اخبار، گمانه زنی ها و حواشی پیش از سفر پاپ "فرانسیس" به عراق

هنوز یک ماه از انتخاب پاپ "فرانسیس" به این مقام در تاریخ  ۱۳ مارچ سال ۲۰۱۳ م نگذشته بود؛ که دولت اسلامی عراق و شام(داعش) در تاریخ ۸ ماه آپریل سال ۲۰۱۳ م. اعلام موجودیت نمود؛ و آزار و کشتار اقلیت های مسیحی؛ ایزدی؛ و... در منطقه توسط این گروه آغاز؛ و محکومیت این اقدام؛ و ابراز همدردی با قربانیان و بازماندگان آن به بخش ثابتی از دعاهای جمعی؛ سخنان؛ و بیانیه های پاپ "فرانسیس" مبدل شد؛ تا در نهایت، با پاک سازی منطقه از نیروهای این گروه، خبر تصمیم پاپ برای سفر به عراق در ماه ژوئن سال ۲۰۱۹ م. رسما اعلام شد؛ و "لوئیز رافائل ای ساکو" (Luis Rafael I Sako)؛ پاتریارک کلیسای کلدانی، در جریان مصاحبه ای در این خصوص، از یک سو، سند "برادری انسانی" که ۲۱ ژانویه ۲۰۱۹ م. (۱ بهمن ماه ۱۳۹۷) میان پاپ "فرانسیس" به نمایندگی از مسیحیان کاتولیک؛ و احمد الطیب امام جامعه الازهر مصر به نمایندگی از مسلمانان اهل سنت در ابوظبی به امضاء رسید را تلویحا، بیانیه گفتمان مسیحیت کاتولیک و اسلام اهل سنت ارزیابی نمود؛ و از سوی دیگر، پاپ "فرانسیس" را نظیر پاپ "ژان پل دوم"، علاقه مند به زیارت مکان آغاز هجرت حضرت ابراهیم(ع) در شهر "اور"؛ و در نتیجه سفر به عراق معرفی؛ و این سفر احتمالی را بخشی از طرح سفر پاپ به کشورهای اسلامی دانست؛ و با اشاره به استقبال رییس جمهور عراق؛ "برهم صالح" از این سفر، آن را فرصت مناسبی جهت صدور بیانیه ای مشابه بیانیه"برادری انسانی"؛ این بار میان مسیحیت کاتولیک و اسلام شیعی ارزیابی نمود؛ تا این سفر در کانون توجه شیعیان جهان نیز قرار گیرد؛ و برای ج.ا.ایران که به نمایندگی از اسلام شیعی یازده دوره گفتمان بینادینی با واتیکان به نمایندگی از مسیحیت کاتولیک برگزار نموده؛ این پرسش از حیث دیپلماسی فرهنگی مطرح گردد؛ که چرا پاپ با این سفر؛ و صدور این بیانیه احتمالی، جایگاه مرکزیت جهان شیعه را از قم که طرف گفتمان سابق الذکر بوده؛ به نجف اشرف جا به جا نموده است؟ در ادامه، محدودیت ها و ممنوعیت های ناظر بر فاصله گذاری اجتماعی ناشی از همه گیری جهانی کووید _ ۱۹ مانع از انجام این سفر شد؛ تا سال ۲۰۲۱ م. که پاپ در دیدار با گروهی از سفرای کشورهای دارای نمایندگی در  واتیکان، رسما از سفر خود به عراق خبر داد؛ و کاردینال "پارولین" نخست وزیر واتیکان نیز طی سخنانی، اهداف این سفر را پشتیبانی و روحیه بخشی به مسیحیان این کشور جهت باقی ماندن در سرزمین شان؛ پیشبرد گفتمان بینادینی؛ و تشویق اصلاحات سیاسی و برقراری ثبات در این کشور معرفی نمود. پس از انتشار برنامه دقیق این سفر توسط دفتر مطبوعاتی واتیکان؛ و پیش بینی ملاقات پاپ با ایت ا... سیستانی در شهر نجف در جریان آن؛ "صدرالدین قبانجی" امام جمعه مسجد جامع نجف در خطبه خود استقبال جامعه شیعیان عراق از این سفر را اعلام؛  و بازتاب حضور هیأتی از واتیکان به مدیریت "مونسینیور میتیا لِسکوار" (Mitja Leskovar) در دفتر آیت ا... سیستانی و برپایی نشست تمهیدی این ملاقات در مطبوعات عراق این بود؛ که در این نشست تمهیدی در خصوص مفاد بیانیه ای که به امضاء خواهد رسید نیز هم اندیشی شده؛ و رسانه های رسمی واتیکان نیز خبر احتمال امضاء چنین سندی را منتشر نموده؛ و کاردینال "ای ساکو"؛ پاتریارک کلدانی عراق در این خصوص بیان داشت: "امضای احتمالی سند برادری انسانی توسط آیت ا.. سیستانی، اقدام بزرگی خواهد بود؛ که تاثیرات مثبتی؛  به ویژه برای حضور مسیحیان در عراق خواهد داشت"؛  و در ادامه، "مونسینیور شلمون وردونی" اسقف یار عراق نیز طی سخنانی؛ غیرسیاسی بودن و وجه تربیتی سند احتمالی را با این