سریع شرکت‌های چینی در امارات متحدۀ عربی، فارغ‌التحصیلان زبان چینی در این کشور به‌راحتی می‌توانند شغلی پیدا کنند.
فعالیت‌های رسانه‌های چینی نقش مهمی در سیاست «نفوذ نرم» چین در اقتصاد جهانی ایفا می‌کند. نمایندگان رکن چهارم چین، گزارش‌های متعدد، برنامه‌های تلویزیونی و سایر رویدادها را برای نشان‌دادن دستاوردها و جنبه‌های مثبت چین نشان می‌دهند. در قرقیزستان نیز کانال شمارۀ ۹ به کانال تلویزیونی CCT چین اختصاص دارد. برنامه‌های این کانال تلویزیونی برای بینندگان روس‌زبان در کشورهای مستقل مشترک‌المنافع در نظر گرفته شده است.
سنگ‌بنای دیپلماسی فرهنگی چین، مؤسسۀ کنفوسیوس در دانشگاه علوم انسانی بیشکک و دانشگاه ملی است. این مؤسسات به ترتیب در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ میلادی تأسیس شدند و از طرف پکن تأمین مالی می‌شوند. همچنین از سال ۲۰۱۳، مؤسسۀ کنفوسیوس در شهر اوش در جنوب قرقیزستان شروع به فعالیت کرده است. در جهان بیش از ۴۰۰ مؤسسۀ کنفوسیوس وجود دارد. در دانشگاه ملی قرقیزستان (بزرگترین دانشگاه کشور) ۲۴ معلم از چین از طریق برنامه‌های تبادل متقابل معلمان در حال تدریس هستند.
مؤسسۀ کنفوسیوس در دانشگاه ملی قرقیزستان با ۸ کلاس کنفوسیوس (هزینۀ تجهیزات برای هریک از کلاس‌ها ۳۰هزار دلار) و ۱۸ تالار کنفرانس چندرسانه‌ای (تجهیزات هر تالار حدود ۳۵۰۰ دلار) با مدرن‌ترین تجهیزات افتتاح شده است.
با تلاش‌های این مؤسسه براساس نتایج سال ۲۰۱۳ میلادی، بیش از ۶۰۰ قرقیز برای آموزش به چین اعزام شده‌اند. همچنین دوره‌های دانش‌افزایی برای ۸۰۰ نفر از استادان بومی زبان چینی در قرقیزستان برگزار شده و کلاس‌های زبان چینی در شهرهای جلال‌آباد و کراکول دایر شده است.
در سال ۲۰۱۲ میلادی، در مدارس و دانشگاه‌های قرقیزستان، ۳۸ معلم زبان چینی اعزامی از چین تدریس می‌کردند. در سپتامبر ۲۰۱۴، آکادمی مدیریت دولتی ریاست‌جمهوری قرقیزستان تفاهم‌نامۀ همکاری با آکادمی اداری دولتی چین امضا کرد. همچنین پکن تأمین مالی دو برنامۀ دیگر تحصیل یک‌ساله در چین را از طریق سازمان همکاری شانگهای برای ۵۰ دانش‌آموز قرقیزی مسلط به زبان چینی بر عهده گرفته است.
۳ تا ۴ سال پیش در آزمون‌های بین‌المللی زبان چینی کمتر از ۳۰ نفر شرکت می‌کردند. در حال حاضر این رقم به بیش از یک هزار نفر رشد کرده است. امروزه دانشجویان مؤسسۀ کنفوسیوس یکی از بهترین متخصصان هستند. آنها در شرکت‌های مشترک قرقیزی و چینی کار می‌کنند و با شرکت‌های چینی شرکت‌های مشترک تأسیس و آثار نویسندگان چینی را به قرقیزی و بالعکس ترجمه می‌کنند. براساس آمار سال ۲۰۱۲، بیش از۲۰۰۰ دانش‌آموز قرقیزی در چین تحصیل می‌کردند.
به‌لحاظ ایدئولوژیک، چین ایدئولوژی جذابی مانند رؤیای آمریکایی ایالات متحده را ندارد و این مسئله در پکن به‌خوبی درک شده است. ایدۀ اصلی حمایت چین از «قدرت نرم»، تغییر تدریجی و پاک‌کردن تصویر منفی «امپراطوری آسمانی» در دید کشورهای همسایه است. برای این منظور، از طریق مؤسسات کنفوسیوس، نهادهای جدید با برنامه‌های مختلف برای آموزش دانش‌آموزان در چین، کارآموزی برای معلمان و غیره تأسیس میشود.
جزء اصلی استراتژی «قدرت نرم» چین، سیاست مستقیم رهبری چین است. مقامات چینی در اجرای سیاست خارجی بسیار محتاطانه عمل می‌کنند. اصل عدم دخالت در امور داخلی کشورهای دیگر تا به امروز یکی از مزایای اصلی سیاست خارجی چین بوده و همچنان ادامه دارد. زمانی که چنین اقتدار جهانی وجود دارد و کشور عضو شورای امنیت سازمان ملل به این اصول پایبند است، طبیعتاً از دید کشورهای ضعیف‌تر، چین به یک شریک ایده‌آل تبدیل میشود.
