روابط دیپلماتیک بین قزاقستان و سوریه پس از استقلال قزاقستان در سال 1991 برقرار شد. این دو کشور در طول دهه‌های گذشته سعی کرده‌اند روابط خود را در زمینه‌های مختلف تقویت نمایند. قزاقستان از آن زمان تلاش کرده است تا روابط سیاسی خود را با کشورهای مختلف خاورمیانه برقرار و گسترش دهد. از سوی دیگر، سوریه نیز به عنوان یکی از کشورهای مهم در خاورمیانه، به دنبال تقویت روابط اقتصادی و سیاسی خود با کشورهای آسیای مرکزی بود.

جنگ داخلی سوریه که از سال 2011 آغاز شد، تأثیرات زیادی بر روابط قزاقستان و سوریه گذاشت. قزاقستان همواره موضعی بی‌طرفانه در این بحران اتخاذ کرده است و تلاش کرده است تا از طریق دیپلماسی، به حل و فصل مسالمت‌آمیز بحران سوریه کمک کند. این کشور در این راستا نقش فعالی در مذاکرات بین‌المللی، از جمله در فرآیند آستانه، ایفا کرده است.

در سال 2017، قزاقستان میزبان مذاکرات صلح آستانه شد که با هدف کاهش تنش‌ها و یافتن راه‌حل‌های سیاسی برای بحران سوریه برگزار شد. این مذاکرات به‌عنوان یک ابتکار دیپلماتیک موفق، توانست زمینه‌هایی برای کاهش خشونت‌ها و ایجاد یک فضای گفتگو برای طرف‌های مختلف بحران سوریه فراهم کند. ایران، ترکیه و روسیه به عنوان کشورهای ضامن این مذاکرات، همکاری نزدیکی با قزاقستان در این زمینه داشتند.

همکاری‌های اقتصادی و تجاری

با وجود شرایط جنگی در سوریه، قزاقستان به دنبال گسترش روابط تجاری با این کشور بوده است. قزاقستان به عنوان یک کشور غنی از منابع طبیعی، می‌تواند فرصتی برای صادرات محصولات خود به سوریه ایجاد کند. افزون بر این، در سال‌های اخیر، تلاش‌هایی برای همکاری در زمینه‌های انرژی، کشاورزی و ساخت‌وساز انجام شده است. روابط دو کشور به‌ویژه در زمینه اقتصادی با چالش‌هایی مواجه است. جنگ داخلی در سوریه و مشکلات ناشی از تحریم‌های بین‌المللی باعث محدودیت‌هایی در روابط تجاری شده است.

ژانات مومینکولوف، خاورشناس و متخصص در امور عرب، وضعیت پیرامون سوریه را مورد بررسی قرار داده است. وی اشاره کرد که سرنگونی اسد به طور اساسی توازن قدرت در منطقه را تغییر می‌دهد. به گفته او، در سوریه یک تغییر ژئوپلیتیک گسترده در تلاقی منازعات منطقه‌ای و جهانی در حال رخ دادن است که می‌تواند نقشه سیاسی خاورمیانه را تحت تأثیر قرار دهد.

ژانات مومینکولوف، سرپرست موقت گروه علوم سیاسی دانشگاه ملی اوراسیایی به نام ل. ن. گومیلیوف معتقد است؛ سوریه در مرکز تغییرات جهانی قرار دارد که بر سیاست بین‌الملل تأثیر می‌گذارد. خاندان اسد که بیش از نیم قرن با تکیه بر حمایت خارجی نخبگان نظامی بر کشور حکمرانی می‌کرد، قدرت خود را از دست داده است. به نظر می‌رسد که قدرت‌های بزرگ بین‌المللی نظیر اسرائیل، ایران، روسیه، کشورهای عربی، ترکیه و ایالات متحده در مورد کنار رفتن اسد به توافق رسیده‌اند،

این کارشناس تأکید کرد که پیش از این، ایالات متحده و اسرائیل ترجیح می‌دادند دولتی ضعیف به رهبری اسد در سوریه وجود داشته باشد که بتوان پیش‌بینی کرد. اما امروز باقی ماندن او در قدرت حتی برای متحدان دیکتاتور سوری نیز به صرفه نیست.

