گزارش تحلیلی درباره مساله دوگانگی زبان و هویت در قزاقستان

چرا قزاقستان مدرن به زبان روسی نیاز دارد؟

کارشناسان بحث کردند که وضعیت فعلی زبان روسی در قزاقستان چگونه است و چه چشم‌اندازی در انتظار آن است؟

در 6 ژوئن، روز تولد الکساندر سرگیویچ پوشکین، روز زبان روسی تحت نظارت سازمان ملل متحد جشن گرفته می‌شود. زبان روسی توسط 250 میلیون نفر در جهان صحبت و استفاده می‌شود. زبان روسی یکی از شش زبان رسمی سازمان ملل است. یکی از دو زبان رایج قزاقستان است که دومین زبان از نظر تعداد گویشوران به‌عنوان زبان مادری محسوب می‌شود.

ضمیر کاراژانوف، دانشمند علوم سیاسی، زبان روسی همچنان زبان ارتباطات بین قومی در قزاقستان گفت:

البته سهم جمعیت قزاق زبان رو به افزایش است. بطوری که در میان جمعیت بومی، در میان قزاق ها، مردم ترک زبان در حال افزایش هستند و سهم کسانی که به زبان قزاق صحبت می‌کنند در حال افزایش است. همچنین، مناطق داخلی قزاقستان عمدتاً  به قزاق زبان مکالمه می‌شود - اکنون آن‌ها به‌سختی روسی صحبت می‌کنند و زبان روسی را ضعیف می‌دانند. هم‌اکنون این  مسئله مبرم در قزاقستان است. درواقع، شاهد یک نقطه عطف برای ارتباطات زبانی در قزاقستان هستیم.

زبان قزاقی به‌طور فزاینده‌ای در میان جمعیت عمومی غالب است. همان‌طور که بررسی‌ها نشان می‌دهد، حدود 80٪ از جمعیت  به قزاقی صحبت می‌کنند و در میان مردم قزاق زبان، تنها حدود 69٪ به زبان روسی صحبت می‌کنند. به نظر می‌رسد بقیه دیگر نمی‌توانند روسی صحبت کنند. این یک فرآیند جمعیتی طبیعی است.

قزاقستان روند رشد جمعیتی را تجربه می‌کند و این عمدتاً به دلیل رشد جمیعت قزاق ها است. برای مثال، اگر 30 کیلومتر خارج از شهر رانندگی کنید، در آنجا، حداقل در مناطق جنوبی همه به زبان قزاقی ارتباط برقرار می‌کنند. در مناطق شمالی، سفر به این منطقه که فقط به زبان روسی صحبت می‌کند، مشکل‌ساز است. به‌خصوص در روستاها. زبان قزاقی در حال گسترش است. اما درعین‌حال هنوز به یک‌زبان بین‌المللی ارتباط تبدیل نشده است. مشکل همین است که فکر می‌کنم مرحله بعدی انتقال تدریجی جمعیت به زبان قزاقی باشد.

اما مفهوم محیط زبان فقط یک زبان - زبان رسمی و دولتی - را شامل نمی‌شود. در یک محیط زبانی، مردم در زبانی ارتباط برقرار می‌کنند که برای نمایندگان همه ملت‌ها راحت باشد. در اینجا هدف کاهش یا افزایش سهم حضور هیچ زبانی نیست. نکته اصلی این است که آن را برای جمعیت راحت کند.

در شهرهای بزرگ مانند آلماتی، محیطی دو زبانه ایجاد شده است. اما اگر مهاجرت از مناطق به شهر ادامه یابد، محیط نیز تغییر خواهد کرد. به‌عنوان مثال، نمایندگان مناطق جنوبی از مناطق مجاور به آلماتی می‌آیند و به همین دلیل، نسبت جمعیتی که به زبان قزاقی صحبت می‌کنند در حال افزایش است. اما دوزبانگی برای مدت طولانی باقی خواهد ماند؟ و اگر مناطق را در نظر بگیریم، وضعیت در حال حاضر بسیار شروع به تغییر کرده است.

