جشن « وساک »  vesak  ، در حقیقت یک جشنواره مذهبی و فرهنگی است که در سریلانکا و سایر کشورهایی که دارای اتباع بودایی مرام هستند برگزار می شود .

اساسا بودائیان در هر ماه ، یک روز را که مقارن با چهاردهمین روز از ماه قمری است را به نام « پویا »  poya day   ، به معنی کامل شدن قرص ماه قلمداد کرده و این روز تعطیل رسمی و عمومی است . حتی سایر پیروان ادیان و مذاهب نیز عملا دراین روز تعطیل بوده و به احترام اکثریت بودایی، فعالیت های اقتصادی نیز انجام نمی شود. در این روز بودائیان تلاش می کنند تا با حضور در معابد به عبادت بپردازند .

 تمام « روزهای پویا » در طول سال دارای یک نام اختصاصی نیز هستند . نام روز پویا برای ماه می میلادی « وساک » نام دارد که از نام دومین ماه در تقویم بودائیان گرفته شده است. این روز به مناسبت های سه گانه ای که اشاره خواهد شد به روز بودا نیز معروف است. روز وساک در سال ۲۰۱۹ برابر با هیجد هم ماه May می باشد.

لازم به ذکر است « وساک » از سه جنبه دیگر دارای اهمیت می باشد و این سه دلیل است که جایگاه این روز را در نزد بودائیان جهان ارتقای ویژه ای بخشیده است. بودائیان معتقد هستند در چنین روزی بودا به دنیا آمده ، و هم شخصیت اش کامل شده و به نور و روشنی و یا همان « نیروانا » رسیده و هم این که مصادف با چنین روزی از دنیا رفته است .

در روز وساک، اکثر بودائیان تلاش نموده تا با لباس هاس سفید رنگ و تقریبا متحدالشکل در معابد حضور یافته و به عبادت بپردازند. در این روز مصرف گوشت و مشروبات الکی به شدت نهی و از مصرف آن پرهیز می شود حتی در این روز کشتارگاه ها نیز تعطیل هستند .

نکته محوری در برگزاری مراسم جشن وساک، تمرکز بر موضوع « نور و روشنایی » است و تقریبا ساخت و نصب فانوس بر ورودی منازل، اماکن عمومی و خیابان ها، ادارات و در محل هایی که جشن های عمومی برگزار می شود به وفور روئیت می شود . به طور کلی برای هر چه بهتر دکور نمودن  و بهتر برگزار شدن این برنامه ها از هیچ اقدامی فروگذار نمی شود . برای نزدیک شدن ذهن به سبک و سیاق آذین بندی برای جشن وساک ، شاید بی راه نباشد اگر آن را با شیوه های تزئین معابر و اماکن عمومی درزمان جشن های نیمه شعبان مقایسه کنیم .

ارایه غذا ، بستنی ، شربت و سایر نوشیدنی هایی که ظاهرا به صورت نذر تهیه و برای توزیع بین مردم آماده شده به وفور دیده می شود. حتی در مناطق روستایی و ضعیف تر از نظر اقتصادی نیز چنین مواردی به کرات مشاهده می شود .

به هرحال بودائیان برای هرچه با شکوه برگزار شدن این جشن فعالیت چشمگیری انجام می دهند و با حضور پرتعداد در خیابان ها و اماکنی که در آن این برنامه ها و مراسم ها برگزار می شود موجبات دلگرمی مجریان را فراهم و به این شیوه از آنها تشکر می کنند .

