بیش از دو دهه است که زیمبابوه به سایر نقاط جهان در جشن گرفتن روز جهانی زبان مادری در 21 فوریه پیوسته است. این روز در کنفرانس عمومی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در نوامبر 1999 اعلام شد. این اعلامیه توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد در قطعنامه­ای در سال 2002 پذیرفته شد. مراسم امسال با موضوع "آموزش چند زبانه ستونی از یادگیری بین نسلی است" برگزار شد.

به مناسبت این روز، مؤسسه ملی زبان دانشگاه ایالتی میدلندز و یونسکو اخیراً سمینار مشترک زبان‌های ملی در سال 2024 را در حراره برگزار کردند. این مناسبت توسط رئیس مجلس ملی، جاکوب مودندا، دبیر دائمی آموزش عالی، نوآوری، توسعه علم و فناوری، پروفسور فانوئل تاگویرا، معاون دانشگاه ایالتی میدلندز، پروفسور ویکتور موزویدزیوا و رئیس کمیسیون رسانه زیمبابوه برگزار شد. این جشن در زمانی برگزار شد که بسیاری از زبان‌ها به دلیل پیشرفت‌های فنی و جهانی شدن رو به نابودی هستند و حداقل 43 درصد از 6000 زبان رایج در سراسر جهان با انقراض روبرو هستند.

به دلیل سیستم‌های آموزشی استعماری در سطح جهان، مردم عمدتاً به چند زبان خاص متکی هستند که به 40 درصد از جمعیت جهان که این زبان ها را درک نمی‌کنند، آسیب می‌رسانند. انقلاب اطلاعات بیش از هزاران زبان را تهدید کرده است. زیرا جهان دیجیتال تنها از کمتر از صد زبان استفاده می کند. این سمینار با هدف قدردانی از تنوع زبانی در زیمبابوه توسط یونسکو سازماندهی شده بود. همانطور که معاون دانشگاه ایالتی میدلندز، پروفسور مودزیدزیوا، به درستی در این مناسبت گفت، زبان های بومی در شکل دادن به هویت های مشترک و متحد کردن مردم زیمبابوه بسیار مهم هستند.

در این مراسم پلتفرم ایندابا(Indaba) که بستری برای گفتگو، کاوش و همکاری در جشن زیبایی زبان های مادری و تأکید مجدد بر تعهد به توانمندسازی زبانی است، ارائه شد. ذینفعان برای بهره بردن از تخصص یکدیگر برای یافتن راه هایی برای توسعه، توانمندسازی، دیجیتالی کردن این زبان ها برای منافع بیشتر، همگرا شدند. شرکت‌کنندگان همچنین به دنبال راه‌اندازی تیم‌های تخصصی برای توسعه املاء، واژگان و مجموعه داده‌های زبان - چک‌کننده‌های املا، علاوه بر سایر برنامه‌های کاربردی برای انیمیشن دیجیتال میراث، فرهنگ، و بازی‌های بومی بودند.

او از شرکت کنندگان و در واقع از همه زیمبابوه ای ها خواست تا از چندفرهنگی و تفاوت های فرهنگی ناشی از کثرت زبانی کشور استقبال کنند. در واقع، همانطور که این دانشگاهی برجسته تاکید کرد، زبان فراتر از یک ابزار ارتباطی است. زیرا فرهنگ مردم را حمل می کند و فرهنگ ستون فقرات آرزوهای جامعه است. از این رو، از دست دادن زبان مساوی است با از دست دادن فرهنگ، و در نهایت از دست دادن اعتماد به نفس.

ماهیت ظریف استعمار و تلاش‌های همراه آن برای از بین بردن اخلاق فرهنگی از طریق تخریب آداب و سنن، و تمام آن اجبار هایی که برای مردم وجود داشت، عموم مردم را طوری تربیت می­کرد که از خود بیش از استعمارگرانشان، متنفر بودند. آفریقایی‌ها زبان‌های خود را از دست داده‌اند که گفته می‌شود منشأ عقب ماندگی آنهاست. بنابراین هویت، غرور و عزت خود را از دست دادند. بنابراین، دانشگاه میدلند، از طریق مؤسسه ملی زبان خود به ریاست دکتر ویلیام زیونج، که سرپرستی آن را بر عهده دارد، نقشی اساسی در استعمار زدایی زیمبابوه ای ها و درک اهمیت زبان مادری ایفا می­کند. تحقیقات نشان می دهد که هر دو هفته یک زبان می میرد و کل میراث فرهنگی و فکری را با خود می برد. چنین ضرری را نمی توان نادیده گرفت. طبیعتاً وقتی زبان آسیب می بیند، فرهنگ بزرگترین بازنده می شود.