روسیه با انتقال بخشی از نیروهای خود به اوکراین، عملاً سوریه را ترک کرده است. اسرائیل حزب‌الله و حماس را به شدت تضعیف کرده است. در این شرایط و با کاهش موقعیت ایران، اسد تقریباً تنها مانده است.

به عقیده مومینکولوف، در این وضعیت، ترکیه نقش پیشرویی را بر عهده گرفته و از اپوزیسیون سوریه و گروه‌های افراطی حمایت می‌کند.

در پس‌زمینه ضعف موقعیت ایران، نفوذ ترکیه افزایش یافته است، که به طور فعال از گروه‌هایی مانند «هیات تحریر شام» حمایت می‌کند. شاید در جامعه سنی جهان اسلام دوران جدیدی از همگرایی و بازآرایی قدرت‌ها آغاز شده باشد.

او خاطرنشان کرد که این تغییرات بر سیاست بین‌المللی نیز تأثیر خواهد گذاشت.

با روی کار آمدن ترامپ، موقعیت اسرائیل، ترکیه و پادشاهی‌های عربی در منطقه تقویت شده است. در این شرایط، جایگاه اکثریت سنی (ترک-اسلامی) افزایش می‌یابد که می‌تواند به عاملی مهم در سیاست جهانی تبدیل شود.

در مورد آینده سوریه، این کارشناس تأکید کرد که توانایی گروه‌های مختلف برای دستیابی به توافق کلیدی خواهد بود.

کردها، شیعیان، سنی‌ها و مسیحیان باید بر سر فدرالیزه کردن کشور توافق کنند. فقط به این شکل می‌توان از درگیری‌های مذهبی جلوگیری کرد و به ثبات رسید. نخبگان جدید سوریه چاره‌ای جز این ندارند.

او همچنین خاطرنشان کرد که سلفی‌های رادیکال مانند «هیات تحریر شام» تصویر خود را تغییر داده و خود را با واقعیت سیاسی جدید تطبیق داده‌اند.

این گروه‌ها اکنون نیروهای مسلح متعارف ایجاد کرده‌اند، در مذاکرات شرکت می‌کنند و دیدگاه‌های رادیکال پیشین خود را تعدیل کرده‌اند. با این حال، کارشناسان احتمال ظهور موج جدیدی از رادیکالیسم، به ویژه در حوزه فضای مجازی، را رد نمی‌کنند.

ژانات مومینکولوف معتقد است که سرنگونی اسد فصلی جدید در تاریخ سوریه و منطقه گشوده است.

اینکه آیا سوریه می‌تواند به یک نظام سیاسی فراگیر گذار کند، زمان نشان خواهد داد. اما برای این کار، مهم است که نخبگان از رویه‌های دیکتاتوری دست بردارند و به تفاهم برسند.

نتیجه‌گیری:

روابط قزاقستان و سوریه، علیرغم چالش‌های سیاسی و امنیتی، همچنان در حال توسعه است. قزاقستان با حفظ رویکرد بی‌طرفانه و مشارکت فعال در مذاکرات بین‌المللی، به‌ویژه فرآیند آستانه، به دنبال کمک به حل بحران سوریه و تقویت روابط دو کشور است. در آینده، این کشورها ممکن است بتوانند از فرصت‌های اقتصادی و تجاری موجود استفاده کرده و همکاری‌های خود را در راستای توسعه اقتصادی و بازسازی سوریه گسترش دهند.

آستانه قزاقستان
 

منبع:
https://kazislam.kz/ru/2024/12/sirijskij-krizis-tochka-nevozvrata-ili-nachalo-perezagruzki/