پنجاه سال پیش، در ۲۲ اکتبر ۱۹۷۲، رایچو مارینوف، اپراتور بیل مکانیکی ۲۲ ساله، مشغول حفر زمین برای کابل زیرزمینی در منطقه صنعتی غرب وارنا، در چند صد متری دریاچه وارنا بود که متوجه ده ها قطعه کوچک   فلزی درخشان شد. او این اشیاء درخشان پراکنده روی زمین را جمع کرد و یک جعبه کفش کامل را پر کرد. وقتی او در آخر هفته به شهر زادگاهش دالگوپل رفت و آنچه را که پیدا کرده بود به والدینش نشان داد، آنها با همسایه ای به نام دیمیتر زلاتارسکی، خالق موزه تاریخ دالگوپل تماس گرفتند. زلاتارسکی به ارزش آثار باستانی پی برد و با موزه تاریخ وارنا تماس گرفت.

رایچو مارینوف برای کشف خود ۲۵۰۰ لوا بلغارستان دریافت کرد که امروز برابر با ۱۲۰۰۰ یورو است. این مقدار پول حداکثرجایزه ­ای است که در صورت تحویل داوطلبانه اشیاء با ارزش باستان شناسی کشف شده توسط قانون پیش بینی شده بود.

در جایی که قرار بود یک خندق برای نصب کابل حفاری شود، کاوش های باستان شناسی بلافاصله آغاز شد. در این حفاری استفاده از بلدوزر برای یافتن اشیاء بیشتر امکان­پذیر نبود، به همین دلیل کاوشکران از دانشجویان و دانش­ آموزان و ملوانان نیروی دریایی برای حفاری دستی کمک گرفتند. حتی عده ­ای از محکومین زندان محلی نیز برای این منظور به کار گرفته شدند. آنچه در آنجا یافت شد در حقیقت قدیمی ­ترین گنج وجواهرات جهان است که تاریخ ساخت آن بین ۴۲۰۰ تا ۴۹۰۰ سال قبل از میلاد می­رسد و از ۲۹۴ قبر باستانی کشف شده­ اند. برخی از این آثار از جنس طلا ومس به صورت ترکیب ساخته­ شده ­اند. نزدیک به ۶۰۰ قطعه سفال طلائی رنگ هم بدست آمد. از دیگر اشیاء یافت شده  می­توان به تیغه ­های سنگ چخماق و ابسیدین با کیفیت بالا، مهره­ ها و صدف­ها اشاره کرد.

امروزه این گورستان در سطح بین ­المللی به عنوان یکی از قدیمی­ترین مکان­های باستانی ماقبل تاریخ جهان شناخته می­ شود. پیش از این مکان چندین مکان دیگر در بلغارستان با قدمت قبل از میلاد مسیح کشف شدند ولی گورستان وارنا، صرف نظر از وجود اشیا قیمتی آن، بدون شک بزرگترین و متنوع­ترین  مکان تاریخی در این کشور است. با این حال طلا یکی از چشمگیرترین یافته­ های قبرستان وارنا است. علاوه بر این یکی از ویژگی­های مشخص این قبرستان تعداد بالای اشیائی است که به عصر مس باز می­ گردد.

 تا اکتبر ۱۹۷۲، تمام مصنوعات طلای شناخته شده عصر مس در سراسر جهان کمتر از یک پوند وزن داشتند.  اما فقط در جعبه کفش مارینوف که در بالا به آن اشاره شد، بیش از دو برابر آن وجود داشت: بیش از سه هزار قطعه باستانی طلا با وزن کلی تقریباً شش کیلوگرم یافت شد.

جزئیات تخصصی مکان تاریخی وارنا به طور قابل ملاحظه ای برخی از تصورات تثبیت شده در مورد مردمان ماقبل تاریخ آن زمان را تغییر داد: دوره ای که تیغه های سنگ چخماق و ابسیدین همراه با محصولات متالورژی اولیه مورد استفاده قرار می گرفتند. بیش از ۲۳۰ ابزار سنگ چخماق در این گورستان، ۱۶۰ ابزار مسی و بیش از ۳۰۰۰ شی طلا در بیش از ۳۸ نوع مختلف یافت شد که رقم بسیار بالایی است.

بدیهی است که فلزکاری در آن دوره به عنوان یک هنر تازه کشف شده، برای چکش کاری مواد چکش خوار نبود، بلکه هنری بود که نمایه یک فرهنگ را شکل داد.

