گروه تحقیقاتی سازمان غیرانتفاعی Esimde به بررسی چگونگی تغییر وضعیت زبان در قرقیزستان پس از کسب استقلال پرداختند. کارشناسان به این نتیجه رسیدند که اهمیت زبان قرقیزی به عنوان ستون ملت و دولت شروع به بازاندیشی کرده و در حال افزایش است. رسانه‌های غیردولتی و فضای مجازی نقش مهمی در رواج زبان دولتی دارند.

محققان خاطرنشان می‌کنند: گسترش فضای مجازی و ظهور رسانه‌های غیردولتی قواعد بازی را نه تنها در فضای رسانه کشور تغییر داده است، بلکه شرایط جدیدی را برای دستیابی به اجماع در مورد هنجار ادبی زبان قرقیزی ایجاد کرد و به آن تنوع صداها، مواضع و علایق داد.

پیش از این، این موضوع به طور عمیق و جامع مورد مطالعه قرار نگرفته بود، بنابراین مولفان گزارش تصمیم گرفتند نحوه عملکرد زبان قرقیزی در رسانه‌ها را بررسی کنند و پاسخ سوالات زیر را بیابند:

·         کیفیت محتوا به زبان قرقیزی در رسانه‌های مدرن چگونه است؟

·         از کدام مسایل برای حمایت و توسعه زبان قرقیزی در رسانه‌ها باید توسط ذینفعان حمایت شود؟

به گزارش گروه Esimde، در رسانه‌های مورد مطالعه، ارتباط میان متن و معنا به خوبی حفظ شده است.

این مطالعه می‌گوید اصطلاحات عامیانه، زبان ادبی را غنی می‌کند و در طول زمان، در صورتی که توسط زبان‌شناسان به عنوان ادبی شناخته شود، می‌تواند به طور کلی پذیرفته شود. در این راستا، نقش اصلی در عادی‌سازی دوزبان‌گونگی متعلق به دولت است.

دانشمندان توصیه می‌کنند که مسئولانی که با مسائل زبان سروکار دارند، به یاد داشته باشند: به دلیل هنجارهای املایی اتخاذ شده در زمان شوروی (همه کلمات جدید مطابق با هنجارهای زبان روسی نوشته می‌شود)، زبان قرقیزی در توسعه معنایی به روسی وابسته است. زبان نوشتاری مدرن و دستور زبان ادبی قرقیزی در دوران شوروی با ظهور چاپ شکل گرفت.

در این مطالعه آمده است: بررسی ادبیات نشان می‌دهد که الفبای زبان قرقیزی که در دوران شوروی ایجاد شد، چندین بار تغییر کرده است. گذار به الفبای سیریلیک و تصویب قواعد محدودکننده قانون هماهنگی باعث تغییر در اکوسیستم زبان قرقیزی شد. در نتیجه تأثیر زبان روسی بر زبان قرقیزی خیلی افزایش یافت که منجر به نقض برخی از هنجارهای آوایی، صرفی، واژگانی و نحوی زبان قرقیزی شد. به دلیل تسلط طولانی و پایدار زبان روسی در حوزه زبانی، دوزبان‌گونگی ایجاد شد که قرقیزی را به زبانی به اصطلاح سفلی تبدیل کرد و آن را از حوزه‌های معتبر بیرون راند.

کارشناسان بر اساس نتایج رصد و پایش زبانی، به تأثیر زبان‌های خارجی مانند روسی، انگلیسی و عربی بر قرقیزی اشاره می‌کنند. این به وضوح در مواد رسانه‌ای منعکس شده است. انگلیسی و عربی در سطح واژگان و فقط در زمینه‌های خاص تأثیر دارند. تجزیه و تحلیل کمی مطالب رسانه‌های قرقیزی‌زبان نشان داد که در زمینه فن‌آوری‌های جدید و ورزش واژه‌های جدید بیشتری از زبان انگلیسی وجود دارد و نوشناسی‌ها و وام‌گیری‌هایی از عربی در مطالبی یافت می‌شود که حوزه دین را منعکس می‌کنند. تأثیر زبان روسی در مقایسه با انگلیسی و عربی بسیار گسترده‌تر است، زیرا به تمام سطوح زبان مربوط می‌شود: آوایی، واژگانی، صرفی و نحوی.

کارشناسان بر این باورند که رسانه‌های قرقیزی‌زبان سهم قابل توجهی در توسعه زبان قرقیزی دارند. بخش‌های جدید در چنین رسانه‌هایی که به پزشکی، حقوق، ورزش، فناوری، علم و آموزش اختصاص دارد، به طور قابل توجهی حوزه‌های کاربردی زبان قرقیزی را گسترش می‌دهند.

در عین حال، سهم رسانه‌های قرقیزی‌زبان برای تغییر اکوسیستم پسااستعماری زبان قرقیزی کافی نیست. اکوسیستم استعماری ایجاد شده در زمان شوروی، امروز در حال تبدیل شدن به یک اکوسیستم پسااستعماری است و محیط مدرن رسانه‌ای قرقیزی‌زبان تا حدی به حفظ و انتشار پایدار آن کمک می‌کند.