نقل قول  از آیت ا... سیستانی مورد تأکید قرار داد: "من کسی نیستم که نزد سیاستمداران می رود؛ بلکه آن ها هستند که نزد من می آیند؛ و من به آن ها، آن چه لازم است، بدانند را می گویم؛ تا صلح و برادری را بسازند". سپس، حتی "مقتدی صدر"؛ روحانی شیعه و سیاستمدار عراقی که رهبری "السائرون"؛ ائتلاف اصلی در مجلس نمایندگان عراق را برعهده دارد نیز،  با انتشار بیانیه ای در حساب توییتری خود از این سفر دفاع نمود؛ و خاطر نشان ساخت: "من اطلاعاتی دریافت نموده ام؛ که برخی احزاب با سفر پاپ مخالف هستند. از پاپ استقبال خواهد شد؛ و قلب های مان مقابل درب خانه های مان به روی ایشان گشوده خواهد بود"؛ موضع گیری ای که کاردینال "ای ساکو" با اشاره به آن بیان داشت:" انتظار بسیار برای سفر پاپ فرانسیس به عراق وجود دارد. در روزهای اخیر با مقامات عالی؛ از جمله رییس جمهور؛ و نخست وزیر دیدار و ... برخی از رهبران اسلامی مانند مقتدی صدر به من گفته اند؛ قلب های شان پیش از درهای خانه های شان به روی پاپ باز است"؛ اما، علی رغم استقبال جمعی شیعیان عراق از این سفر و ملاقات، آژانس خبری (INA) عراق به نقل از منبعی در دفتر آیت ا.. سیستانی، خبر امضای سند "برادی انسانی" در دیدار با پاپ "فرانسیس" را تکذیب نمود؛ و نوشت: "آن چه در اظهارات سفیر عراق در واتیکان و برخی دیگر، در خصوص سفر برنامه ریزی شده؛ و بازدید پاپ از نجف بیان شده؛ نادرست است... و گفت و گویی با سفارت واتیکان در بغداد؛ که هماهنگ کننده  این سفر می باشد؛ در خصوص امضای سندی در دیدار پاپ فرانسیس با ]ایت ا... [علی سیستانی، صورت نگرفته است"؛ و متعاقبا کاردینال "ای ساکو" پاتریارک کلدانی عراق هم در آخرین اظهارات پیش از سفر بیان نمود: "در خصوص امضای سند، هیچ تأیید رسمی وجود ندارد. این اولین جلسه است؛ و ما نمی دانیم؛ که آن ها در مورد چه چیزی صحبت خواهند کرد؛ اما، زمان برای دیدارهای بیشتر وجود دارد؛ ما با گامی بزرگ در گفتمان بینادینی روبرو هستیم. آیت‌ا.. تأثیر زیادی بر شیعیان و جامعه عراق دارد. آغاز گفتمان با نجف برای مصلحت کشور و هم وطنان مسیحی مان مهم است". کاردینال "ساندری"؛ رییس مجمع پاپی کلیساهای شرقی نیز یکی از اهداف سفر پاپ به عراق را اجرایی نمودن سند "برادری انسانی" عنوان؛ و در خصوص آن خاطر نشان ساخته بود: "... پاپ اکنون قانون اساسی جهانی جدیدی را به جهانیان ارایه می دهد... که می‌توانیم آن را بنای جهان جدید در صلح؛ عدالت؛ آزادی؛ احترام به حقوق شخصی انسان... و آزادی مذهبی بنامیم؛ ...  سفر پاپ برای کلیسا؛ مومنان؛ کاتولیک ها؛ و مسیحیان است... برای دوستان مسلمان مان که اکثریت کشور هستند؛ و در این خصوص به آیت ا... العظمی سیستانی؛  مرشد معنوی مذهب تشیع در عراق اشاره می کنم". همچنین، کاردینال "پارولین" نخست وزیر واتیکان نیز در آخرین اظهارات پیش از این سفر، در خصوص ملاقات پاپ با آیت ا.. سیستانی بیان داشت: "]ایت ا...[ سیستانی یکی از شخصیت های بسیار نمادین و برجسته جهان تشیع است. همچنین با توجه به این که  ]ایت ا...[  سیستانی همواره در حمایت از همزیستی مسالمت آمیز در عراق سخن گفته؛ و اظهار داشته همه گروه‌های قومی و دینی بخشی از کشور هستند؛ ملاقات با وی بسیار مهم است؛ زیرا در راستای ساختن برادری مسیحیان و مسلمانان در حرکت است؛ که خود باید مشخصه کشور باشد؛ از این رو، واقعاً این دیدار یک فرصت مهم است؛ و فکر می کنم که قطعاً یکی از لحظات مهم سفر پاپ به عراق باشد"؛ اما وی در عین حال، با اشاره به مهاجرت بیش از یک میلیون مسیحی از عراق در جریان منازعات این کشور و  تعقیب و آزار مسیحیان؛ هدف اصلی سفر پاپ را تشویق مسیحیان عراق برای