البته اگر در مورد زبان روسی صحبت کنیم، فکر می‌کنم به این زودی‌ها ناپدید نمی‌شود، زیرا این شهر مهاجران را جذب می‌کند و از این نظر، چندزبانه بودن آن برای نمایندگان ملیت‌های مختلف کاملاً راحت است. اما حتی در اینجا، برای مثال، اگر وارد بازاری شوید که در آن مهاجران داخلی از مناطق، عمدتاً جنوب، شغل پیدا می‌کنند، اغلب مشکل ارتباطی در آنجا ایجاد می‌شود و ممکن است توافق بر سر یک نرخ ساده کالا غیرممکن باشد. اما معمولاً در آنجا، به‌اصطلاح، نسخه روسی-قزاقستانی ارتباطات رخ می‌دهد – دوزبانگی.

به‌طورکلی، فکر می‌کنم مهم‌ترین مساله این است که آسایش برای مردم حفظ شود و وضعیت زبان‌ها باعث ایجاد درگیری در زمینه های زبانی یا ملی نشود. این مهمترین چالش و الزام است و همه چیز دیگر بستگی به خود جامعه دارد که چقدر برای گذار به یک زبان آماده است. اما در حال حاضر، دروس زبان روسی در مدارس ادامه دارد و من مشکلی نمی‌بینم.

ایبر اولژایف، متخصص ارتباطات گفت:

 از لحاظ تاریخی، زبان روسی نقش کلیدی را به‌عنوان "پنجره ای رو به جهان" برای مردم قزاق بازی کرده است. این کسب دانش لازم در همه بخش ها، ساختن یک بورژوازی ملی است. در سال‌های استقلال، زبان روسی عنصر اصلی ارتباطی مدیریت اداری و زندگی کشور بود. زبان روسی تا سال 2010 در قزاقستان به اوج خود رسید.

با این حال، نسل در حال تغییر است و نقش زبان روسی در کشور ما تغییر خواهد کرد. از سال 2040، در اوج سلطه نسل آلفا (متولدین پس از 2010)، نقش "پنجره ای به جهان" توسط زبان انگلیسی بازی می‌شود. نقش یک ابزار ارتباطی خانگی (فروش، نگهداری، خدمات) به طور کامل بر عهده زبان قزاقستانی خواهد بود. همچنین از نظر مدیریت اداری کشور، زبان روسی نقش موقت خود را به زبان دولتی باز خواهد گرداند. همه این‌ها به آرامی و تکاملی اتفاق خواهند افتاد.

آیا زبان روسی در نتیجه این امر خود را از دست خواهد داد؟ اساساً زبان روسی به اصل اصلی خود باز خواهد گشت. این زبان چیزهای غیرضروری و غیر اصلی را دور می‌اندازد.

نسخه ایده آل برای توسعه زبان روسی این است که زبان فرهنگ باشد. این زبان مادری بسیاری از هموطنان ماست. سرمایه غنی این زبان با هر نسل دوباره انباشته می‌شود. مردم قزاقستان به استفاده از ادبیات روسی شناخته شده بین‌المللی ادامه خواهند داد. اولژایف مطمئن است که خود قزاق ها به‌عنوان یک ملت کتاب‌خوان کلاسیک، روسی را بسیار دوست دارند و به آن‌ها احترام می‌گذارند و آن‌ها را درک می‌کنند.

آرمان کودبایوو روزنامه‌نگار، معلم دانشگاه ملی فارابی قزاقستان اظهار کرد:

برای قزاق‌ها مد شده است که بر نقش زبان روسی فقط به‌عنوان زبان ارتباطات بین قومی و بین‌المللی تمرکز کنیم. علیرغم "جایگاه والایی" که در مباحث به زبان روسی اختصاص داده شده است، این رویکرد نیز ترفند  خود را دارد. برخی معتقدند این تنها موضوعی است که برای زبان روسی باقی مانده است. شما نگاه کنید، فقط بعد از دو سه  سال، حداکثر 10 سال به‌عنوان زبان ارتباط بین اقوام باقی نخواهد ماند. سوال این است این موضوع واقعیت دارد؟ اولاً، مهم نیست که نویسندگان چنین تئوری‌هایی هر چند سال برای آن ارایه می‌دهند، زبان روسی همچنان مهمترین عنصر در اقتصاد، سیاست، ارتباطات داخلی و خارجی تعدادی از کشورها باقی می‌ماند.