تمام عناصر سیاست «قدرت نرم» چین که در این متن به آنها اشاره شده است، به‌طور کلی مشخصۀ دیپلماسی پکن در قرقیزستان هستند. یک عنصر مهم «قدرت نرم» در رابطه با نخبگان دولت، مسئلۀ وام‌ها و سرمایه‌گذاری‌های چین در این کشور است. سرمایه‌گذاری‌ها و به‌ویژه وام‌ها توسط طبقۀ سیاسی قرقیزستان جذب می‌شوند. شرط دولت قرقیزستان برای دریافت این تسهیلات از دولت چین عدم نظارت و مونیتورینگ نحوۀ هزینه کرد آنهاست.
در سال ۲۰۱۳ میلادی، قرقیزستان و چین ۷ توافق‌نامه مربوط به سرمایه‌گذاری، به ارزش بیش از ۳ میلیارد دلار را امضا کردند.
سرمایه‌گذاری مستقیم چین در قرقیزستان در دورۀ ۲۰۰۵-۲۰۱۰ تقریباً ۱۶ برابر افزایش یافته است، سرمایه‌گذاری روسیه برای همان دوره ۱۲ برابر افزایش داشته است. در سال ۲۰۱۳، سرمایه‌گذاری چینی‌ها به ۸۸۳.۳ میلیون دلار رسید که ۴۶۸ میلیون دلار مربوط به سرمایه‌گذاری مستقیم بود.
اما به‌عنوان یک عنصر «قدرت نرم»، سرمایه‌گذاری چین برای مردم قرقیزستان از نظر حفظ استقلال کشورشان نگران‌کننده است. طبق نتایج مطالعات بانک توسعه اوراسیا در سال ۲۰۱۴، حدود ۶۵ درصد از پاسخدهندگان قرقیزستان می‌خواهند تزریق مالی به این جمهوری از کشورهای شوروی سابق باشد. در جامعۀ قرقیز بیگانه‌ستیزی علیه مهاجران چینی در حال رشد است.
به گزارش کمیتۀ امور مهاجرت و اشتغال، بیش از ۱۰ هزار شهروند چینی در قرقیزستان به‌طور غیرقانونی زندگی می‌کنند. در سال‌های اخیر، با افزایش تعداد درگیری‌ها بین شرکت‌های فعال در صنعت معدن قرقیزستان و مردم محلی، چین تمایل زیادی برای ایجاد یک تصویر مثبت از کشور خود در قرقیزستان و به همین ترتیب تامین منافع اقتصادی خود دارد.
چینی‌ها با لابی منافع خود، از طریق برگزاری میزگردهای تخصصی و انتشار مطالب در رسانه‌های گروهی به‌دنبال آن هستند که اهمیت سرمایه‌گذاری‌های چینی و ابتکارات کشور خود را در قرقیزستان برجسته‌تر کنند.
نخستین نشانۀ فعالیت چین در زمینۀ رسانه‌های جمعی، پروژه chinanews.kg بودکه در قرقیزستان، به زبان‌های قرقیزی، چینی و روسی تصویری مثبت از روابط قرقیزستان و چین را نشان می‌دهد.
چین مانند روسیه، «قدرت نرم» را به‌عنوان ثروت فرهنگی، تاریخی و اقتدار دولت نشان می‌دهد. این استنباط و قرائت از قدرت نرم چین از نوع روسیه متمایز از قدرت نرم نوع آمریکایی است که از افراد جداگانه، بخش خصوصی و جامعه مدنی نشئت می‌گیرد. هدف اصلی و اولویت «قدرت نرم» چین در قرقیزستان کاهش گرایش‌های ضدچینی در منطقه است.
ایالات متحدۀ آمریکا
قدرت نرم برای ایالات متحدۀ آمریکا به‌معنای نفوذ و سلطۀ غیرنظامی تفکرات آن کشور در نقاط مختلف جهان به‌صورت جزیره‌ای و آزمایش‌گونه است، به‌گونه‌ای که نخبگان آمریکایی کمترین دغدغه و نگرانی از آثار و تبعات این نوع نفوذ در کشورهایی همچون قرقیزستان داشته باشند. برای نخبگان آمریکایی، این نفوذ صرفاً ابزار و وسیله‌ای برای اعمال سلطه و حفظ سیادت و برتری جهانی است.
پایه‌های «قدرت نرم» ایالات متحده در قرقیزستان، ارزش‌های فرهنگی و سیاسی، نهادها و شیوه‌هایی هستند که برای شهروندان جذاب به نظر می‌رسند. مفاهیم جذاب مانند آسانسورهای (پیشران‌های) اجتماعی، دادگاه مستقل و آزادی تجارت موارد اصلی رؤیای آمریکایی بوده که برای شهروندان پراستعداد، پرشور، پرانرژی و سازنده نقطۀ عطف مهمی است. این رؤیای آمریکایی برای کسانی که هیچ جایگاهی در این جامعه نداشته‌اند و آنانی که می‌دانند هرگز به قدرت دسترسی نخواهند داشت و نیز هرگز سهمی از منابع در کشورهایی با نظام سیاسی و اجتماعی متحجر نخواهند داشت بسیار جذاب است.
