​اعتراضات مردم بلغارستان در حالی وارد هجدهمین روز خود می­شود که تفاوت­های چشمگیری با موارد مشابه خود بعد از فروپاشی کمونیسم و آغاز دوره به اصطلاح دموکراسی و حتی پس از پیوستن این کشور به اتحادیه اروپا دارد.

هرچند این سومین بار است که مردم بلغارستان در ۱۰ سال اخیر که بویکو بوریسوف نخست وزیر این کشور بوده است، خواستار استعفای دولت پیش از فرارسیدن موعد قانونی انتخابات بوده­اند و دو بار نیز باعث سرنگونی دولت شده­اند، اما در قدرت ماندن دولت سوم بوریسوف تاکنون که حدود ۷ ماه تا انتخابات جدید فاصله داریم، در نوع خود یک رکورد محسوب می­شود که توانسته است حدود ۳ سال و ۵ ماه دوام بیاورد.

رئیس جمهوری با گرایشات روسی در مقابل نخست وزیری دست نشانده آمریکا

  قوانین بلغارستان به گونه­ای است که رئیس جمهور و معاون او با رای مستقیم مردم انتخاب می­شوند و به دلیل فراجناحی بودن، از طرف هیچ حزبی معرفی نمی­شوند و در ظاهر وامدار هیچ جناحی نیستند. اما در مقابل نخست­وزیر و کابینه او بر اساس میزان تصاحب کرسی­های پارلمان از سوی احزاب انتخاب می­شوند. بویکو بوریسوف، نخست وزیر کنونی بلغارستان نیز از این قاعده مستثنی نیست و از سوی حزب گرب، قدرتمندترین حزب کنونی پارلمان با این سمت برگزیده شده است.

بر کسی پوشیده نیست که رئیس­جمهور بلغارستان تمایلات روسی دارد و در مقابل او نخست­وزیر به شکل پررنگ­تری به امریکایی­ها نزدیک است. این موضوع هر از چند گاهی بهانه تقابل رئیس­جمهور و نخست­وزیر بوده است. به عنوان نمونه می­توان به اختلافات میان این دو در خرید جنگنده­های روسی یا آمریکایی اشاره کرد که نهایتا نخست وزیر موفق شد خرید اف۱۶­های آمریکایی را به تصویب پارلمان برساند.

دادستان کل بلغارستان، مهرهای دیگر آمریکاییها

 دادستان کل بلغارستان عالیترین مقام قضایی این کشور است که با رای شورایعالی قضات این کشور انتخاب می­گردد و از اختیارات بالایی برخوردار است. به منظور حفظ استقلال و سیطره بالاترین مقام قضایی بلغارستان بر همه ارکان حکومت، تا زمانی که وی فوت نکند و یا استعفا ندهد، تقریبا تغییر او کاری غیر ممکن است. انتخاب دادستان­کل جدید بلغارستان که کمتر از یک سال است به این سمت برگزیده شده است نیز یکی از موضوعات اختلافی میان رئیس­جمهور و نخست­وزیر این کشور بوده است. اتفاق بحث­برانگیزی که قبل از انتخاب وی افتاد، سفر دادستان قبلی، دادستان جدید و یکی دو نفر از مقامات قضایی بلغارستان به آمریکا بود که پس از آن بلافاصله دادستان قبلی ۷ ماه پیش از اتمام دوره مسئولیت خود استعفا کرد و با حمایت از داستان جدید، زمینه روی کار آمدن او را فراهم نمود. این اتفاق، مساله ساده­ای نبود که مخالفین آمریکا به سادگی بتوانند از کنار آن عبور کنند.

اتفاقات مشکوکی که اختلافات را علنی کرد

حدود دو ماه پیش عکسی در رسانه­ها و فضای مجازی منتشر شد که در آن حدود یک میلیون یورو پول نقد و طلا در کشوی میز یکی از اتاق­های منزل نخست وزیر بلغارستان دیده می­شد. هر چند رئیس جمهور بلغارستان این مساله را غیر اخلاقی و غیر قانونی اعلام کرد اما این اتفاق حکایت از شکافی عمیق در ارکان حاکمیت بلغارستان دارد که احتمالا تا رده­های امنیتی نیز نفوذ کرده است. با این حال هنوز جزئیات این حادثه در هاله ای از ابهام است.

