گردشگری یکی از حوزه هایی است که با توجه به سابقه تمدنی و هم چنین جاذبه های طبیعی در عراق از دیرباز مورد توجه بوده است.در عراق در کنار گردشگری مذهبی که در زیارت عتبات عالیات  نمود می یابد گونه دیگری از گردشگری وجود دارد که می توان  آن را گردشگری جاذبه های طبیعی  یا گردشگری طبیعت نامید.با تمرکز گردشگری مذهبی و دینی در حوزه عربی به  ویژه شهرهای مقدس نجف،کربلا،سامرا و کاظمین  در مقابل گردشگری جاذبه های طبیعی در اقلیم کردستان عراق در سالیان اخیر گسترش یافته است.اقلیم کردستان با دارا بودن جاذبه های طبیعی مانند سلسله کوهها ،آبشارها و رودخانه های و هم چنین مناطق تفریحی توانسته است نگاه گردشگران عراقی و غیر عراقی را به خود جذب نماید.آمارهای منتشر شده از سوی سازمان مرکزی آمار اقلیم کردستان نمایانگر آن است از سال 2013 تا سال 2022 حجم ورود گردشگر اقلیم کردستان عراق دو برابر شده است.در این میان شهر اربیل به عنوان مرکز اقلیم کردستان توانسته است نزدیک به نیمی از گردشگران ورودی را میزبانی کند.بعد استان اربیل،استان سلیمانیه قرار دارد و متعاقب آن استان دهوک و منطقه گرمیان قرار دارد.

نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که اقلیم کردستان توانسته است از ظرفیت جاذبه های طبیعی و گردشگری خود بهبهترین نحو استفاده کرده و سهم این صنعت را در اقتصاد کردستان افزایش بخشند.وضعیت آب و هوایی عراق با دارا بودن آب و هوای گرم به ویژه در فصل تابستان موجب شده است تا خیل عظیمی از گردشگران عراقی از استان های عربی در فصول گرم سال به اقلیم کردستان سفر کنند.در زمینه تفکیک گردشگران داخلی و خارجی باید بیان داشت که بخش اعظم گردشگران ورودی به اقلیم کردستان را عراقی های مقیم استان های جنوبی و مرکزی و استان نینوا تشکیل می دهند و سهم گردشگران خارجی از گردشگری در اقلیم کردستان در مقایسه با گردشگران بومی اندک است.در این زمینه آمارهای پراکنده ای وجود دارد به عنوان مثال  بر اساس آمار اعلام شده توسط هیات گردشگری اقلیم کردستان در 6 ماه نخست سال 2022 میلادی بالغ سه میلیون و صد و دوازده هزار نفر  گردشگر وارد اقلیم کردستان شده اند که از این میزان 238 هزار نفر گردشگر خارجی بوده اند.در واقع در 6 ماه نخست سال 2022 میلادی سهم گردشگران خارجی از گردشگری در اقلیم کردستان تنها 6/7 درصد بوده است.

نگاهی به آمارهای گردشگری در اقلیم کردستان

بررسی آمارهای منتشر شده توسط سازمان مرکزی آمار اقلیم کردستان نمایانگر رشد پیوسته حوزه گردشگری در اقلیم کردستان است. بروز خطر امنیتی  و بحران تروریسم در عراق در بین سالهای 2014 تا 2017 صنعت گردشگری در اقلیم کردستان با یک  رکود جدی مواجه کرد. به نحوی که حجم گردشگری در سال 2014 در مقایسه با سال 2013 بیش از 50 درصد کاهش یافته است.در سال 2015 با تهدید امنیتی داعش حجم گردشگر ورودی به اقلیم کردستان 75 درصد کاهش یافت.با پایان یافتن جنگ علیه داعش حوزه گردشگری اقلیم کردستان شاهد رشد مستمر و سریع بوده است. شکل شماره 1 نمایانگر رشد حوزه گردشگری در اقلیم کردستان در بین سالهای 2013 تا 2019 است

