اخیراً قرقیزستان برای گردشگران خارجی تبدیل به مکه منطقه‌ای شده است. تنها ظرف مدت دو ماه (ژوئن و ژوئیه ۲۰۱۸) حدود ۷ هزار نفر از اتباع عربستان سعودی به قرقیزستان سفرکرده‌اند. بر اساس آمار کمیته ملی آمار قرقیزستان تعداد ۱۹۰ آسایشگاه، اقامتگاه‌های درمانی-تفریحی، پایگاه‌های توریستی، اردوگاه‌های ورزشی و ویژه کودکان در قرقیزستان وجود دارد. اما اگر به آمار استفاده از این مکان‌های آسایشی بنگریم خواهیم دید که بسیاری از گردشگران در خانه‌ها و آپارتمان‌های خصوصی اقامت داشتند. اخیراً هتل‌های به‌اصطلاح حلال در قرقیزستان تأسیس‌شده است. بسیاری از این هتل‌ها به ثبت رسمی نرسیده‌اند ولی در کنار مساجد فعال در شهرستان‌های کشور فعالیت دارند.
درعین‌حال وضعیت دینی در کشور قرقیزستان تحت کنترل مقامات و مفتیات می‌باشد. در خصوص افرادی که در مساجد شهرهای کشور اقدام به جذب افراد می‌کنند، مقصد حاجی تقتوموش اف مفتی اعظم این کشور طی نشست مطبوعاتی در سپتامبر ۲۰۱۸ اعلام کرد: اطلاعات جذب افراد در مساجد قرقیزستان برای پیوستن به گروه‌های تروریستی توطئه است. بنده چهار سال در کسوت مفتی هستم که تنها یک مورد مشابه در طول این مدت به وجود آمده بود. اما می‌دانیم که ۲۸۰۰ تن از امامان هرماه گزارش کتبی عملکرد خود را به اداره مفتیات ارائه می‌دهند. یکی از چالش‌های اصلی در حوزه دینی قرقیزستان مسئله افراط‌گرایی و مقابله با مذهب حنفی می‌باشد.
چه کسی شهرک‌های مسکونی نوساز را کنترل می‌کند؟
طی چند سال اخیر در حاشیه شهر بیشکک شهرک‌های مسکونی نوساز بسیاری ساخته شده است. شهرک هایی که تعدادی از آنها بدنبال غصب زمین های خالی توسط اقشار فقیر و نیازمند قرقیز شکل گرفته اند. در میان شهروندان شهر بیشکک به این شهرک‌ها اصطلاحاً "کمربند انتحاری" می‌گویند. بر اساس برآوردهای مختلف مساجد این شهرک‌های مسکونی ۳.۲-۲.۵ هزار هکتار می‌باشد. برای مقایسه مساحت شهر بیشکک پایتخت قرقیزستان حدود ۱۲.۷ هزار هکتار می‌باشد. در ماه ژوئن ۲۰۱۸ بیش از ۴۲ هزار قطعه زمین مشخص‌شده است که بدون هیچ مجوز رسمی واحدهای مسکونی در آنها احداث‌شده است. اما چه کسانی در این زمین‌ها زندگی می‌کنند و تعداد آنها چقدر است سؤال مهمی است. در محدوده و قلمرو این شهرک‌ها تعدادی مراکز آموزشی فعالیت دارند که به‌صورت یک شبکه زنجیره‌ای بسیاری از مناطق قرقیزستان را پوشش می‌دهند. برای نمونه، در روستای اکتیابرسکی واقع در استان چوی (در ۳۰ کیلومتری شهر بیشکک) پرورشگاه کودکان "البخاری" ویژه پسران یتیم و بی‌سرپرست وجود دارد. این مرکز خصوصی از نظر نوع فعالیت مشغول آموزش و تربیت اخلاقی و معنوی کودکان بوده و با هزینه‌های حامیان مالی خصوصی تأمین مالی می‌شود. این پرورشگاه با هزینه بنیاد خیریه یکی از کشورهای عربی تأسیس‌شده است. اما در خصوص این پرورشگاه این دیدگاه رایج است که در آن جلسات دینی برگزار می‌شود و کودکان مستعد را به مدارس دینی معرفی می‌کنند.