باقی ماندن در عراق اعلام نمود؛ تا در سایه عفو متقابل؛ نابرابری و تبعیض ها با  وحدت و همکاری جایگزین؛ و شهروندان عراقی از هر قومیت و مذهب با حقوق؛ وظایف؛ و تعهد برابر، در مسئولیت بازسازی کشور سهیم گردند. متعاقباً، "ماتئو برونی" رییس دفتر مطبوعاتی واتیکان به طور رسمی اعلام نمود: "سفر پاپ سه دلیل دارد. دلیل اول، بدون شک، توجه به مسیحیان در عراق و در منطقه است. دلیل دوم مربوط می شود به روحیه قوی اشتراک و گفتمان بین ادیان مختلف، که به خصوص ششم مارس در جریان اجتماع بینادینی در اور نمایش داده خواهد شد؛ جایی که پاپ برای جست و جوی برادری به آن جا رفته؛  و برادر همه می‌شود. دلیل سوم، بازدید از عراق؛ سرزمینی است که در سال‌های اخیر رنج فراوانی متحمل گردیده؛ و نمی توان وضعیت آن را بی سخن از همسایگانش؛ منطقه ای کامل که هر قطعه به قطعه ای دیگر متصل است؛ نظیر سوریه که هنوز درگیر جنگی طولانی است؛ و ایران و ترکیه توصیف نمود". پیرو صدور این بیانیه، کاردینال " ای ساکو"؛ پاتریارک کاتولیک عراق با ارایه توضیحاتی تکمیلی خاطر نشان ساخت: "پاپ برای دفاع و محافظت از مسیحیان نخواهد آمد. پاپ رییس ارتش نیست. پاپ فرانسیس مسیحیان را تشویق می کند؛ به آن ها امید می دهد؛ و امیدوار است به آن ها کمک کند تا استقامت داشته باشند؛ امیدوار باشند؛ و با دیگر شهروندان همکاری کنند. پاپ مانند دیگران برای تغذیه فرقه گرایی نخواهد آمد. او برای همه عراقی ها می آید؛ نه فقط برای مسیحیان. او می داند همه آسیب دیده اند؛ نه فقط مسیحیان... من با نظر کسانی که تکرار می کنند؛ پاپ به عراق می آید تا نسل کشی مسیحیان را متوقف کند، موافق نیستم. اگر نسل کشی صورت می گیرد، شامل همه است. هرچند تعداد مسیحیان و حتی ایزدی ها زیاد بود؛ اما شیعیان و سنی ها قربانیان بیشتری دادند. ما نباید مسیحیان را از دیگران، و رنج شان را از رنج دیگران متمایز سازیم؛ زیرا از این طریق است، که ذهنیت فرقه ای تغذیه می شود. از سوی دیگر پاپ در خصوص برادری انسانی و معنوی صحبت خواهد کرد. کسانی که اصطلاح نسل کشی را طرح می نمایند، غالبا اهداف دیگر؛ یعنی  اهداف سیاسی خود را تعقیب می نمایند". قطعه تعیین کننده ای از چیستان اهداف سفر پاپ به عراق، در سخنان کاردینال "فرناندو فیلونی"  نهفته است. وی با تأکید بر این که، جنگ سال ۲۰۰۳ م. علیه صدام حسین بر پایه فریب و دروغ بوده؛ و تسلیحات بیولوژیک ادعایی که موجب حمله به عراق شد؛ وجود خارجی نداشته؛ به اعزام نمایندگان پاپ "ژان پل دوم" برای جلوگیری از جنگ در عراق نزد صدام و "بوش"؛ و حضور خود در عراق حین بمباران های سال ۲۰۰۳ میلادی اشاره؛ و اصابت موشک به سیستم مخابرات سفارت واتیکان در بغداد؛ و دو موشک دیگر در نزدیکی این سفارت خانه؛ و در واقع قصد سفر پاپ "ژان پل دوم" در سال ۲۰۰۰ م به عراق را  یادآور گردیده؛ سفری که با مخالفت رژیم بعث عراق انجام نیافته؛ و این رسالت پس از سرنگونی این رژیم؛ و اشغال؛ و جنگ داخلی کشور،  توسط پاپ "فرانسیس" تکمیل می گردد؛ که در دعای دو روز پیش از سفر خود به عراق گفته بود: "مردم عراق در انتظار ما هستند. منتظر قدیس ژان پل دوم بودند؛ که از سفرش ممانعت شد. نمی توان برای بار دوم مردم را نا امید کرد"؛ ناامیدی ای که از سخنان نقل شده از پاپ؛ و دیگر مقامات کلیسای کاتولیک بر می آید؛ نه تنها رژیم بعث؛ بلکه نیروهای اشغالگر خارجی؛ داعش؛ و...؛ یعنی تمامی "تغذیه کنندگان ذهنیت فرقه ای برای اهداف سیاسی خود" مسببان آن بوده اند؛ زیرا راهی غیر از "برادری انسانی" را پیموده اند؛ راهی که پاپ، آیت ا... سیستانی را در آن با خود همراه یافته؛ راهی نجف شده؛ و به ملاقات وی شتافته است.