ثانیاً، با پذیرش چنین دیدگاهی، خودمان را از چشم‌انداز بررسی موضوع محدود می‌کنیم و داوطلبانه از در نظر گرفتن موضوعات دیگر نه کمتر واقعی خودداری می‌کنیم... به احتمال زیاد مردم به کدام زبان در تجارت، در دولت، آژانس ها یا در ارتباط، در خیابان، در کشورهای آسیای مرکزی روی خواهند آورد؟ با وجود این واقعیت که امروز بسیاری از مردم دوست دارند نقش زبان انگلیسی در همان تجارت بیشتر شود. اما متاسفم، اگر مدعو متخصص انگلیسی زبان در این جلسه وجود نداشته، و حتی اگر با حضور او، احتمال 100 درصد وجود دارد که برنامه همچنان به زبان روسی برگزار شود. این را موافقید؟ علاوه بر این، فراموش نکنید که اکثر کسب کارهای کوچک و متوسط به هیچ وجه به زبان انگلیسی نیاز ندارند. اما به زبان روسی نیاز دارند ... و این موضوع ربطی به نزدیکترین همسایگان قزاقستان هم دارد.

اگرچه در بسیاری  از موارد در منطقه آسیای مرکزی دانستن زبان روسی نه‌تنها سفر، بلکه کار و فعالیت را بسیار آسان‌تر می‌کند. اما حتی اگر کشورهای بسیار دورتر را در نظر بگیریم، در سراسر اروپا بسیاری از ترک‌ها، که شخصاً شاهد آن‌ بودم در هنگام صحبت  از زبان روسی  به آسانی استفاده می‌کنند. واینها شهروندان اتحادیه شوروی سابق نیستند، بلکه اتباع وفادار واقعی جمهوری ترکیه هستند! حتی در بالتیک و اوکراین، زبان روسی به هیچ وجه نمرده است. البته نه در همان مقیاس، اما همچنان به کار خود ادامه می‌دهد. درواقع، زبان روسی مدت‌هاست که به یکی از زبان‌های تجارت تبدیل شده است و اصلاً مساله در مورد سیاست نیست، کاملاً برعکس. تجارت اینجا قوانین خود را دیکته می‌کند.

اجازه دهید مثال جالب دیگری را برای شما بیاورم: قزاق‌های که در کشورهای خارج زندگی کردند(اورالمن ها)  برای اقامت دائم به میهن  تاریخی خود بازگشته‌اند، نه‌تنها ویژگی‌های مدرن قزاق محلی را مطالعه می‌کنند، بلکه همان‌طور که مشخص شد، در طی چندین سال آن‌ها کمی زبان روسی را یاد گرفتند و در محیط های تجاری و روزمره استفاده می‌کنند. و این، قبول کنید، حداقل به طور غیرمستقیم از نیاز مدرن به زبان روسی صحبت می‌کنند.

 به دلیل ماهیت کارم اغلب با جوانانی آشنا می‌شوم که به زبان انگلیسی مسلط هستند. اما باور کنید آن‌ها فقط هنگام ملاقات با مهمانان خارجی، در گفتگوهای کوتاه با دوستان و حتی با معلمان موضوعی از آن استفاده می‌کنند. در غیر این صورت، هنوز هم همان روسی است و آموزش زبان‌های خارجی در مدارس و دانشگاه‌های داخلی برای دیگران هنوز چیزهای زیادی را باقی می‌گذارد. در مقابل، توسعه و کاربرد زبان روسی تقریباً از نیاز می‌آید.

آیا زبان روسی در قزاقستان آینده‌ای دارد؟ بی‌گمان آینده‌ای وجود دارد. زیرا زبان روسی خود در حال توسعه است و به بخشی جدایی ناپذیر از سیاست جهانی، اقتصاد و تجارت و فرهنگ جهانی تبدیل می‌شود و تقاضا برای محدود کردن یا ممنوع کردن فقط در این مورد به معنای محدود کردن حق دسترسی یکسان به اطلاعات (سیاسی، فرهنگی، تجاری) خواهد بود. امری که در عصر جهانی شدن خود می تواند شبهاتی را ایجاد کند. علاوه بر این، قزاقستان مسیری را به سوی یک سیاست باز و نوسازی سیاست و اقتصاد اعلام کرده است و این بیش از قبل نیاز به ارتباط در مقیاس بالاتری دارد.

منبع:

https://ratel.kz/raw/zachem_sovremennomu_kazahstanu_russkij_jazyk