البته برخی نیز معتقدند مقدار پول موجود در عکس کمتر از مبلغ یک میلیون یورو بوده و عده­ای در تصویر مورد نظر دست برده­اند.

در همین شرایط به ناگاه خبر دیگری منتشر شد که یکی از ثروتمندان بلغاری که دارای چندین شرکت شرط­بندی و قمار است و در حال حاضر در دوبی به سر می­برد، حدود ۷۰۰میلیون لوا (کمی بیشتر از ۳۵۰میلیون یورو) بدهی مالیاتی دارد و احتمالا دولت به دلیل زد و بندهایی این پول را تاکنون وصول نکرده است. این مساله نیز ضربه دیگری به اعتبار دولت بویکو بوریسوف محسوب می­گردد.

در همین اثنا خبر دیگری در صدر رسانه­ها قرار گرفت مبنی بر اینکه دبیرامور دفاعی و امنیتی رئیس جمهور بلغارستان بازداشت شد. همچنین آژانس دولتی امنیت ملی بلغارستان در عملیات جداگانه­ای، در شهر پلودیف، پلامن اوزونف، دبیر امور حقوقی و ضدفساد رئیس­جمهور را بازداشت نمود و به منظور بازرسی از دفترش، تحت الحفظ به ساختمان ریاست جمهوری در صوفیا منتقل کرد. آژانس مذکور در خصوص این بازداشت ها بیان داشت: "این افراد از کارمندان عالی رتبه ریاست جمهوری بلغارستان هستند. در روند تحقق وظایفی که قانون برای آژانس دولتی امنیت ملی تعیین نموده است، در مورد این افراد اطلاعاتی به دست آمده مبنی بر اینکه از دیدگاه امنیتی و حفظ اسرار برپایه قانون حفظ اطلاعات طبقه بندی شده، قابل اعتماد نیستند. "

رئیس جمهوری بلغارستان خواستار استعفای دولت «مافیایی» کشورش شد

رومن رادف، رئیس جمهوری بلغارستان پس از بازرسی‌های قضایی بی‌سابقه‌ای که به تازگی از دفتر کار وی صورت گرفت دولت این کشور را «مافیایی» خواند و خواستار استعفای دولت شد.

وی معتقد است که نخست­وزیر با استفاده ابزاری از دستگاه قضایی و متوسل شدن به دفتر دادستانی زمینه انجام این بازرسی‌ها را فراهم کرده است.

یک روز پس از بازرسی‌های یاد شده هزاران تظاهرکننده در اعتراض به عملکرد دستگاه قضایی به خیابان‌های صوفیا سرازیر شدند. معترضان مدعی شدند که دستگاه قضایی به جای مقابله با «الیگارشی» و برخورد با اقدامات خلاف قانون گروهی کوچک اما فاسد از حاکمان در کشور، رئیس­جمهوری و اطرافیانش را هدف قرار داده است.

ماموران انتظامی برای جلوگیری از تجمعات اعتراضی موانع خیابانی در صوفیا را برنچیدند تا بدین ترتیب امکان تردد آزادانه در محورها و معابر اصلی پایتخت برقرار نشود.

 رئیس­جمهور که نزدیک به جریان‌های چپ و سوسیالیست‌ها است طی نطقی که از تلویزیون این کشور پخش شد دولت محافظه‌کار بلغارستان به رهبری بویکو بوریسوف، نخست­وزیر این کشور را «مافیایی» خواند و مدعی شد که ماهیت و عملکرد دولت سبب شده تا بلغارها در هر سن و گرایش سیاسی خواهان رعایت قانون در کشور شوند.