آمریکا منافع اقتصادی خاصی در قرقیزستان ندارد. در سال ۲۰۱۳ میلادی، گردش مالی خارجی جمهوری قرقیزستان با آمریکا به ۲۲۷.۳ میلیون دلار رسید که در مقایسه با سال ۲۰۱۲، ۱۰.۷ درصد کاهش داشت. در طول سه سال گذشته فقط ۵ میلیون و ۵۲۷ هزار دلار سرمایه‌گذاری مستقیم از ایالات متحدۀ آمریکا در اقتصاد جمهوری قرقیزستان انجام شده است.
قدرت نرم آمریکایی در جمهوری قرقیزستان براساس ایجاد پیشران‌های اجتماعی و حمایت از دانش‌آموزان، دانشجویان و رهبران اپوزیسیون جوان فعال است.
پتانسیل هزاران شهروند خلاق و بلندپرواز قرقیزی از سوی بنیادهای آمریکایی حمایت مالی میشود. بنیادها و مؤسسات آمریکایی با کمک به تحقق پروژه‌های شهروندان قرقیزی در جهت بهبود کیفیت و فرهنگ زندگی، شرایط و زمینه را برای شکل‌گیری مخالفان نخبه فراهم می‌کنند. این نخبگان به‌علت تناقضات عینی (دیدگاه‌های متفاوت، آینده کشور) آماده هستند تا در هنگام ایجاد کوچک‌ترین ضعف از طرف دولت، به سرعت مخالفت خود را نشان دهند.
پس از ایجاد یک تصویر جذاب برای جوانان از طریق الگوهای خاص تصور واقعیت (من می‌توانم چیزی را تغییر دهم، دولت فاسد است)، سطح زندگی (دستمزد در سازمانهای غیر دولتی ۲-۳ برابر بیشتر از میانگین ملی است)، جذابیت کار در سازمانهای غیردولتی بیشتر میشود. در مقابل، مثلا در قزاقستان، درآمد در بخش دولتی بیشتر بوده که به‌نوبۀ خود فعالیت در سازمانهای بخش غیردولتی را ناخوشایند می‌کند.
ویژگی «قدرت نرم» آمریکا در قرقیزستان آن است که این کشور در قرقیزستان رسانه‌های بزرگی ندارد که بتوانند دستور کاری تشکیل دهند و بر زیرساخت‌های آن تأکید کنند. دلیل این امر آن است که در بین مخالفان نخبه که محصول اعمال قدرت نرم آمریکا هستند، کسانی وجود ندارند که صاحب سرمایه و رسانۀ قدرتمندی باشند. بیشتر رسانه‌ها در جمهوری قرقیزستان خودکفا و مستقل نیستند، بنابراین در رأس این رسانه‌ها افرادی هستند که به نوعی کسب و کار و فعالیت‌های اقتصادی مشترکی با چین یا روسیه دارند و این مسئله در جهت‌گیری سیاست‌ها و خطمشی‌های رسانه‌ها تأثیر می‌گذارد. رادیو آزادی (آزاتتیک) و پروژۀ KLOOP MEDIA از این گفته مستثنی هستند.
آن قدرت نرم آمریکایی از نظر اقتصادی، تکنولوژی و مسائل اجتماعی بیشتر جذاب به نظر می‌آید که در آن وکلایی از نوع مدافعان حقوق بشر و فعالان مدنی پرورش یابند. سازگاری «قدرت نرم» آمریکایی در آن است که ساختار آن از تمدن مهاجر است که در چارچوب قدرت نرم به‌طور مؤثر از مزایای ماهیت مهاجر خود، یعنی اصول شبکه‌ای، استقلال، مبارزه برای ارزش‌ها و ایده‌ها، پراگماتیسم، تبلیغ و تبشیر استفاده می‌کند.
در جمهوری قرقیزستان شبکۀ سازمانهای غیردولتی آمریکایی و بین‌المللی که در ایالات متحده کنترل یا تأمین مالی می‌شوند در مقایسه با سایر کشورها گسترده‌تر است. سازمان‌هایی مانند مؤسسه بین‌المللی جمهوری‌خواه ایالات متحده، مرکز دموکراتیک اروپای شرقی (EEDC)، کنسرسیوم Counterpart، سپاه صلح، بنیاد اوراسیا و مؤسسۀ انعکاس مسائل جنگ و صلح از این جمله هستند.
با این حال، با توجه به اینکه از دیدگاه ارزش‌های جامعۀ آمریکا، نخبگان محلی دزدی می‌کنند و به‌صورت آشکار قانون‌شکنی می‌کنند، روند دموکراسی تبدیل به یک انقلاب دائمی میشود. مؤسسۀ دموکراتیک ملی ایالات متحده کمک‌های مالی، فنی و متدلوژیکی را تقریباً به همۀ احزاب و سازمانهای مخالف جمهوری قرقیزستان ارائه می‌کند.