پیام پاپ "فرانسیس" خطاب به مردم عراق در آستانه سفر به این کشور

   پاپ "فرانسیس" یک روز قبل از سفر خود به عراق، پیامی تصویری خطاب به مردم عراق منتشر نمود؛ که در بخش هایی از آن آمده است: "برادران و خواهران عزیز عراقی، سلام بر شما، عاقبت در روزهای آتی میان شما خواهم بود. امیدوارم شما را ملاقات کنم؛ چهره های تان را ببینم؛ و به دیدار سرزمین تان نائل گردم؛ که مهد تمدنی اصیل و شگرف است... نزد شما می آیم؛ تا از پروردگار پس از سال ها جنگ و تروریسم، درخواست مغفرت و صلح کنم؛ و از درگاهش دلجویی و درمان زخم ها را طلب نمایم. با اشتیاق به صلح نزد شما می آیم؛ تا تکرار کنم: شما همه برادر هستید (متی ۲۳ ، ۸) ... با اشتیاق به صلح نزد شما می آیم؛ و برای برادری می کوشم؛ و مایلم زیر پرچم پدرمان ابراهیم(ع) که مسلمانان؛ یهودیان؛ و مسیحیان را در یک خانواده گرد آورده؛ دست به دعا برداشته؛ و با دیگر برادران و خواهران مان از دیگر ادیان همسو شویم... برادران و خواهران عزیز مسیحی که گواه ایمان تان به حضرت عیسی(ع) در دل سختی های جانکاه بودید؛ بی‌شکیب مشتاق دیدارتان؛ و از بازدید کلیسایی که با شهادت ویژه و ممتاز گردیده؛ سعادت مندم... تصاویر خانه های ویران و کلیساهای هتک حرمت شده هنوز در چشمان؛ و زخم جدایی از عزیزان و دوری از خانه های ویران شده هنوز در دل های شما است... دوست دارم آغوش مهربان کلیسا که به شما و خاورمیانه رنج کشیده نزدیک است را برای تان بیاورم؛ و شما را به حرکت رو به جلو تشویق نمایم. قطعاً اجازه نخواهیم داد، رنج دهشتناکی که متحمل شدید؛ و من را بسیار آزرد؛ پیروز گردد. مقابل شر تسلیم نمی شویم؛ زیرا سرچشمه های اصیل حکمت در سرزمین شما، ما را به سوی گزیدن راهی دیگر می برد؛ تا مانند ابراهیم (ع) عمل نماییم؛ که هر چرا کنار نهاد، امید خویش را از کف نداد؛ و به خدا توکل نمود؛ و پدر نسلی شد؛ که شمارشان با شمار ستارگان آسمان برابری می نماید... برادران و خواهران عزیز، باید به ستارگان نگریسته؛ و آن چه خداوند به ما وعده داده را در آن نظاره کنیم. برادران و خواهران عزیز من، طی این سال ها بسیار به شما که رنج های بسیاری کشیده، اما دلسرد نشده اید؛ به شما مسیحیان و مسلمانان اندیشیده ام. همه ما برادریم؛ همگی؛ و من  به شما ملت؛ همچو ایزدیانی اندیشیده ام که بسیار زیاد رنج کشیده اند... اکنون با امید به سرزمین مبارک و زخمی شما می آیم، از میان شما در نینوا پژواک پیشگویی یونس پیامبر(ع) برخواست؛ و مانع ویرانی شهر شد؛ و امید نوینی که همان امید به خداست را به همراه آورد. پس این امید که به ما شجاعت برای بازسازی و شروع دوباره می‌دهد، باید ما را در برگیرد. در دوره سخت کرونا باید به یکدیگر مساعدت؛ و پیوندهای برادری را تحکیم نموده؛ و با برادران و خواهران از مذاهب مختلف، آینده ای را بنا نماییم که صلح بر آن حاکم است.... هزاران سال پیش تر، حضرت ابراهیم(ع) از میان شما مسیر خویش را آغاز نمود؛ و ما امروز باید با همان روحیه، آن مسیر را ادامه داده؛ و راه صلح را بپیماییم؛ از این رو،  من برای تمامی شما سلامت و برکت خداوند را مسألت نموده؛  و از همگی شما می خواهم، به ابراهیم (ع) اقتدا نمایید؛ یعنی با امید گام برداشته؛ و از تماشای ستارگان باز نایستید؛ و من را در دعای تان همراه سازید. از شما سپاسگزارم".

رخدادها و ملاقات های روز نخست سفر پاپ به عراق(۱۵ اسفندماه ۹۹)

  ۱۵ اسفندماه ۱۳۹۹ پاپ "فرانسیس" به همراه هیأتی از فرودگاه "فیومیچینو" شهر رم به مقصد بغداد پرواز نمود؛ و در میان تدابیر امنیتی که نظامیان عراق و نیروهای ائتلاف "ناتو" اندیشیده بودند؛ سی و دومین سفر بین المللی خود را آغاز نمود؛ و در فرودگاه بین المللی بغداد مورد استقبال رسمی قرار گرفت؛ و در سالن تشریفات این فرودگاه با نخست وزیر عراق "مصطفی الکاظمی" ملاقات؛ و سپس در کاخ ریاست جمهوری با  "برهم صالح" رییس جمهور؛ مقامات دولتی؛ اعضاء جامعه مدنی؛ و نمایندگان هیأت های دیپلماتیک دیدار نمود؛ و در سخنان خود بخش هایی از سند "برادری انسانی" به این مضمون را نقل نمود: "دین، ماهیتا باید در خدمت صلح و برادری باشد؛ و از نام خدا نمی توان برای توجیه اقدامات جنایت کارانه؛ تبعید؛ تروریسم و ظلم سوء استفاده نمود؛ و برعکس، خداوند که انسان ها را با کرامت و حقوق برابر آفریده؛ ما را به گسترش عشق؛ احسان؛ و همدلی فرا می خواند". وی در ادامه افزود: "در عراق نیز کلیسای کاتولیک آرزو دارد؛ دوست همگان باشد؛ و از راه گفتمان با ادیان دیگر، برای برقراری صلح همکاری سازنده داشته باشد. حضور کهنِ مسیحیان در این سرزمین و مشارکت ایشان در حیات کشور، میراثی گرانبها است؛ و از این رو،  ایشان خواهان آن هستند؛ که بتوانند در خدمت همگان باشند. مشارکت آن ها در زندگی جمعی؛ به مثابه شهروندانی که از تمامی حقوق، آزادی‌ها و مسئولیت‌ها برخوردار هستند؛ گواه آن است؛ که کثرت گرایی مذهبی؛ قومی؛ و فرهنگی سالم می‌تواند، به شکوفایی و هماهنگی کشور یاری رساند". پاپ سپس در محل کلیسای جامع کاتولیک - سریانی" سیده النجاه" بغداد در جمع اساقفه؛ کشیشان؛ روحانیون، طلاب و معلمان دینی حاضر شد. این کلیسا اکتبر سال ۲۰۱۰ م. هم ‌زمان با نیایش روز یکشنبه، هدف حمله گروه تروریستی "دولت اسلامی عراق" وابسته به "القاعده" قرار گرفت؛ و بیش از ۵۰ تن در کلیسا کشته؛ و حدود ۸۰ نفر زخمی شدند. پاپ طی سخنان خود در این کلیسا بیان داشت: "تحریک به جنگ؛ نفرت پراکنی؛ خشونت و خونریزی با آموزه‌های دینی سازگار نیست... من به عنوان تائب و زائر ایمان و صلح در عراق، از خداوند برای این مردم، با استعانت از مریم مقدس (س)، توانمندی جمعی برای بازسازی کشور با همکاری یکدیگر، همراه با برادری را مسألت می نمایم".