فرهنگ اقتصادی وارنا انزواگرایانه نبود و باستان شناسان شواهدی از روابط تجاری با سرزمین های دور یافتند. سنگ مس مورد استفاده در آثار باستانی از معدن سردنا گورا در نزدیکی استارا زاگورای کنونی منشا گرفته است و مقدار زیادی جواهرات صدفی (مدیترانه دنتالیوم و پوسته‌های اسپوندیلوس) شاهدی بر تجارت با جنوب است.

برخی از اشیاء نشان دهنده یک جامعه توسعه یافته است. به عنوان مثال، دندان‌های اجساد سالم هستند، دندان‌های آسیاب و دندان‌های پرمولر کمی ساییده شده ­اند که می‌توان آن را با این واقعیت توضیح داد که غذای آن دوره به خوبی پخته شده بود. مهمترین مسئله از نظر اجتماعی این است که  ثروت به طور مساوی توزیع نشده است. چهار گور حاوی سه چهارم طلای این گورستان بود. باستان شناسان در اینجا شواهد قانع کننده ای از یک جامعه پیچیده را مشاهده می کنند، اولین سلسله مراتب اجتماعی که در تاریخ ثبت شده است. به نظر می رسد که این جامعه اعتقادات مذهبی پیچیده ای در مورد زندگی پس از مرگ داشته است.

چشمگیرترین نمونه اجساد، مرد مرده در قبر شماره ۴۳ است. کمان و تیر، نیزه و تبر در قبر گذاشته  و مرد به پشت دراز کشیده بود و ادزه یا گرز در دست داشت که همه اینها نشان از موقعیت ممتاز اوست. بدن با دستبندهای طلا، گردن‌بندهای ساخته شده از مهره‌های طلا، آویزهای طلای سنگین، دیسک‌های طلای سوراخ‌دار که زمانی بر لباس‌های مرد آویزان بوده، تزئین شده بود. سر و گردن او با طلا آراسته شده بود. در گورهای شماره ۱، ۴، ۵، ۳۶ گورپولیس نیز تدفین های مشابه این جسد موسوم به «تدفین سلطنتی» یافت شده است.

بسیاری از جنبه های فرهنگ وارنا امروزه به راحتی قابل درک نیست، چه به دلیل کمبود داده در مورد گذشته های دور یا به دلیل عدم تخیل در مورد دنیای باستان. فرهنگ وارنا در واقع بسیار قدیمی تر از بین النهرین و مصر باستان است که از درس های مدرسه شناخته­ ایم. علاوه بر این، خود باستان شناسان در مورد یافته های کلیدی در اینجا اختلاف نظر دارند. برخی از مصنوعات طلا را به عنوان نشان سلطنتی تفسیر می کنند، برخی دیگر به عنوان دلیلی بر آهنگر نقش آفرین (توضیح این است که که در فرهنگ کالکولیتیک، موقعیت فلزکار با یک پادشاه قابل مقایسه بود.) بیشتر اشیاء طلایی یافت شده مشمول چنین تعابیری هستند: تاج، نگهبان به شکل چکش، عصا، مدل داس  مدل های متعدد سر حیوانات شاخدار. جای تعجب نیست که کارشناسان توضیحات مختلفی ارائه می دهند و گورستان وارنا سرشار از مشاهدات است که نیاز به توضیح دارد. برای مثال، بزرگسالان عمیق‌تر از کودکان، مردان عمیق‌تر از زنان، ثروتمندان عمیق‌تر از فقیرها دفن می‌شوند. کسانی که در حالت مستقیم دفن می شوند، عمیق تر از آنها در وضعیت جنین مانند یا "هوکر" قرار می گیرند (با دست ها و پاهای خم شده در جلوی بدن، در حالیکه بدن در یک طرف خوابیده است).

همچنین، گورهای بدون اسکلت (به اصطلاح سنوتاف) در سایر مکان‌های باستان‌شناسی معمولاً گودال‌های کوچکی را نشان می‌دهند که گورهای ضعیفی دارند. اما در گورستان وارنا، اشیای طلا و تعداد زیادی ابزار مسی وجود دارد و تنها این نوع گورها حاوی مجسمه‌های بت استخوانی و مهره‌های صدفی هستند. نزدیک به ۱۵ درصد از قبرهای وارنا سنوتاف هستند. حدود ۳۰ درصد از منطقه گورستان وارنا هنوز کاوش نشده است.

منبع :

https://www.bta.bg/en/news/culture/۳۴۶۵۲۵-varna-necropolis-and-the-oldest-gold-of-humankind