روابط بین قرقیزستان و ایالات متحده آمریکا به‌طور عمده به ارتباطات روسیه و آمریکا، فعالیت‌های سازمانهای بین‌المللی منطقه‌ای (که قرقیزستان هم در آنها عضویت دارد)، همکاری با سازمانهای بین‌المللی اقتصادی و مالی، صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی بستگی دارد که عمدتاً در کنترل آمریکا هستند. دولت کنونی جمهوری قرقیزستان نمی‌تواند به‌طور کامل از همکاری با این سازمان‌ها امتناع کند و بنابراین تنها راه این کار مشترک دفاع سرسخت از منافع جامعه قرقیزستان است.
بدهی دولت قرقیزستان یکی از عوامل این مشکل است. بخش عمدۀ این بدهی مربوط به صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی است. بخشودگی این بدهی یا هرگونه تغییر در کارکرد آن به مواضع حامیان مالی بستگی دارد. بدیهی است که حجم مطلق بدهی خیلی زیاد نیست. با این حال، در شرایط بحران مالی و اقتصادی، فشار عامل بدهی، عمدتاً در شرایط روحی افزایش می‌یابد. برای حل مشکل بدهی، نه تنها گفتمان از نظر منافع ملی با ایالات متحده آمریکا و صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی ضروری است، بلکه توسعۀ اقتصاد قرقیزستان اهمیت ویژه‌ای دارد.
از سال ۱۹۹۷ میلادی، دانشگاه آمریکایی آسیای مرکزی در بیشکک به‌عنوان مؤسسهای بین‌المللی برای سنت‌های علوم انسانی آزاد فعالیت می‌کند. برنامۀ درسی دانشگاه شامل یک دورۀ مقدماتی (آکادمی نسل جدید)، دوازده رشتۀ کارشناسی و دو رشته کارشناسی ارشد است. AUCA به اصول آزادی بیان، رویکرد انتقادی به تحقیق و یکپارچگی تحصیلی پایبند است. شرایط این دانشگاه مانند دانشگاه منطقه‌ای است که ساختار تدریس در آن با نظام اموزشی آمریکا کاملاً سازگار است.
دانشگاه آمریکایی آسیای مرکزی (AUCA) اولین دانشگاه در آسیای میانه است که مدرک تحصیلی خود را از یک دانشگاه معتبر در ایالات متحده از طریق برنامۀ مشارکتی وابسته به دانشگاه بارد (کالج بارد) ارائه می‌دهد. AUCA در تعدادی از برنامه‌های همکاری با بسیاری از دانشگاه‌ها و سازمانهای سراسر جهان شرکت می‌کند. تعداد دانشجویان آن در سال ۲۰۱۴ میلادی ۱۱۷۲ نفر بود.
با توجه به اطلاعات سال ۲۰۱۳ میلادی، فقط ۱.۲ درصد از شهروندان قرقیزستان به زبان انگلیسی مسلط بودند.
در سال ۲۰۱۳ میلادی، تعداد کل فارغ‌التحصیلان قرقیزی برنامه‌های وزارت امور خارجه آمریکا به بیش از ۶۰۰۰ نفر رسید. همۀ آنها کارآفرینان فعال، سیاستمداران، دانشمندان و فعالان مدنی هستند که به‌طور منظم از طریق کمک‌های مالی و کارآموزی از سوی دولت آمریکا حمایت می‌شوند.
در ۲۰ سال اخیر منتهی به سال ۲۰۱۴ میلادی، بنیاد سوروس بیش از ۷۹ میلیون دلار در پروژه‌های مربوط به اصلاحات قانونی، آموزشی و اقتصادی، حمایت از رسانه‌ها، سازمانهای غیردولتی و دانشگاهی، ابتکارات بهداشتی و فرهنگی و شفاف‌سازی بودجه در مهمترین بخش‌های اقتصادی سرمایه‌گذاری کرده است.
نقطه‌ضعف قدرت نرم آمریکایی در قرقیزستان نبود پیش‌نیازهای ذهنی، اقتصادی و جغرافیایی واقعی برای تحقق ماتریس فرهنگی ایالات متحده در قرقیزستان (به‌ویژه فرهنگ سیاسی اجتماعی) در آینده قابل‌پیش‌بینی است. به‌قدرت‌رسیدن قانونی حزب سیاسی اصلاحات که هستۀ آن متشکل از فعالان سابق یا فعلی سازمانهای غیردولتی و تجار و جوانان فعال است در جامعۀ سنتی قرقیزستان از راه قانونی و بدون حمایت ساختارهای قبیله‌ای، مقامات و مسئولان ارشد دولت و گروه‌های قدرت و ذی‌نفوذ غیرممکن است.
نقطۀ قوت قدرت نرم در آن است که رهبران جوان، خبرنگاران و کارمندان سمن‌ها که همگی با یک هدف و پیش‌ذهن برای رسیدن به نظام اجتماعی و سیاسی و اقتصادی آرمانی خود تلاش می‌کنند یک گفتمان اطلاعاتی و رویدادی را ایجاد می‌کنند که در آن هم نهادهای دولتی و هم بخش عمده‌ای از جامعه جایگاه و سهم دارد.