رخدادها و ملاقات های روز دوم سفر پاپ به عراق(۱۶ اسفندماه ۹۹)

پاپ در دومین روز سفر به عراق، از  فرودگاه بین المللی بغداد عازم نجف شد؛ و به دیدار آیت ا... سیستانی رفت. این دیدار خصوصی که پشت درهای بسته انجام یافت؛ تقریباً ۴۵ دقیقه به طول انجامید. پاپ در این ملاقات از مواضع آیت ا... سیستانی و جامعه شیعیان عراق در مقابله با خشونت ها قدردانی نمود؛ و طرفین در خصوص راهبردهای گفتمانی تضمین همزیستی مسالمت آمیز؛ و احترام متقابل پیروان ادیان در راستای مصلحت جمعی هم اندیشی نمودند. پس از این دیدار، پاپ با هواپیما از نجف به ناصریه عزیمت نمود؛ و در نشست بینادینی در منطقه "اور" شرکت جست. وی در بخشی از سخنان خود در این نشست خاطر نشان ساخت: "حضور در جایی که حضرت ابراهیم (ع) در آن می زیسته؛ همچو بازگشت به خانه است... ما مومنین وقتی تروریسم از مذهب سوء استفاده می‌کند؛ نمی‌توانیم ساکت بمانیم. ابرهای تیره تروریسم، جنگ و خشونت بر این کشور سایه انداخته‌اند. تمام جوامع قومی و مذهبی آن رنج دیده‌اند... ما به یکدیگر نیازمندیم". با اتمام این نشست، پاپ به بغداد بازگشت؛ و در کلیسای کلدانیان این شهر؛ یعنی کلیسای "یوسف مقدس"؛ مراسم عشای ربانی را برگزار نمود.

بیانیه دفتر آیت ا... سیستانی پس از ملاقات با پاپ

دفتر آیت ا.. سیستانی پس از ملاقات ایشان با پاپ "فرانسیس" با صدور بیانیه ای اعلام داشت: " جناب آقای سیستانی (مدّ ظله) صبح امروز با پاپ فرانسیس؛ پاپ کلیسای کاتولیک؛ و رییس دولت شهر واتیکان دیدار نمود. در این دیدار درخصوص چالش های بزرگ مبتلا به بشر در این دوران؛ و نقش ایمان به خداوند متعال؛ رسالت هایش؛ و پایبندی به فضایل اخلاقی برای غلبه بر آن ها گفت و گو و تبادل نظر شد.  حضرت آیت ا.. سیستانی در ادامه درخصوص رنج و سختی ای که بسیاری از مردم در کشورهای مختلف به واسطه ظلم و ستم و فقر و اذیت و آزار دینی و فکری و سرکوب آزادی های بنیادین و فقدان عدالت اجتماعی؛ به ویژه جنگ ها و اعمال خشونت بار و محاصره اقتصادی و آوارگی و دیگر مواردی که ملل منطقه ما ـ خاصه ملت فلسطین در سرزمین های اشغالی ـ متحمل می گردند؛ سخن راند. معظم له با اشاره به نقشی که شایسته است، رهبران بزرگ دینی و معنوی در کاهش این رنج ها داشته باشند، ابراز امیدواری نمود، که این رهبران، طرف های ذیربط ـ به ویژه قدرت های بزرگ ـ را نسبت به ارجعیت دادن به عقلانیت و حکمت؛ و کنار نهادن زبان جنگ؛ و پرهیز از توسعه طلبی در راستای منافع شخصی کشور خود، به بهای پایمال شدن حق ملت ها در زندگی آزادانه و شرافتمندانه، تشویق نمایند؛ و بر اهمیت اجماع مساعی جهت تقویت ارزش های همدلی و همزیستی مسالمت آمیز، و همبستگی انسانی در همه جوامع بر پایه رعایت حقوق و احترام متقابل بین پیروان ادیان و گرایش های فکری مختلف تأکید نمود. معظم له در ادامه با تجلیل از جایگاه و تاریخ باشکوه؛ و خصلت های پسندیده مردم بزرگوار عراق با گرایش های مختلف، ابراز امیدواری نمود؛ که ایشان به زودی دشواری فعلی را پشت سر گذارند. وی همچنین بر اهتمام و توجه خود نسبت به زندگی همراه با امنیت و صلح شهروندان مسیحی ـ همانند سایر عراقی ها ـ و دسترسی به حقوق قانونی کامل ایشان تأکید نمود؛ و بخشی از نقش مرجعیت دینی در محافظت از ایشان و سایر مظلومین و ستم دیدگان سال های اخیر؛ به ویژه زمانی که تروریست ها مناطق وسیعی از چند استان عراق را اشغال نموده؛ و مرتکب جنایات شرم آوری شدند را متذکر گردید. معظم له در پایان برای پاپ و پیروان کلیسای کاتولیک و همه بشریت دعای خیر و خوشبختی؛ و از مشارالیه بابت تحمل رنج سفر به نجف اشرف برای انجام این دیدار قدردانی نمود".