برای اینکه مردم زیمبابوه در هماهنگی زندگی کنند، نیاز بیشتری به تنوع زبانی وجود دارد که تاکید بیشتری بر آموزش چندفرهنگی از طریق ترویج زبان مادری دارد و این اهمیت مؤسسه ملی زبان دانشگاه میدلند را دوچندان می کند. برای تقویت آموزش مبتنی بر میراث کشور (5.0)، که به دنبال توسعه فردی کامل است که قادر به فراتر رفتن از یادگیری کتابی در یک اقتصاد دیجیتالی فزاینده است، این موسسه در حال ایجاد مراکز رشد زبان، فرهنگ و میراث در سراسر کشور است. متون آموزشی مورد نیاز نیز در حال توسعه است، در حالی که تحقیقات و زیرساخت های زبان اجتماعی برای جوان سازی و دیجیتالی کردن زبان های مادری در حال راه اندازی است.

مؤسسه ملی زبان دانشگاه میدلند که در سال 2018 تأسیس شد، اسناد مهم دولتی مانند استراتژی توسعه ملی 1 (NDS 1)، قانون اساسی زیمبابوه، و ...، را به زبان های محلی ترجمه کرده است. سیستم آموزشی زیمبابوه بر استفاده از زبان مادری برای آموزش به زبان آموزان از پایه اول تا کلاس چهارم تاکید دارد. با به رسمیت شناختن وجود 16 زبان رسمی در زیمبابوه، قانون اساسی کشور ظرفیت خوبی را در حفظ زبان های بومی فراهم کرده است.

دبیر دائمی  وزارت آموزش عالی، پروفسور تاگویرا، که مهمان افتخاری این مراسم بود، بر لزوم حفظ زبان های بومی، همانطور که در قانون اساسی پیش بینی شده است، تاکید کرد. او گفت که زبان های مادری "دنده های ضروری" در ماشین آلات این کشور برای "تحول اجتماعی-اقتصادی" هستند. او تأکید کرد که زبان‌ها، مخزن فرهنگی و بومی و «وسیله‌ای برای بیان خود، فرآیندهای فکری و نبوغ» هستند.

پروفسور تاگویرا افزود بدون زبان یک جامعه هویت خود را از دست می­دهد. از این رو، به حاشیه راندن زبان‌های مادری خاص «گویندگان آن زبان‌ها را سرگردان می‌کند». از نظر جامعه شناس امیل دورکیم، فرهنگ عبارت است از انباشت دانش، تجربه، باورها، ارزش ها، نگرش ها، معانی، سلسله مراتب، مذهب، مفاهیم زمان، روابط فضایی، مفاهیم جهان، اشیاء و دارایی های مادی که توسط گروهی از مردم در طول نسل ها از طریق تلاش فردی و گروهی به دست می آید. همه آن‌ها را فقط می‌توان از طریق زبان بیان کرد، با هر جامعه، ملت، منطقه، جنسیت، تمایلات اجتماعی.

باورهای فرهنگی بیان شده در فولکلور، معماها، اصطلاحات و ضرب المثل های آفریقایی تنها از طریق زبان های بومی به درستی بیان می شوند. زبان وسیله ای قدرتمند در انتقال آداب و رسوم مردم به شکل اصلی آنهاست. زبان‌های خارجی در انتقال آداب و رسوم و ارزش‌های مردم از نسلی به نسل دیگر موثر نیستند. آنها در بیان اصل واقعیت های حاکم بر جوامع و مناطق در هر زمان معین دچار تزلزل می شوند. استعمار و هژمونی، چالش های زبانی را برای چشم انداز آفریقا به همراه آورد.

از آنجایی که تجربه استعماری، آفریقایی‌ها را با از دست دادن زبان در محیط‌های رسمی و غیررسمی متنفر کرد، بازگشت به زبان‌های مادری برای مردمان ستمدیده آفریقا هم قدرت‌بخش و هم رهایی بخش است. یک سیستم آموزشی که به زبان های خارجی اهمیت می دهد، توسعه، انسجام اجتماعی و تنوع زبانی را محدود می کند. به نوعی چنین نظامی بیشتر مخرب است تا سازنده. سیستم آموزشی که از زبان های بومی برای اهداف خود سرکوب می کند، به همان اندازه مخرب است.

گفتتنی است که کمیسیون رسانه های زیمبابوه و سایر نهادها، موظف به تشویق استفاده و توسعه زبان های محلی هستند. رئیس کمیسیون رسانه زیمبابوه، پروفسور روبی ماگوسوونگوه، گفت که مفهوم رادیو اجتماعی که توسط دولت، از طریق وزارت اطلاعات، تبلیغات و خدمات پخش و سازمان پخش زیمبابوه (BAZ) برای حفظ زبان های بومی پذیرفته شده است، کلیدی است. وی خاطرنشان کرد: رادیو به عنوان یکی از اجزای رسانه صدا و سیما، بخشی از صنعت فرهنگی در سراسر جهان است، زیرا مانند همه ادراکات رسانه‌ای، ارزش‌های اخلاقی خاصی را ترویج می‌کند.

https://www.herald.co.zw/no-other-language-outspeaks-the-mother-tongue