روسیه
برای روسیه، «قدرت نرم» یک نوع گفت‌وگوی سایه‌ای، اما سخت دربارۀ حفظ امنیت منطقه است. در پیشینۀ روابط روسیه و قرقیزستان، قدرت نرم بیش از صد سال وجود داشته است و به‌عنوان یک مسئولیت در مبارزه طبیعی و منطقی برای بازار عرضه و فروش، گسترش امنیت و ضریب نفوذ در مناطق ضعیف‌تر از طریق اعطای یارانه‌ها و کمک‌های مالی؛ حفظ استانداردهای آموزشی، تکنولوژی و میدان اطلاعاتی مشترک تلقی میشود.
براساس حداقل برآوردها، تعداد دانشجویان قرقیزی فارغ‌التحصیل‌شده با حمایت روسیه در قرقیزستان ۱۵۰۰۰ نفر است، اما مهم‌تر از همه، این نکته است که جمعیت بالای ۴۰ سال قرقیزستان اغلب زندگی در درون و ترکیب یک کشور بزرگ را به‌خاطر می‌آورند. در قرقیزستان، پس از یک‌ونیم قرن تاریخ مشترک، نقش مهم زبان روسی، ذهنیت مشابه، پیوندها و همزیستی‌های در کنار هم و با سرنوشت مشترک موجب شده اقدامات روسیه در بخش فرهنگی و اطلاعاتی، قوی‌ترین نفوذ «قدرت نرم"»را در قرقیزستان داشته باشد. این قدرت نرم از اواسط دهۀ ۲۰۰۰ میلادی با وام‌ها و اعتبارات بلاعوض تقویت شده است. فقط در سال‌های اخیر، مبلغ ۴۸۹ میلیون دلار بدهی قرقیزستان به روسیه بخشوده شده است. در سال‌های ۲۰۱۰-۲۰۱۲ میلادی بیش از ۴۵ میلیون دلار کمک‌های بشردوستانه از طرف روسیه به قرقیزستان اعطا شده است. در سال ۲۰۱۳، مبلغ ۲۵ میلیون و ۲۰ هزار تُن غله به قرقیزستان اختصاص داده شده است. همچنین، دو دولت برای سرمایه‌گذاری در بخش برق‌آبی (احداث نیروگاه برق آبی Kambarata ۱ و مرحلۀ بالادست نیروگاه برق‌آبی رود نارین) در حجم حدود ۲.۵ میلیارد دلار به توافق رسیدند. روسیه برای ایجاد شرایط مناسب برای ورود جمهوری قرقیزستان به مجامع اوراسیایی نه تنها تعهدات مالی را (از جمله تخصیص کمک مالی ۲۰۰ میلیون دلاری برای تأمین فعالیت‌هایی در پروژه «نقشه راه» برای عضویت قرقیزستان در اتحادیه گمرکی) برعهده گرفته، بلکه با حذف تمام محدودیت‌های غیرتعرفه‌ای فرصت بی‌سابقه‌ای را برای صادرات میوه و تره‌بار و محصولات گوشت تولیدکنندگان قرقیزستان فراهم کرده است. فدراسیون روسیه به‌منظور کمک به جمهوری قرقیزستان در حفظ اثربخشی نیروهای مسلح خود، نیروهای مسلح این کشور را به مبلغ ۱.۱ میلیارد دلار با تسلیحات مدرن تجهیز کرده است.
با همکاری سفارت روسیه و رایزنی فرهنگی این کشور در قرقیزستان جشنواره‌ها و المپیادهای علمی ویژۀ دانش‌آموزان به‌طور مستمر در قرقیزستان برگزار میشود. در سال ۲۰۱۴ میلادی، ۴۷ دانش‌آموز ۱۲ تا ۱۶ساله تحت برنامۀ تورهای تحصیلی به روسیه اعزام شدند. تا سال ۲۰۱۴، سهمیۀ تحصیل رایگان متقاضیان قرقیزستان از طرف رایزنی فرهنگی روسیه از ۱۷۵ به ۴۱۹ دانشجو افزایش یافت. علاوه بر این، دانشگاه‌های روسیه ۲۹۰ دانشجوی قرقیزی را به‌صورت رایگان برای تحصیل جذب و پذیرش کرده‌اند و ۱۳۰ شهروند جمهوری قرقیزستان به‌صورت آزاد در بخش تحصیلات رایگان کنکور دانشگاه‌های روسیه شرکت نموده و شروع به تحصیل کرده‌اند. در چارچوب عضویت قرقیزستان در سازمان همکاری شانگهای، پیمان امنیت دسته‌جمعی در سازمان کشورهای مستقل مشترک‌المنافع و نیز همکاری این کشور با وزارت حوادث غیرمترقبه و دفاع روسیه و همچنین سازمان مبارزه با مواد مخدر، بورس‌های تحصیلی برای دانشجویان قرقیز برای تحصیل در دانشگاه‌های روسیه اختصاص داده شده است.