زیباترین این جشن ها و به خصوص آذین بندی ها در شهر کلمبو انجام می شود  با تنوع دکور بندی ها ، و ماکت های گوناگونی که اکثرشان برمحور و با موضوع نور و روشنایی ساخته شده اند . البته به واسطه تعدد این غرفه ها، از برخی کارمندان و امکانات ادارات دولتی و به خصوص پرسنل ارتش نیز کمک گرفته می شود . از نکات جالب در خصوص برگزاری این جشن در شهرکلمبو، مکان یابی برای آذین بندی اصلی در خیابان bauddhaloka  واقع در محله کلمبو هفت می باشد. خیابانی در مهمترین نقطه شهر و با شرایط خاصی که از نظر ساکنانش دارد، مراکز مهمی در این خیابان تقریبا سه و نیم کیلومتری قرار دارد که با نمایندگی سازمان ملل در ابتدای آن شروع و در میانه به اقامتگاه رئیس جمهور و فرماندهان سه گانه ارتش، رادیو و تلویزیون ملی، و سایر مراکز دیپلماتیک رسیده و سپس به مرکز ملی همایش ها، سفارت چین و در نهایت به سفارت روسیه ختم می شود. در هر دو طرف این خیابان از چند روز پیش از آغاز جشن وساک،  جنب و جوش برای تجهیز غرفه ها و دکور بندی برپاست. و در زمان جشن، دو روز کامل این خیابان با ترافیکی پرحجم و ازدحام مردمی قابل توجهی روبرو می باشد .

اما حال و هوای جشن وساک سال ۲۰۱۹ ؟!

اگر تعدادی فانوس رنگی که در داخل فروشگاه ها، مراکز خرید، و یا ساختمان برخی ادارات و در مقابل معابد نصب شده هم نبودند آدمی به سختی متوجه می شد که جشن وساکی هم در راه است ، این موضوع برای افرادی که قبلا حجم گسترده ای از آذین بندی را در شهرکلمبو دیده اند بهتر قابل لمس می باشد. و ربطی هم به بودایی بودن و یا پیرو سایر ادیان بودن ندارد چون موضوعی است که کاملا به چشم می آید .

علت کم فروغ و یا حتی بی فروغ بودن این جشن، بر می گردد به موضوع حمله به مسیحیان در روز مراسم عید پاک از سوی افراط گرایانی که متاسفانه نام اسلام را یدک کشیده و با نام دین مبین این حادثه دردناک را خلق کردند. پس از این اتفاق مقامات محلی و امنیتی ، تلاش کرده اند تا هیچ تجمع خاص دینی وآئینی برگزار نشود تا از خسارات جانی در صورت اقدامات احتمالی به نوعی جلوگیری به عمل آید. حتی موج این محدود سازی ها شامل مراسم های دینی خود مسلمانان نیز گشته است. به هرحال با توجه به گسترده گی حضور مردم در خیابان ها در ایام دو روزه جشن وساک، این مراسم و آذین بندی درسال جاری انجام نشده است. البته شنیده شده که برخی روحانیون بودایی خواستار اختصاص بودجه این جشن ها به آسیب دیده گان مسیحیی حادثه تروریسیتی در روز عیدپاک شده اند.

یک سوال و یک پاسخ

به هر حال مردم بودایی مرام سریلانکا از هر قشر و از هر رده سنی، حتما در خلوت خویش و یا در نشست های خانوادگی و درگفتگو با سایرین در جامعه، این سوال را مطرح خواهند نمود که چرا و به چه دلیل جشن وساک درسال ۲۰۱۹ چنین شد ؟

 پاسخ هرچه که باشد و هر دلیلی که ارایه شود، درنهایت موضوع به مسلمانان ختم خواهد شد. هر چند که کاردینال مسیحیان سریلانکا که طرف اصلی این ماجرا می باشد بگوید که عاملان این جنایت در روز عید پاک «جوانان بومی بودند که توسط خارجی ها  مورد سوء استفاده قرارگرفتند و حساب این عملیات تروریستی از کلیت مسلمانان جدا می باشد» و یا چنانچه برخی از روحانیون بودایی چنین اقداماتی را در راستای برهم زدن زندگی مسالمت آمیز در کشور و ناشی از رقابت قدرت های خارجی  بدانند.

 علی ایحال توجیه نمودن افکار عمومی نسبت به عدم برگزاری تمام و کمال چنین جشن مهمی که ورای شادی و سرور برای این مردم، ریشه در اعتقادات اکثریت مطلق جمعیت بودایی سریلانکا نیز دارد کار ساده ای به نظر نمی رسد. حتی اگر عقیده و اراده ای مشابه، اراده روحانیت مسیحی، در روحانیون بودایی درخصوص تفکیک قایل شدن بین عاملان افراط گرای حادثه انفجارهای اخیر در سریلانکا با سایر مسلمانان دراین کشور وجود داشته باشد .