دانشمندان پیشنهاد ایجاد فرهنگ لغت الکترونیکی و یک ترجمه توافق شده از اصطلاحات جدید را ارائه می‌کنند. نیاز به فرهنگ درست‌گویی مورد توجه ویژه قرار گرفته است. زیرا در بخش‌های جدید زبان قرقیزی اغلب از کلمات خارجی و وام‌واژه‌ها استفاده می‌شود. زبان مختلط و گرده‌برداری واژگانی و نحوی در کار است. اشتباهات املایی، صرفی و نحوی در متون فراوان است. مواردی وجود دارد که برخی از خبرنگاران قوانین خود را ایجاد و بنا به صلاحدید خود آن را در مطالب اعمال می‌کنند. نمونه‌هایی از استفاده از کلمات روسی در عناوین نشریات به منظور انتقال قابل درک ایده اصلی مقاله وجود دارد.

محققان همچنین متوجه شدند که نقض نحوی در مطالب ترجمه شده بیشتر است: درک برخی متون دشوار است، زیرا متن حاوی گرده‌برداری‌های نحوی ترکیبی است.

مطالب خبرنگاران و بلاگرهای قرقیزی‌زبان اغلب حاوی زبان مختلط، کلمات خارجی بدون ترجمه، اشتباهات سبکی، واژه‌های حشو و اشتباهات نقطه‌گذاری است. اغلب، نویسندگان از نفرت‌پراکنی استفاده می‌کنند.

گروه Esimde همچنین توجه مخاطبان را به این نکته جلب می‌کند که در رسانه‌های قرقیزی‌زبان به دلیل کمبود منابع پرسنلی، مالی، سازمانی و غیره، مشکلات تصحیح و ویرایش متون برطرف نشده است. مطالب اغلب بدون تصحیح منتشر می‌شوند و نشریات نمی‌توانند کارمند تصحیح‌کننده استخدام کنند.

گروه‌های تمرکز (جامعه هدف این تحقیق) نیز به نوبه خود، به کیفیت پایین آموزش زبان قرقیزی در مدارس و دانشگاه‌ها اشاره می‌کنند. همه اینها با هم کار خبرنگاران را هنگام ایجاد محتوای رسانه‌ای به زبان قرقیزی پیچیده می‌کند. کارشناسان بر این باورند که برای گسترش زبان قرقیزی در رسانه، ابتدا باید به تنوع سبک‌های روزنامه‌نگاری توجه کرد و البته به یاد داشت که قرقیزی مانند هر زبان دیگری دارای پنج سبک اصلی است و باید از آنها پیروی کرد.

جامعه رسانه‌ای و نهادهای دولتی باید به معانی دقیق واژه‌ها توجه داشته باشند تا ساخت معنایی آن پنهان نشود. تحلیلگران همچنین توصیه می‌کنند که زبان‌شناسان توانایی گویش‌ها در غنی‌سازی زبان ادبی را بشناسند و رایج‌ترین واژه‌ها را در لغت ادبی بگنجانند و جامعه رسانه‌ای تلاش کند تا گنجاندن اصطلاحات عامیانه در واژگان رایج را ترویج دهد. برای این کار باید فرهنگ لغت آنلاین زبان ادبی قرقیزی ایجاد شود که به سرعت به روز می‌شود.

کارشناسان همچنین بر این باورند که برای کارآمدی زبان و تلاش روزنامه‌نگاران برای درست نوشتن، نهادهای دولتی باید شرایطی را برای اجرای مؤثر قانون اساسی در مورد زبان دولتی، به ویژه در زمینه‌های آموزشی، علمی، فرهنگی، برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی، رسانه، انتشارات کتاب و برنامه‌ها و سامانه‌های رایانه‌ای، رویدادهای عمومی، تبلیغات، برابری، خدمت‌رسانی ایجاد کنند. در این راستا نباید تنها جریمه کرد، بلکه باید اول از همه پروژه‌هایی برای توسعه زبان قرقیزی راه‌اندازی کرد.

در این مطالعه آمده است: مقامات مربوطه، به ویژه کمیسیون دولتی زبان قرقیزی باید مقررات نوشتن کلمات خارجی بر اساس املای زبان روسی را (مورخ ۱۹۴۱ و ۱۹۵۳) لغو کنند، زیرا این وضعیت زبان قرقیزی را از نظر معنایی به زبان روسی وابسته می‌کند. کلمات خارجی که حتی برای زبان روسی نیز بیگانه هستند، با معنایی که زبان روسی به آنها داده است، وارد زبان قرقیزی می‌شوند، نه زبان اصلی.

کارشناسان تاکید می‌کنند که لغو مقررات مربوط به املای روسی به زبان قرقیزی کمک می‌کند تا به طور مستقل توسعه یابد و نوواژه‌ها را مستقیماً از زبان‌های مبدأ دریافت کند و نه از طریق ساخت معنایی یک کلمه جدید در زبان روسی.

منبع:  https://ru.esimde.org/archives/۶۲۲۴