آموزش‌های آلترناتیو
هیچ‌یک از مدارس دینی در قرقیزستان مجوز رسمی ارائه خدمات آموزشی از وزارت آموزش این کشور اخذ نکرده اند. زیرا بسیاری از این مدارس وابسته به اداره مفتیات قرقیزستان می‌باشند. طی شش سال اخیر سؤالاتی مطرح می‌شود که چرا هیچ‌یکی از مدارس دینی قرقیزستان مجوز لازم را ندارند؛ این در حالی است که سایر مؤسسات آموزشی وابسته به سازمان‌های دینی دیگر مجوز ارائه خدمات آموزشی دارند.
در سال ۲۰۱۷ میلادی ۶ مدرسه دینی به دلیل عدم انطباق با ضوابط آموزشی تعطیل‌شده‌اند. کلیه این مدارس به‌عنوان سازمان‌های خیریه ثبت‌شده بودند؛ اما این امر مانع فعالیت‌های تعلیمی درزمینه دینی برای آنان نمی باشد. به‌علاوه مشخص شد که در این مراکز آموزشی اساتید و معلمان فاقدتخصص مرتبط بوده اند. و لیکن نتایج کار تنها در خصوص مراکز ثبت‌شده دیده می‌شود و در شهرهای کشور مؤسسات آموزشی دینی فعال هستند که مدیران این مؤسسات عجله‌ای برای ثبت رسمی مؤسسات ندارند.
مدتی است در قرقیزستان سیستم آموزشی‌ای فعالیت دارد که آلترناتیوی برای نظام آموزش دولتی می‌باشد. با توجه به اینکه مدارس دینی جزء حوزه مسئولیت دولت[۱] نمی‌باشند، به‌سختی می‌توان وسعت درگیر بودن نسل جوان با تعالیم دینی و نیز چشم‌انداز وضعیت دینی را پیش‌بینی کرد.
بر اساس آمار اداره مفتیات قرقیزستان در اواخر مارس ۲۰۱۸ ، ۱۱۴ مدرسه دینی (ازجمله ۲۲ مدرسه بنا بر دلایل مختلف فعالیت نمی‌کنند) و ۱۰ مدرسه از این تعداد ویژه دختران هستند. در این مدارس ۸۲۰۰ نفر تعلیم می‌بینند. ولی این آمار قطعی نیست زیرا تمام طلاب ثبت‌نام رسمی نکرده‌اند. تعداد کل فراگیران می‌تواند بیشتر از این آمار باشد. وضعیت حوزه دینی سؤالات زیادی به وجود می‌آورد. جایگاه و اعتبار اداره مفتیات تعریفی ندارد. بر اساس نتایج موسسه پژوهشی بولان از مجموعه کارکنان مفتیات قرقیزستان (۲۰۰۰ نفر) ۷۰ درصد تحصیلات دینی مخصوص ندارند. از میان این ۷۰ درصد تنها ۲.۵ درصد تحصیلات عالی را در داخل قرقیزستان یا دانشگاه‌های خارجی کسب نموده‌اند. ۲۰ درصد کارمندان فارغ‌التحصیل مدرسه دینی هستند. ۱۰ درصد آنان صرفاً دوره‌های کوتاه‌مدت تربیت امامان را گذرانده‌اند. ولیکن این امر مانع نمی‌شود مسلمانان حضور و نقش فعال در زندگی اجتماعی کشور داشته باشند. امروزه بسیاری از سازمان‌های دینی، قرقیزستان را آزمایشگاهی می‌دانند که در آن می‌توان مهارت خود را به حد کمال رساند و همچنین هم‌عقیده‌های خود را برای استفاده هدفمند از آنان در آینده جذب نمود.
ظرفیت‌های داخلی کشور قرقیزستان هنوز می‌تواند در مقابل نفوذ مبلغان دینی خارجی ایستادگی کند اما تا کی می‌تواند در این زمینه کارآمد باشد، سؤال بزرگی است.
نوشته آندری کارالیوف
۰۶/۰۲/۲۰۱۹
منبع: https://۳۶۵info.kz/۲۰۱۹/۰۲/kyrgyzstan-v-tsentre-interesov-arabskih-missionerov
[۱] منظور وزارت آموزش و علوم قرقیزستان
نظر شما