رخداد ها و ملاقات های روز سوم سفر پاپ به عراق(۱۷ اسفندماه ۹۹)

بامداد یکشنبه ۱۷ اسفندماه ۱۳۹۹ پاپ "فرانسیس" عازم اربیل شد؛ و در سالن تشریفات فرودگاه بین المللی این شهر مورد استقبال رییس منطقه خودمختار کردستان عراق، و مقامات دینی و دولتی منطقه قرار گرفت؛ و در ادامه، در جریان دیدار با رییس جمهور و نخست وزیر این منطقه، طی سخنانی بیان داشت: "مسیحیان بخشی بنیادین و تفکیک ناپذیر از منطقه خودمختار کردستان هستند؛ و مقامات اربیل تمام مساعی مبتنی بر توان خویش را جهت محافظت از ایشان به انجام خواهند رساند".  پاپ سپس با هلیکوپتر به شهر موصل عزیمت نمود؛ و در میدان کلیسای شهر، برای قربانیان جنگ عراق دعا نمود؛  و به سرعت با هلیکوپتر عازم منطقه "قره قوش" شد؛ و پس از ملاقات با کاتولیک های این منطقه؛ در کلیسای "لقاح مطهر" مراسم مذهبی روز یکشنبه را برگزار نمود؛ و طی سخنانی بیان داشت: "چه ظالمانه است، این کشور که مهد تمدن است، متحمل ضربه ای نا متمدنانه شود؛ و عبادتگاه های باستانی اش ویران؛ و هزاران نفر اعم از مسلمان؛ مسیحی؛ ایزدی؛ و ...؛  ناگزیر بی خانمان یا کشته شوند... اما امروز ما بر اعتقاد راسخ مان مبنی بر پایدارتر بودن برادری بر برادرکشی؛ و این که امید قدرتمندتر از نفرت؛ و صلح مقتدرانه تر از جنگ است؛ در کنار هم مهر تایید می نهیم... هیچ گاه نمی توان امید را با خون های ریخته شده به دست کسانی که از نام خدا برای تخریب سوء استفاده می کنند، سرکوب نمود". وی همچنین در خصوص هجرت مسیحیان موصل گفت: " هجرت مصیبت بار مسیحیان از عراق و منطقه وسیع تر؛ نه تنها به افراد و جوامع مرتبط آسیب فراوانی می زند؛ بلکه  بر جامعه ای که پشت سر می گذارند نیز تاثیر دارد"؛ و در محل کلیسای تخریب شده "الطاهره" شهر "قره قوش" افزود: " رویاپردازی را متوقف نکنید. تسلیم نشوید. امیدتان را از دست ندهید. اکنون زمان بازسازی و شروع دوباره است".  پاپ شامگاه ۱۷ اسفندماه ۹۹ به اربیل بازگشت؛ و مراسم عشای ربانی را در استادیوم "فرانسو حریری" این شهر  برگزار نمود. وی در این مراسم طی سخنانی بیان داشت: "این معبد را نابود سازید؛ و من سه روزه آن را از نو برپا خواهم ساخت ( انجیل یوحنا ۲:۱۹). او از معبد کالبد خود؛ یعنی کلیسای خود صحبت راند. خدا به ما وعده داده با قدرت رستاخیز خود، می تواند ما و جوامع مان را از زیر آوارهای ناشی از بی عدالتی؛ تفرقه؛ و نفرت رهایی بخشد. این  وعده ای است، که ما در این  مراسم مذهبی تحقق آن را جشن می گیریم. حضور ارباب مصلوب و رستاخیز یافته را با چشم ایمان در میان خود تشخیص می‌دهیم؛ و می آموزیم، میزبان خرد آزادی بخش او باشیم؛  و برای خدمت به حکومت او که به دنیای ما می آید؛ در زخم های او آرام گرفته؛ بهبود یافته؛ و نیرو گیریم... به فضل خدا، با گسترش رحمت و آمرزش مسیح، به ویژه برای نیازمندان، کلیسا در عراق اقدامات زیادی انجام داده و می دهد، تا حکمت شگرف صلیب را ابلاغ نماید. بسیاری از شما حتی در شرایط فقر و مشکلات بزرگ، سخاوتمندانه کمک نموده؛ و همبستگی عینی را به فقرا و مصیبت دیدگان عرضه داشته اید. این یکی از دلایلی است، که من را بر آن داشت، میان شما به زیارت آمده؛ و از شما تشکر نموده؛ و ایمان و گواه انجیل بودن تان را تأیید نمایم. امروز، می‌توانم ببینم و لمس  کنم که کلیسا در عراق زنده است؛ و مسیح در این مردم مقدس و متعهد، زندگی و عمل می نماید".  پاپ فرانسیس همان شب به بغداد بازگشت؛ و روز ۱۸ اسفندماه توسط رییس جمهور عراق، از فردوگاه بین المللی بغداد به واتیکان بدرقه گردید.