در جمهوری قرقیزستان ۷ شعبه از دانشگاه‌های روسیه و همچنین دانشگاه روسی - قرقیزی اسلاویانی موسوم به بوریس یلتسین وجود دارد که در آن ۱۰۸۰۰ نفر در حال تحصیل هستند. در بیشتر موارد سرفصل‌های درسی در مدارس به‌طور انحصاری با کتاب‌های درسی روسی ارائه میشود. از سال ۲۰۱۳ میلادی، ۸۳ درصد از جمعیت قرقیزستان به زبان روسی صحبت می‌کنند. تعداد مدارس قرقیزی زبان کشور ۶۴ درصد است که ۷۳.۱٪ تعداد کل دانش‌آموزان را تشکیل می‌دهد. همچنین تعداد مدارس روس‌زبان کشور ۹.۱۴٪ با ۱۷.۹٪ کل دانش‌آموزان کشور ، تعداد مدارس ازبکی زبان ۵.۵٪ با ۸.۷٪ کل دانش‌آموزان کشور ، مدارس تاجیکی‌زبان ۰.۳% کل مدارس کشور و مدارس چندزبانه ۲۱.۲% کل مدارس کشور است. در بیشتر دانشگاه‌های قرقیزستان، آموزش به زبان روسی ارائه میشود.
دربارۀ رسانه‌های گروهی، رسانه‌های روس‌زبان (روزنامه ها، تلویزیون و رادیو) تقریباً به‌طور کلی برتری مطلق و آشکاری نسبت به منابع و رسانه‌های انگلیسی و ترکی و چینی زبان دارند، اما در ارتباط با شبکه‌های اجتماعی این نسبت متفاوت است.
در جمهوری قرقیزستان حداقل ۵۰ کانال تلویزیونی روس‌زبان وجود دارد، در حالی که تعداد کانال‌های تلویزیونی ترک‌زبان کمتر از ۴ کانال است. عموم مردم قرقیزستان به کانال‌های تلویزیونی روس‌زبان شامل «کانال یک روسیه»، «کانال روسیه»، «NTV» و «REN-TV » و «MIR» دسترسی کاملی دارند، اما با گذار به تلویزیون دیجیتال، فقط ۳-۲ کانال تلویزیونی در دسترسی آزاد و رایگان باقی خواهند ماند.
ویژگی شاخص قدرت نرم روسیه عبارت است از: نفوذ تاریخی، فرهنگی، خبری و اطلاعات (با توجه به عامل زبان و دسترسی به رسانه‌های روس‌زبان)، نفوذ و تأثیر آموزشی (دانشگاه‌ها، برنامه‌های مشترک و استانداردهای آموزش)، کارگران مهاجر (۶۵۷هزار نفر از ساکنان جمهوری قرقیزستان در سال ۲۰۱۳ میلادی از مرز روسیه عبور کرده و بیش از ۲.۲ میلیارد دلار درآمد خود را به قرقیزستان منتقل کرده‌اند).
نقطه‌ضعف «قدرت نرم» روسیه، نداشتن یک تصویر جذاب از آینده است. قدرت نرم روسیه فاقد رهبری با دستور کار دقیق و تصویر آینده‌ای جذاب است. تکیۀ روسیه بر پایۀ کار با نخبگان قبیله‌ای-الیگارشی در جمهوری قرقیزستان، باعث از بین رفتن جذابیت این قدرت برای جوانان پرشور است؛ زیرا این نخبگان قادر نیستند سیستم دولتی را به‌طور اساسی و از نو احیا و تأسیس کنند که دلیل آن نپذیرفتن مسئولیت در برابر سرنوشت کشور و تمایل به حفظ مصونیت خود در چارچوب شبکه‌های فاسدی است که در چند دهه اخیر شکل گرفته‌اند. همان طور که تجربۀ اوکراین نیز نشان داده است، شبکۀ رهبران اجتماعی به مدد و پشتوانۀ حمایت‌های فکری و مالی رسانه‌های تأسیس‌شده با اهداف خاص، قوی‌ترین ابزار نفوذ سیاسی به شمار می‌روند. متأسفانه اکثریت روس‌زبان منفعل و غیرمتحد بدون داشتن چشم‌انداز مشخص اجتماعی و سیاسی و اقتصادی نمی‌تواند با این ابزار مقابله کند.
نقطۀ قوت «قدرت نرم» روسیه در قرقیزستان مانند سایر نقاط آسیای مرکزی همیشه بر پروژۀ مدرنیزاسیون اجتماعی و تکنولوژیکی استوار بوده است.
میخائیل اسکوبلف، زمانی که فرماندار فرغانه بوده، در یادداشتی ویژه در سال ۱۸۷۶ میلادی، گزارش داد: «منطقۀ ترکستان در دهۀ اخیر به‌دلیل خوش‌مرامی و نیات خیرخواهانۀ مردمانش پابرجا مانده است، نه با زور نیروی نظامی».
در قرن نوزدهم، «قدرت نرم» روسیه در منطقه متکی و مبتنی بر ورود علم و پزشکی اروپایی بوده است. در آن زمان پیشران‌های اجتماعی و سیستم دسترسی به عدالت، بدون تعلقات قبیله‌ای و جایگاه اجتماعی ایجاد شد. فناوری‌های جدید و زیرساخت‌ها باعث افزایش رفاه اقتصادی مردم شد.
تا زمانیکه روسیه نتواند پروژۀ آیندۀ خود را به جهان نشان دهد، «قدرت نرم» آن به‌تدریج نفوذ فرهنگی و زبانی خود را در میان مدیران پرشور و بازرگانان و فعالان مدنی از دست خواهد داد. در این سیستم و در چارچوب روابط دوجانبۀ موجود، چنانچه روسیه کمک‌های یارانه‌ای خود را به نخبگان قرقیز کاهش دهد، این طبقۀ سیاسی به‌راحتی می‌تواند نسبت به یافتن جایگزین مناسب از بین رقبا اقدام کند.
