گوشه و زاویه های فرهنگی ،پدیده های فرهنگی هستند که در حال حاضر در سطح دانشگاههای عراق قابل مشاهده است. گوشه ها و زاویه های فرهنگی در انگلیسی با اصطلاحcorner  و در زبان عربی با اصطلاح الوحده و الرکن شناخته می شود. گوشه ها و زاویه های فرهنگی کارکردی چند گانه داشته و ارائه کننده طیفی از خدمات فرهنگی به جامعه نخبگانی مانند اساتید و دانشجویان هستند. خدمات اطلاع رسانی، فضای کتابخانه ای، ارائه رسانه های دیداری و شنیداری، ابزار آلات موسیقی و نمایش آن، صنایع دستی و نمایش آن و برگزاری دوره های آموزشی و نشست ها تنها بخشی از خدمات ارائه شده توسط گوشه ها و زاویه های فرهنگی است.

چین را باید از کشورهای نوظهور در زمینه کار بست دیپلماسی فرهنگی نگریست. با توجه به راهبرد نظام چین مبتنی بر اتکا به اقتصاد به عنوان مولفه اصلی قدرت در کنار قدرت نظامی طی دهه های گذشته قدرت نرم جایگاهی در سیاست خارجی چین نداشته است. چرخش در سیاست خارجی چین مبتنی بر کار بست قدرت نرم در قالب دیپلماسی عمومی و فرهنگی با استفاده از مولفه حضور و نقش آفرینی اقتصادی در همین راستا ارزیابی می گردد. عراق یکی از کشورهای هدف کار بست سیاست خارجی چین است. در عراق جدید پس از سقوط حاکمیت حزب بعث ، حضور چینی ها تنها محدود به حوزه اقتصادی و بازسازی و حوزه نفت و گاز بوده و اقدامات و فعالیت های فرهنگی در سطح جامعه عراق برای چین اولویت به شمار نمی رفت. هر چند که به صورت نوبه ای و پراکنده اقداماتی از سوی چینی ها در زمینه ارائه کمک های بشردوستانه و ... انجام می پذیرفت.

حضور اقتصادی و تبادل تجاری میان چین و عراق بستر مناسبی را برای ایجاد و گسترش تبادل فرهنگی میان 2 کشور ایجاد کرده است. در واقع چین می کوشد از حضور اقتصادی خود برای گسترش فعالیت های فرهنگی در سطح جامعه عراق استفاده کند. برپایی موکب چینی ها در ایام اربعین حسینی در استان واسط نمایانگر همین چرخش در سیاست خارجی چین نسبت به عراق و اولویت بخشی به قدرت نرم در کنار قدرت اقتصادی قابل تفسیر است.

یکی از حوزه های اصلی تبادل فرهنگی میان چین و عراق، حوزه تبادلات علمی و دانشگاهی است. در این زمینه چینی ها می کوشند تا بستر همکاری میان دانشگاههای چینی و عراقی را فراهم آورده و از سوی دیگر در دانشگاههای عراق حضور فعال داشته باشند. ایجاد گوشه فرهنگی چین در دانشگاه بغداد به عنوان دانشگاه مادر عراق را باید اولین و مهم ترین گام چینی ها در زمینه حضور خود در دانشگاههای عراق نگریست. هر چند که ایجاد این گوشه فرهنگی کارکردی چندگانه برای چین خواهد داشت و با توجه به اینکه رشته زبان چینی در هیچ یک از دانشگاههای عراق وجود ندارد بستری را برای ایجاد مرکزی برای آموزش زبان چینی در سطح جامعه نخبگانی عراقی فراهم آورد.

با توجه به توافق طرفین ،گوشه فرهنگی کشور چین در دانشگاه بغداد در کتابخانه مرکزی این دانشگاه واقع شده است. دلیل این امر در دسترس بودن و قابل استفاده بودن توسط بخش اعظم اساتید و دانشجویان دانشگاه بغداد است. گوشه فرهنگی چین در کنار گوشه فرهنگی آمریکا در کتابخانه مرکزی دانشگاه بغداد قرار گرفته است. هر چند که تاکنون این گوشه به صورت رسمی افتتاح نشده است.

گوشه فرهنگی چین در راستای شناساندن فرهنگ و تمدن کهن چین و هم چنین بستری برای برگزاری همایش ها، نشست ها و دوره های آموزشی و هم چنین برقراری پلی ارتباطی میان نخبگان عراقی و چینی و هم چنین مرکز آموزش زبان چینی در دانشگاه بغداد ایجاد شده است. هم چنین این گوشه می تواند به عنوان پایگاهی برای حضور موسسه کنفوسیوس - موسسه گسترش آموزش زبان چینی در خارج از چین- مطرح باشد. در کنار این موارد، کتابخانه ای نیز طراحی شده است که کتاب های مختلفی در زمینه فرهنگی و هنر و تمدن چین و هم چنین آموزش زبان چینی در برداشته که در محل قابل استفاده است.

رویکرد چینی ها نسبت به حضور در دانشگاه بغداد را می توان در دیدار هیاتی از سفارت چین با دکتر منیر السعدی رئیس دانشگاه بغداد نگریست. در این دیدار موضوع آموزش زبان چینی به عنوان اولویت اصلی طرف چینی مطرح بوده است. همچنین موضوع گوشه فرهنگی چین نیز مد نظر قرار گرفته و طرفین موضوعات باقی مانده برای افتتاح این گوشه فرهنگی با حضور سفیر چین در بغداد را مورد بررسی قرار دادند.

در این دیدار موضوع افتتاح موسسه کونفسیوس در دانشکده زبان های خارجی برای تبادل فرهنگی و هم چنین آموزش زبان چینی مدنظر طرفین قرار گرفت. رئیس دانشگاه بغداد نیز به امکان راه اندازی رشته زبان چینی دردانشکده زبان های خارجی بعد از کسب مجوز تاسیس رشته  و تامین اساتید داخل عراق با همکاری طرف چینی  و تامین اساتید در قالب اساتید مقیم و آموزش آنلاین اشاره کرد.

فرجام سخن

کاربست دیپلماسی فرهنگی به عنوان یکی از اولویت های سیاست خارجی چین در حوزه عراق مطرح شده است. بدیهی است که حضور چین در حوزه فرهنگی – اجتماعی عراق حضوری نوپا به شمار میرود. در کنار اقدامات چین در حوزه عربی کشور عراق تلاش هایی نیز برای حضور فرهنگی در حوزه اقلیم کردستان نیز در جریان است که این امر نیز نیازمند توجه و بررسی است. چین می تواند با استفاده از بستر اقتصادی حضور خود در کشور عراق از آن به عنوان ابزاری  برای گسترش فعالیت های فرهنگی خود بهره ببرد. نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد آن است که فعالیت چینی ها در جامعه عراق با توجه به بن مایه اقتصادی با حساسیت از سوی اقشار مختلف مردم مواجه نخواهد شد و این امر می تواند به عنوان عامل تسهیل گر فعالیت های فرهنگی در عراق به کار بسته شود.