رومن رادف که منتقد جدی نخست­وزیر است و وی را نزدیک به محافل و برخی چهره‌های منتسب به «الیگارشی» می‌داند در بخشی دیگر از سخنان خود تنها راه موجود برای نجات کشور را استعفای دولت و دادستان کل قلمداد کرد.

رئیس جمهوری بلغارستان همچنین تاکید کرد که یک «اجماع ملی ضد مافیایی» در کشورش شکل گرفته است. وی همچنین گفت که اروپا حق ندارد وضعیت حاکم بر بلغارستان را نادیده بگیرد. به گفته رومن رادف «اتحادیه اروپا نیاز به یک بلغارستان دموکراتیک» دارد.

تنش‌های سیاسی در دستگاه حاکمه بلغارستان طی روزهای اخیر تشدید شده است به نحوی که دو مشاور رئیس­جمهوری در منازل خود دستگیر شدند و دفتر ریاست جمهوری نیز با حکم دادستانی مورد بازرسی و تفتیش قرار گرفته است.

یکی از دو مشاور دستگیر شده به دریافت رشوه برای دلالی میان یک بازرگان پرنفوذ و رئیس­جمهوری متهم شده و اتهام دیگری دسترسی شخصی به اسناد سرویس‌های اطلاعاتی است.

جریان‌های اپوزیسیون اقدامات اخیر در دستگیری مشاوران آقای رادف و نیز تفتیش دفتر ریاست جمهوری را نوعی اعلان جنگ از سوی نخست­وزیر و قدرت‌های پنهان بر ضد رئیس کشور تلقی می‌کنند.

آیا بلغارستان کشوری مافیایی است؟

بلغارستان، کشوری با بیش از هفت میلیون جمعیت سال ۲۰۰۷ میلادی به اتحادیه اروپا پیوست و از آن زمان تاکنون همواره به دلیل ضعف در مبارزه با فساد مورد انتقاد قرار گرفته است. این کشور در بین ۲۷ عضو اتحادیه اروپا از حیث تلاش برای مقابله با فساد در جایگاه آخر قرار دارد.

دریافت­های میدانی در بلغارستان نشان می­دهد که بسیاری از امور مهم از انرژی، صنعت، کشاورزی و... گرفته تا واردات و صادرات در دست گروه­های صاحب قدرت و یا صاحب نفوذ در قدرت است. اکثر دولتمردان اصلی این کشور غیر از مسئولیتی که به عهده دارند، صاحب شرکت یا شرکت­هایی هستند که به صورت خصوصی فعالیت می­کند.

برخی از قرار و مدارهای تجاری میان سفارتخانه­های کشورهای مختلف با مسئولین مرتبط بلغاری نه در محل کار بلکه در مکان­های دیگری همچون اقامتگاه سفیر یا مسئول مورد نظر گذاشته می­شود و به سمت شرکت­های خاصی هدایت می­شود.

به عنوان نمونه چندی پیش و در بحبوحه آتش­سوزی جنگل­ها و مراتع برخی از نقاط کشورمان، به صورت غیر رسمی شایع شده بود که نخست وزیر بلغارستان شرکت­های را مدیریت می­کند که در اطفاء حریق جنگل­ها دارای تجریبات زیادی هستند و آمادگی دارند در این زمینه به کشورمان کمک کنند، در صورت برقراری این همکاری، علاوه بر انتقال تجربیات و توسعه روابط تجاری، روابط دیپلماتیک با دولت بلغارستان را نیز بهبود خواهد بخشید.

با این اوصاف کسب رتبه آخر این عضو اتحادیه اروپا در جهت تلاش برای مقابله با فساد دور از ذهن نیست و این مساله دلیل دیگری برای تداوم اعتراضات کنونی مردم است.