اخبار، گمانه زنی ها و حواشی پس از سفر پاپ به عراق

پاپ فرانسیس هنگام بازگشت از سفر عراق در هواپیما، در مصاحبه با خبرنگاران، کمک رسانی به نیازمندان و عشق ورزی و برادری را مسیر راه بشریت معرفی؛ و ملاقات با آیت ا... سیستانی؛ غم و اندوه از مشاهده کلیساهای تخریب شده در موصل؛ و مکالمه با مادری که فرزندش  قربانی داعش شده را یادآور گردید؛ و از عزم سفر به لبنان خبر داد؛ و در شرایطی که، مقامات دولتی عراق در صدد بهره گیری از این سفر برای تحکیم جایگاه داخلی و وجهه بین المللی حاکمیت این کشور بودند؛ و در سخنان مقامات شهر "اور" نیز، بیشتر بر اهمیت این سفر از حیث احیاء گردشگری این منطقه تأکید گردیده بود؛  پاپ با اشاره به اصرار مقامات دولتی نظیر سفیر عراق در ایتالیا؛ یا رییس جمهور عراق برای سفر به این کشور، دلیل اصلی تصمیم به این سفر را، خواندن کتابی از نادیا مراد(برنده جایزه صلح نوبل در سال ۲۰۱۸ م.) به نام "آخرین دختر" معرفی نمود؛ دختری ایزدی که ۶ برادر و مادرش مقابل چشمانش توسط نیروهای داعش به قتل رسیدند؛ و مصائب بسیاری متحمل گردید. پاپ در نشست مطبوعاتی مذکور در خصوص این کتاب گفت: "کتابی را به زبان ایتالیایی خواندم؛ که درخصوص سرگذشت ایزدی‌ها بود؛ شاید از پاره ای جهات عجیب به نظر برسد؛ اما خواندن این کتاب دلیل اصلی تصمیمم برای سفر به عراق بود". بدیهی است، اگر علت سفر پاپ این بوده؛ داعش نیز بزرگ ترین مخالف و منتقد این سفر خواهد بود؛ چنان که در شماره ۲۷۷ هفته نامه "النباء" نشریه رسمی خود؛ در تاریخ ۲۱ اسفندماه ۱۳۹۹ سرمقاله ای را با عنوان "پیام های رهبر خودکامه مسیحیان در سفر به عراق" به چاپ  رسانده؛ و در آن استقبال از پاپ در سفر به عراق را محکوم نموده؛ و با ابراز امیدواری نسبت به این که پاپ دیگر هرگز به هیچ کشور اسلامی سفر ننماید؛ این سفر را توطئه ای برای زمینه سازی انعقاد قراردادهای اقتصادی با آمریکا و اروپا با واسطه گری شیعیان؛ و ترویج یک دین تلفیقی جدید و مجعول ابراهیمی دانسته؛ تا مسیحیان که به توهم داعشی ها با تثلیث؛ و شیعیان که به گمان ایشان با باور به ائمه(ع) کافر هستند؛ با همکاری پاپ و آیت ا.. سیستانی, مسلمانان راستین؛ یعنی داعشی ها را منحرف نمایند؛ و دعای پاپ در محل کلیساهای تخریبی نیز در توهم ایشان، در واقع اعلان جنگ صلیبی بوده؛ که این گروه نیز در پاسخ به آن، تهدید به تخریب مجدد کلیساهایی نموده؛ که بازسازی گردند. اما در ایتالیا، ارزیابی در خصوص این سفر کاملا متفاوت است؛ و اگر چه مرکز فرهنگی اسلامی ایتالیا که مسجد بزرگ شهر رم را، با حمایت و نظارت مستقیم رژیم آل سعود مدیریت می نماید؛ به عنوان یکی از دو نماینده اصلی مسلمانان ایتالیا، در خصوص این سفر سکوت نموده؛ اما، جمعیت دینی اسلامی ایتالیا؛ دیگر نماینده اصلی مسلمانان این کشور، با مشارکت شورای جهانی جمعیت های اسلامی؛ که فعالیت های ۶۰۰ انجمن اسلامی در ۱۴۲ کشور جهان را از دفتر خود در ابوظبی هماهنگ می نماید؛ وبینار "ریشه ها و قدمگاه های ابراهیم(ع)" را با حضور ۱۰ اندیشمند برجسته؛ از جمله مدیران شورای جهانی جمعیت های اسلامی؛ و جمعیت دینی اسلامی ایتالیا؛ به همراه "خالد عکاشه" سردفتر گفتمان بینادینی با مسلمانان در شورای پاپی گفتمان بینادینی برگزار؛ و ارزش های نمادین و عملی سفر پاپ به عراق در تحکیم گفتمان بینادینی؛ هم زیستی مسالمت آمیز ادیان و اقوام؛ و برادری و صلح جهانی را ستوده؛ و "یحیی پالاویچینی " مدیر جمعیت دینی اسلامی ایتالیا و امام مسجد "الوحید" شهر میلان نیز شخصا؛ نامه ای را به سردبیر نشریه کاتولیکی (Avvenire)  ارسال نموده؛ که در تاریخ ۱۵ اسفندماه ۱۳۹۹ با عنوان "بازدید پاپ از منظر یک مسلمان. فرانسیس میراث حضور صلح را دوباره جان می بخشد " به چاپ رسیده؛ و مؤلف در بخشی از آن، راهبرد گفتمانی پاپ در انتخاب شهر نجف به عنوان یکی از مقاصد سفر در عراق را ستوده؛ زیرا این شهر از حیث قرار داشتن مقبره چهارمین خلیفه اهل سنت؛ و نخستین امام شیعیان(ع) در آن؛ مانند قدمگاه حضرت ابراهیم(ع) در شهر "اور" که جامع پیروان ادیان ابراهیمی است؛ جامع اهل تسنن و تشیع است. همچنین، پاپ در نشست مطبوعاتی مذکور در پاسخ به سوالی در خصوص این که آیا ملاقات با آیت ا... سیستانی حاوی پیامی برای دولتمردان ایران نیز بوده، بیان داشته: "بر این باورم، که این