در این مقاله بر اساس نتایج یک مطالعه جامعه‌شناختی که توسط Karget LLP به سفارش کمیته امور مذهبی انجام شده است، جنبه‌های کلیدی وضعیت دینی در کشور را تحلیل خواهیم کرد. این مطالعه داده های ارزشمندی را برای درک روندها و مسائل جاری در حوزه مذهبی قزاقستان ارائه می دهد.

پویایی دینداری جمعیت

یکی از جنبه های کلیدی این مطالعه ارزیابی سطح دینداری در جامعه قزاقستان بود. نتایج تصویری،   ترکیبی را نشان می‌دهد که نشان‌دهنده پیچیدگی و تنوع وضعیت مذهبی در این کشور است. افکار عمومی به سه گروه تقریباً مساوی تقسیم شد:

• ۳۱.۹ درصد از پاسخ دهندگان به افزایش دینداری جمعیت اشاره می کنند
• ۳۰.۳ درصد معتقدند که سطح دینداری ثابت می ماند
• ۲۹.۹ درصد معتقدند که جامعه غیر مذهبی باقی می ماند

 این توزیع نظرات ممکن است نشان دهنده فرآیندهای دگرگونی آگاهی دینی در جامعه باشد. از یک سو، تمایل به تقویت نقش دین در زندگی بخشی از مردم وجود دارد. از سوی دیگر، بخش قابل توجهی از شهروندان یا متوجه تغییرات در حوزه مذهبی نمی شوند یا به سبک زندگی سکولار پایبند هستند.

توجه به تفاوت های منطقه ای در ارزیابی دینداری جالب است. بیشترین رشد در مناطق شمالی - منطقه پاولودار (۴۷.۵٪) و منطقه قزاقستان شمالی (۴۰.۹٪) و همچنین در منطقه قزاقستان شرقی (۴۳.۱٪) مشاهده شده است. این ممکن است به دلیل فعال شدن تشکل های مذهبی در این مناطق و یا تغییر در بافت اجتماعی-فرهنگی باشد.

 روابط بین ادیان

 یکی از جنبه های مهم موقعیت دینی، ارتباط بین ادیان مختلف است. به طور کلی، این مطالعه ارزیابی های مثبت و خنثی از روابط بین ادیان را نشان می دهد:

• ۵۲.۵ درصد از پاسخ دهندگان وضعیت شهر/روستای خود را آرام توصیف می کنند
• ۴۶.۱ درصد وضعیت مذهبی کشور را مساعد ارزیابی کرده اند
• ۴۷.۱ درصد روابط بین ادیان را بی طرف می دانند

 این داده ها نشان دهنده سطح نسبتاً بالایی از تساهل مذهبی در جامعه قزاقستان است. اکثر شهروندان تفاوت های مذهبی را به عنوان منبع درگیری یا تنش درک نمی کنند. با این حال نمی توان از وجود برخی مشکلات در حوزه روابط بین ادیان چشم پوشی کرد. حدود یک سوم از پاسخ دهندگان (۳۳.۸٪) به تنش در سطح محلی اشاره می کنند و ۳۹.۵٪ وضعیت کشور را به عنوان یک درگیری توصیف می کنند. همچنین وضعیت در برخی از مناطق نگران کننده است:

• منطقه آتیراو: ۴۲ درصد از پاسخ دهندگان به تنش اشاره می کنند
• منطقه اکمولا: ۴۲.۹ درصد نشان دهنده روابط متشنج است
• ژتیسو: ۴۶.۲ درصد وضعیت کشور را درگیری توصیف می کنند
• منطقه قزاقستان شمالی: ۴۵.۵ درصد در مورد درگیری صحبت می کنند

 این داده ها نیاز به توجه بیشتر به وضعیت این مناطق و توسعه اقداماتی برای کاهش تنش های بین ادیان را نشان می دهد.

 نگرش به تنوع مذهبی

یک عامل مثبت، سطح بالای تساهل قزاقستانی ها نسبت به تنوع مذهبی است:

• ۳۸.۳ درصد از نمایندگان سایر ادیان در جامعه خود استقبال می کنند
• ۲۵.۴ درصد به وابستگی مذهبی مردم توجهی ندارند
• ۲۲.۱ درصد معتقدند که تنوع مذهبی جامعه را غنی می کند

 این داده ها نشان دهنده آمادگی اکثریت شهروندان برای همزیستی مسالمت آمیز در یک جامعه چند مذهبی است. تنها بخش کوچکی از پاسخ دهندگان (۸.۹٪) ترجیح می دهند فقط با هم ایمانان خود ارتباط برقرار کنند و ۲.۷٪ مخالفت با تنوع مذهبی را بیان می کنند.

مشکلات حوزه دینی

 علیرغم تصویر کلی مثبت، این مطالعه تعدادی از مسائل مورد توجه جمعیت را شناسایی کرد:

1. سطح پایین سواد دینی (۳۸.۹%)
2. ظهور جنبش های مذهبی غیر سنتی (۳۷.۸%)
3. سیاسی شدن مصنوعی دین (۳۰.۱%)
4. افراط گرایی مذهبی (۲۵.۸%)
5. حمایت از تشکل های مذهبی خارج از کشور (۲۵.۳%)

این مشکلات به ضرورت رویکردی همه جانبه در تنظیم حوزه دینی از جمله برنامه های آموزشی، اقدامات مقابله با افراط گرایی و کنترل فعالیت های تشکل های مذهبی اشاره دارد.

 نتیجه گیری و پیشنهادات

تجزیه و تحلیل نتایج تحقیق به ما امکان می دهد تا به نتایج زیر دست یابیم:

1. وضعیت مذهبی در قزاقستان با پیچیدگی و ناهمگونی مشخص می شود. تمایل به افزایش دینداری بخشی از جمعیت وجود دارد و در عین حال بخش قابل توجهی از شهروندان گرایش سکولار را حفظ می کنند.
2. روابط بین ادیان عموماً پایدار است، اما در تعدادی از مناطق تنش وجود دارد که توجه مقامات را می‌طلبد.  
3. جامعه قزاقستان سطح بالایی از تساهل را در قبال تنوع مذهبی نشان می دهد که زمینه را برای توسعه بیشتر گفتگوی بین ادیان ایجاد می کند.
4. مشکلات اساسی در حوزه دینی پایین بودن سطح سواد دینی، گسترش جنبش های غیر سنتی و خطرات سیاسی شدن دین است.

بر اساس تجزیه و تحلیل، توصیه های زیر را می توان ارائه داد:

1. تدوین و اجرای برنامه های افزایش سواد دینی مردم به ویژه جوانان
2. تقویت گفت وگوی ادیان در سطح منطقه ای با توجه ویژه به مناطق مشکل دار
3. اصلاح قوانین در زمینه تنظیم فعالیت هیئات مذهبی با در نظر گرفتن مشکلات شناسایی شده
4. ایجاد سیستمی برای نظارت بر اوضاع دینی برای کشف و پیشگیری به موقع درگیری ها
5. حمایت از تحقیقات علمی در زمینه مطالعات دینی و جامعه شناسی دین برای درک عمیق تر فرآیندهای جاری

 اجرای این اقدامات باعث تقویت هماهنگی بین ادیان و تضمین توسعه پایدار حوزه مذهبی در قزاقستان خواهد شد.

تهیه وتنظیم: کارشناس فرهنگی قزاقستان

منبع  :  https://kazislam.kz/ru/religioznaya-situaciya-v-kazahstane-tendencii-i-vyzovy/