شکل شماره 1 :رشد حوزه گردشگری در اقلیم کردستان در بین سالهای 2013 تا 2019

https://krso.gov.krd/ar

سال 2022 را باید سال گردشگری اقلیم کردستان نامید .در سال 2022 میلادی بیش از 6 میلیون گردشگر وارد اقلیم کردستان شده اند که در مقایسه با سال 2013 نمایانگر رشد دوبرابری ورود گردشگران به صحنه اقلیم کردستان است.شکل شماره 2 نمایانگر تغییرات حوزه گردشگری اقلیم کردستان در بین سالهای 2013 تا 2022 است

شکل شماره 2: تغییرات حوزه گردشگری اقلیم کردستان در بین سالهای 2013 تا 2022

سهم استان های اقلیم کردستان از صنعت گردشگری

گردش گران بومی و خارجی که به اقلیم کردستان عزیمت می کنند هر یک استانی خاصی را مورد بازدید قرار می دهند .هر چند گردشگرانی  هستند که طی سفر به اقلیم کردستان از چند استان بازدید به عمل آورده اند.این امر بدان معنا است که حجم ورود گردشگر به استان های اقلیم کردستان یکسان نبوده و برخی از استان های در مقایسه با استان های دیگر گردشگر بیشتری جذب کرده اند.آمارهای چندانی در زمینه حجم ورود گردشگر به استان های اقلیم کردستان به تفکیک وجود ندارد و هر از گاهی آمارهایی توسط هیات گردشگری اقلیم کردستان یا سازمان مرکزی آمار اقلیم کردستان منتشر می شود.  بر اساس آمار رسمی سازمان گردشگری اقلیم کردستان عراق در فاصله میان ژانویه 2021 تا نوامبر 2021 شمار گردشگرانی که وارد اقلیم کردستان شده‌اند 4 میلیون و 93 هزار و 888 گردشگر بوده است.در این آمار آمده که یک میلیون و 957 هزار گردشگر یعنی 48 درصد مجموع کل وارد استان اربیل و یک میلیون و 375 گردشگری یعنی 34 درصد وارد استان سلیمانیه و 753 هزار و 542 گردشگر یعنی 18 درصد وارد استان دهوک و 8 هزار و 130 هزار گردشگر وارد منطقه گرمیان شده‌اند.

استان اربیل به عنوان مرکز اقلیم کردستان بیشترین میزان گردشگر را جذب کرده است.بعد از استان اربیل استان سلیمانیه در رتبه دوم قرار دارد.استان دهوک نیز در جایگاه سوم در زمینه جذب گردشگر قرار دارد

نگاهی به امکانات گردشگری در اقلیم کردستان

آخرین آمار منتشر شده توسط سازمان مرکزی آمار اقلیم کردستان پیرامون امکانات اقامتی در سطح اقلیم متعلق به سال 2019 است. با توجه به اینکه آمار منتشر شده متعلق به سال 2019 است به طور حتم با توجه به افزایش حجم ورود گردشگران به اقلیم کردستان،میزان امکانات اقامتی در اقلیم نیز افزایش یافته است.جدول شماره 1 نمایانگر حجم امکانات اقامتی در سطح اقلیم کردستان در سال 2019 است.

جدول شماره 1: حجم امکانات اقامتی در سطح اقلیم کردستان در سال 2019

در زمینه امکانات اقامتی در سطح استان های اقلیم کردستان نیز استان اربیل در جایگاه نخست،استان سلیمانیه در جایگاه دوم و استان دهوک در جایگاه سوم قرار دارد.جدول شماره 2 نمایانگر حجم امکانات اقامتی در سطح استان های اقلیم کردستان در سال 2019 است.

جدول شماره 2 :حجم امکانات اقامتی در سطح استان های اقلیم کردستان در سال 2019

گرمیان به عنوان استان در اقلیم کردستان به شمار نمی رود و بیان آن در این جدول در راستای انعکاس امار منتشر شده توسط سازمان مرکزی آمار اقلیم کردستان است.