یک پیام جهانی است. خود را مکلف دیدم؛ تا این زیارت مبتنی بر ایمان و توبه را انجام دهم؛ و راهی شوم؛ و مردی بزرگ؛ خردمند؛ و روحانی را ملاقات نمایم؛ امری که فقط با گوش دادن به سخنان او می توان دریافت. در خصوص پیام نیز می گویم؛ پیام برای همه است؛ و او فردی خردمند و باتدبیر است.. او به من گفت؛ ده سال است، افرادی را نمی پذیرم، که با اهداف سیاسی و فرهنگی به دیدارم می آیند ... فقط اهداف مذهبی. او حین ملاقات بسیار محترم... بود. مفتخر شدم. حتی هنگام سلام و احوالپرسی هرگز بلند نمی شود ... اما برای استقبال از من دو بار برخاست. مرد متواضع و خردمندی است. این دیدار برای روحم مفید بود. او یک چراغ است. چنین حکمایی همه جای دنیا وجود دارند؛ زیرا حکمت الهی در سراسر دنیا گسترده است. در خصوص قدیسین نیز این موضوع صدق می کند؛ و قدیسین تنها محراب نشینان نیستند. این هر روز اتفاق می افتد؛ کسانی که آنان را قدیسین همسایه می خوانم. زنان و مردانی که ایمان خود را هرچه باشد، در زندگی با قدرت اعمال می کنند. کسانی که ارزش های انسانی و برادری را با انسجام جان می بخشند. فکر می کنم باید چنین افرادی را کشف؛ و برجسته نماییم؛ زیرا نمونه های بسیار زیادی وجود دارد... وقتی رسوایی بسیار  حتی در کلیسا موجود است... و کمکی نمی کند؛ به افرادی که به دنبال راه برادری هستند؛ قدیسیان در همسایگی مان را نشان می دهیم؛ و بی شک هریک افرادی از خانواده؛ یعنی برخی پدربزرگ و مادربزرگ ها که حقیقتاً قدیس اند را در میان مان داریم". در کنار این پاسخ پاپ، پایش رسانه های وابسته به واتیکان از بازتاب سفر پاپ به عراق و ملاقات وی با آیت ا.. سیستانی در رسانه های ج.ا.ایران نیز، غالبا به این مضمون بوده؛ که ج.ا.ایران این سفر و ملاقات را "فرصتی برای صلح" و ملاقات "پرچمداران صلح جهانی" ارزیابی؛ و آن را به عنوان "موثرترین واقعه تاریخی در خصوص گفتگوی بین ادیان"؛ "تجلی نیرویی نمادین که اهمیت همکاری میان مومنان ادیان مختلف را نشان می دهد"؛ و " پیروزی هم زمان برای تشیع و مسیحیت "ارزیابی نموده است.  پاپ  در دعای دو روز پیش از سفر خود، به نا امیدی ای اشاره نموده بود؛ که در نسبت با سخنان  دیگر مقامات کلیسای کاتولیک چنین استنباط می شود؛ نه تنها رژیم بعث؛ بلکه نیروهای اشغالگر خارجی؛ داعش؛ و...؛ یعنی تمامی "تغذیه کنندگان ذهنیت فرقه ای برای اهداف سیاسی خاص" مسببان آن بوده اند؛ زیرا راهی غیر از "برادری انسانی" را پیموده اند؛ حال پرسش این است؛ که این "تغذیه کنندگان ذهنیت فرقه ای" در جریان  این سفر، پیشنهاد تازه ای "برای تأمین اهداف سیاسی خاص" به شیوه ای مسالمت آمیزتر دریافت نموده اند؟ و اگر نه، تا چه حد در خصوص انصراف از این اهداف، و در پیش گرقتن  راه "برادری انسانی" مجاب؛ و ترغیب گردیده اند؟ از سخنان سابق الذکر پاپ در خصوص آیت ا... سیستانی؛ که وی را "قدیس همسایه" خوانده؛ چنین استنباط می گردد؛ که وی به التزام این مرجع شیعه؛ که "فقط اهداف مذهبی" را میزبانی می نماید؛ و بالتبعِ او شیعیان عراق، به " برادری انسانی"،  امید بسته است؛ التزامی که آیت ا... سیستانی از پیش نیز اعلام نموده؛ و پاپ در جریان این سفر و ملاقات با آن هم پیمان گردیده؛ و از این رو است؛ که این ملاقات وزن ویژه ای در سفر پاپ به عراق دارد؛ به خصوص که، بخش های دیگری از این امید احتمالا به سرعت رنگ باخته؛ وقتی پاپ با این واقعیت مواجه گردیده؛ که حضور وی در اربیل نیز، به مصرف "تغذیه ذهنیت فرقه ای برای اهداف سیاسی خاص" رسیده؛ و اقلیم کردستان عراق به مناسبت این سفر اقدام به انتشار تمبر یادبودی نموده؛ که فقدان حتی یک جمله به زبان عربی؛ زبان رسمی کشور عراق، روی این تمبر اعتراض دولت مرکزی این کشور؛ و درج نقشه ای که بخش های کردنشین دو کشور ج.ا.ایران و ترکیه را نیز در بر می گیرد؛ اعتراض رسمی این دو دولت را نیز به همراه داشته؛ به نحوی که، وزارت امور خارجه ج. ا. ایران انتشار این تمبر را "خلاف اصول و قواعد بین‌الملل" و اقدامی "غیردوستانه" خوانده؛ و وزارت امور خارجه ترکیه نیز، این اقدام را "اقدامی خصمانه نسبت به کشورهای همسایه عراق" توصیف نموده؛ و به این ترتیب، بخشی از سفری که از آن امید تحکیم "برادری انسانی" می رفته؛ به مصرف "تغذیه ذهنیت فرقه ای برای اهداف سیاسی خاص" رسیده؛ و بر مناقشات افزوده است.