ترکیه
«پان ترکیزم» به‌عنوان یک ایدئولوژی که ادعای تعیین سرنوشت ملل آسیای مرکزی را در سر دارد در مقام عمل نقش کم‌رنگی هم در روابط بین کشورهای آسیای مرکزی و هم در روابط و مناسبات آنها با صاحب اصلی این برند (ایدئولوژی) که ترکیه است، ایفا می‌کند. اما این دکترین که در قرن نوزدهم میلادی مطرح شده است، می‌تواند در آینده مانع و سدی در برابر احیا و بازسازی حضور روسیه در کشورهای آسیای مرکزی باشد.
«قدرت نرم» ترکیه در قرقیزستان به‌واسطۀ سیستم آموزشی قوی اعمال میشود. این سیستم جایگزین نظام آموزشی با کیفیت دوره شوروی شده است. تا به امروز، ۲۲ مؤسسۀ آموزشی انجمن «ثبات» ترکیه در قرقیزستان فعالیت دارد. در میان آنها ۹ مدرسه بین‌المللی پسرانه و ۵ مدرسۀ بین‌المللی دخترانه است و همچنین مدرسه بین‌المللی «جادۀ ابریشم» و دانشگاه بین‌المللی آتا ترک-آلاتو در قلمرو جمهوری قرقیزستان در حال فعالیت هستند. بخش قابل‌توجهی از نسل جوان فعال قرقیزستان در این مؤسسات در حال تحصیل هستند. نمی‌توان گفت که همۀ فارغ‌التحصیلان مؤسسات آموزشی ترکی به‌راحتی طرفدار ایدئولوژی ترکیه‌اند، به‌ویژه اگر آنها فرزندان خانواده‌های تحصیل‌کردۀ شهری با فرهنگ زمان شوروی باشند. در پایان سال ۲۰۱۳ میلادی، بیش از ۹ هزار نفر در مؤسسات انجمن ثبات در قرقیزستان تحصیل می‌کردند. مزیت اصلی آنها، در مقایسه با مدارس محلی، تأکید بر مطالعۀ علوم دقیق و انگلیسی است. مثلاً در سال ۲۰۱۲، ۶ نفر از قرقیزستان در المپیاد بین‌المللی فیزیک شرکت کردند که ۵ نفر از آنها از مدارس ترک بودند.
بُعد اطلاعاتی قدرت نرم ترکیه با افزایش شهروندان مسلط به زبان ترکی توسعه می‌یابد. در حال حاضر یک روزنامه ترکی به نام «زمان قرقیزستان» در بیشکک منتشر میشود و یک رادیو نیز - manas.fm فعالیت دارد.
بیش از ۳۰۰ شرکت مشترک قرقیز- ترکی در کشور فعالیت می‌کنند که برخلاف شرکت‌های روسیه‌ای، با مؤسسات آموزشی ترکی در بخش‌های مختلف همکاری دارند. بیشتر کارمندان این شرکت‌ها، فارغ‌التحصیلان مؤسسات ترکی هستند. در جمهوری قرقیزستان انجمن کارآفرینان جوان با چندصد فارغ‌التحصیل از مؤسسات ترکی مشغول فعالیت است که از نظر اقتصادی و ژئوپلیتیک از آنکارا دستور می‌گیرند. برنامۀ تأسیس مرکز فرهنگی یونس عمره، شاعر مشهور ترکیه، نیز وجود دارد.
توسعۀ اقتصاد ترکیه در چند دهۀ اخیر بخصوص در حوزۀ صنایع سبک همچون نساجی در ذهن مردم قرقیزستان سیمایی را از ترکیه به‌عنوان قطب پیشرفت تکنولوزی ترسیم کرده است. به‌دلیل نسبت خوب قیمت و کیفیت اجناس، شهروندان قرقیز لباس و کفش، محصولات، تجهیزات و ماشین‌آلات صنعتی، پارچه‌های نساجی، ژنراتورهای الکتریکی و دستگاه‌های پلاستیکی ترکی را ترجیح می‌دهند.
پتانسیل قدرت نرم ترکیه در بخش آموزش در قرقیزستان روبه‌رشد است و این مسئله می‌تواند به شکل‌گیری ساختارهای شبکه‌های اجتماعی و تجاری منجر شود. در زمینۀ ساخت‌وساز، عمران، تجارت، صنایع تبدیلی کشاورزی و صنایع غذایی، نقش تجارت ترکیه سال‌به‌سال گسترش یافته، و در حال ایجاد زنجیرۀ تولید و تجارت برای خود است.
از سال ۱۹۹۵ میلادی، تا به حال حدود ۳۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری مستقیم از سوی ترکیه در قرقیزستان انجام شده است.