تلاش سوسیالیست­ها برای ساقط کردن دولت در پارلمان رای نیاورد

 همزمان با اعتراضات هر روزه مردم در میادین و چهارراه­های اصلی صوفیا که منجر به اختلالاتی در عبور و مرور نیز شده است، با تلاش حزب سوسیال­، برکناری دولت در پارلمان به رای گذاشته شد. هرچند به دلیل تعداد بالای کرسی­های احزاب طرفدار دولت عدم موفقیت این رای­گیری از قبل مشخص بود، اما این اقدام باعث تغییراتی در دولت شد که طی آن بوریسف در کنفرانس خبری بعد از برگزاری شورای ائتلاف که به منظور تصمیم گیری برای اصلاح کابینه برگزار شد، اعلام داشت استعفای ۴ وزیر کشور، دارائی، اقتصاد و گردشگری توسط شورای ائتلاف  پذیرفته شده است.

با این حال مخالفان دولت سعی دارند با نگهداشتن معترضین در خیابان­ها و اعمال فشار بیرونی دولت را مجبور به استعفای دسته­جمعی نمایند و تا این لحظه با دمیدن در این آتش توانسته اند جمعیت قابل ملاحظه ای را در صحنه نگهدارند.

هشدار آمریکا به دیپلمات ها و شهروندان خود در بلغارستان

 سفارت آمریکا با صدور یک هشدار امنیتی خطاب به شهروندان آمریکایی مقیم بلغارستان, از آنها خواست که به دلیل برگزاری تجمع اعتراضی با حضور تعداد قابل توجهی از معترضان در مرکز صوفیا (از محدوده پارلمان تا نخست وزیری) که احتمالا توام با خشونت باشد از حضور در منطقه مذکور و اطراف آن اجتناب ورزند و از انجام هر گونه اقدامی که جلب توجه کند خودداری نمایند.

آمریکایی­ها یکی از صحنه­گردانان تاثیرگذار فضای سیاسی بلغارستان هستند و بیانیه سفارت این کشور در ابتدای اعتراضات و محکوم کردن تلویحی رئیس­جمهور بازتاب زیادی در این کشور داشت و مورد استقبال دولت و دادستانی کل قرار گرفت.

آمریکایی­ها که علیرغم قول مساعد اولیه­شان برای مستثنی کردن بلغارستان در تحریم کشورهایی که در خط لوله انتقال گاز روسیه به اروپا با این کشور همکاری می­کنند، طبق معمول خلف وعده کرده­اند و قصد دارند بلغارها را نیز در لیست تحریم قرار دهند، بیش از هرکس دیگر نسبت به عملکرد منفی و سلطه­جویانه خود آگاهند و هشدار امنیتی صادر شده اخیر نیز در همین راستا تحلیل می­گردد، هر چند که با نفوذی که در لایه های مختلف دولت این کشور کرده­اند بعید به نظر می­رسد نسبت به منافع خود در آینده خیلی نگران باشند.

درصد بالایی از معترضان را جوانان تشکیل می دهند

 یکی از فرق­های اصلی اعتراضات اخیر نسبت به اعتراضات قبلی درصد بالای حضور جوانان در صحنه است. یکی از نقاط مهم تجمعات اعتراضی چهارراهی است که رایزنی فرهنگی تقریبا در نبش آن واقع شده است. مشاهدات میدانی در این چهارراه که به پل عقاب­ها نیز مشهور است نشان می­دهد اغلب کسانی که هر شب در این محل و سایر نقاط شهر تجمع می­کنند کمتر از ۳۰ سال سن دارند. حضور جوانان در صحنه اعتراضات و تداوم این حضور در بخش­های مختلف شهر نگرانی­های زیادی را برای دولت به وجود آورده و باعث امیدواری مخالفین نخست­وزیر شده است.

هرچند به نظر می­رسد معترضین دلِ خوشی از رئیس­جمهور نیز ندارند، اما فعلا با تاکید بر استعفای دولت مافیایی و شخص نخست­وزیر و حتی درخواست کم­سابقه تغییر قانون اساسی عملا به نفع رئیس جمهور کار می­کنند.

با این شرایط شکننده برای دولت و تاکید معترضین بر حضور خیابانی باید منتظر بود و دید آیا اتفاقات اخیر باعث سقوط دولت حاکم خواهد شد یا خیر.

                                                        رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در بلغارستان

​