یکی از ویژگی‌های متمایز نفوذ ترکیه در قرقیزستان نسبت به دیگر بازیگران و رقبا، استفاده از «قدرت نرم دینی» است. با استفاده از مدل‌های دینی که در آن دین به دولت وابسته است، ترکیه از سازمانهای دینی خیریه و بنیادهای اجتماعی حمایت می‌کند که در پایین‌ترین سطوح فعالیت کرده، مشکلات روزمرۀ مردم عادی را حل می‌کنند.
احداث مساجد، حمایت از فقرا، دعوت به همبستگی امت اسلامی، کارهای مفید و کارآمد اجتماعی است که محافل و بنیادهای دینی ترک‌گرا آن را انجام می‌دهند. این فعالیت‌ها مزیت بیشتری به ترکیه نسبت به سایر رقبای قدرت نرم در جمهوری قرقیزستان می‌دهد. بنیادهایی مانند « Turku Diyanat Vakfi»، «Nurdzhuler» به‌عنوان یک اهرم مؤثر برای تبلیغ پان ترکیزم عمل می‌کنند. بنیادهای مذکور سالانه هزاران جوان را برای آموزش‌های دینی به ترکیه می‌فرستند و پس از بازگشت، از فعالیت‌های آنها در تجارت و یا گسترش اسلام حمایت می‌کنند. سرمایه‌گذاران ترک در ساخت مسجد جامع جدید در بیشکک ۲۰ میلیون دلار پشتیبانی مالی کرده‌اند، این مسجد در سال ۲۰۱۶ میلادی تأسیس شد. بنیاد «Adep Bashaty» ده‌ها هزار پیرو متحد و وفادار در سراسر مناطق قرقیزستان دارد و نفوذ آن به سرعت در حال گسترش است. اعتبار بسیار اعضای این جنبش در میان مردم بخصوص در مناطق جنوبی قرقیزستان (استان‌های جنوبی و مناطق نوساز) به دلیل تفاوت کیفی رویکرد این اعضا نسبت به طبقۀ سیاسی و آمادگی آنان برای پذیرفتن مسئولیت‌های اجتماعی و فعالیت‌های تجاری است.
در سال ۲۰۱۳ میلادی، دولت ترکیه ۱۰۰ میلیون دلار وام و ۶ میلیون دلار کمک مالی به دولت قرقیزستان پرداخت کرد. پیش از آن، در سال ۲۰۱۱، آنکارا رسماً ۲۰ میلیون دلارکمک مالی برای حمایت از اقتصاد کشور و همچنین ۱۱ میلیون دلار برای کارهای بازسازی در جنوب کشور اختصاص داد.
جمع‌بندی
در سال ۲۰۱۴ میلادی، تعداد سازمانهای غیردولتی در قرقیزستان به ۱۶،۰۰۰ افزایش یافت، اما در واقع فقط چند صد سازمان فعالیت می‌کنند و بقیۀ آنها در انتظار هستند و به دریافت کمک‌های جدید یا استفاده از وضعیت قانونی خود برای کسب درآمد از فعالیت‌های خود امید دارند. بیشتر سازمانهای غیردولتی در بیشکک و اوش هستند. علی رغم وجود سیستم‌های توسعه‌یافته «قدرت نرم» در ساختارهای مختلف دولتی در قرقیزستان، مشاهده می‌کنیم که ساختارهای قبیله‌ای با استفاده از منابع انسانی و مالی به‌طور سیستماتیک تغییر نمی‌کند.
آنچه در قرقیزستان شاهد هستیم بازگشت به ساختارهای قدیمی و طرد و حاشیه‌سازی جامعه و روابط اجتماعی به بدترین شکل خود است. بازگشت به ساختارهای قبیله‌ای با این واقعیت همراه است که این ساختارها تنها به گروه‌های جداگانه و مخصوص برای زنده‌ماندن کمک می‌کنند، اما فاقد آن عوامل بازداندۀ اخلاقی هستند که در یک جامع سنتی وجود دارد و باعث زنده‌ماندن جوامع بزرگ میشود. بنابراین، اقلیت شهری تحصیل‌کرده که می‌خواهد با استانداردهای جامعۀ مدنی در یک کشور دموکراتیک زندگی کند، به یک اقلیت حاشیه تبدیل میشود.
در این وضعیت پسرفت و تحجر اجتماعی، سمن‌هایی از نوع غربی با دستور کار غربی و تأمین‌شده از اهداکنندگان غربی امری خوشایند و تا حدی بسیار مهم است، اما توجیهی در جامعه ندارد.
چین و روسیه در تصمیم‌گیری‌های سیاسی مربوط به کسب و کار و اتخاذ تصمیمات استراتژیک بیشترین تأثیر را دارند. «قدرت نرم» آمریکا از نظر مفهومی برای جامعه قرقیز جذاب و خوشایند است. قدرت نرم ترکیه از نظر فکری و فرهنگی برای جامعۀ قرقیز نزدیک‌تر و خوشایندتر است، اما قوی‌ترین قدرت نرم از نظر گزاره‌های اطلاعاتی- فرهنگی از نوع قدرت نرم روسیه است. بیشترین پتانسیل از نظر اعمال نفوذ در مناطق و شهرک‌های نوساز قرقیزستان از آنِ شبکه تجاری و دینی-آموزشی ترکیه است.
منبع:
نظر شما