سید زبیر احمد[۱] سقوط اسد را یک زلزله در نظم منطقه‌ای عنوان می کند و می نویسد با پایان سال ۲۰۲۴، سقوط بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، رویدادی پیش‌بینی‌ناپذیر بود که منطقه را به لرزه انداخت. با وجود آتش‌بسی که از سال ۲۰۲۰ توسط روسیه و ترکیه برقرار شده بود، نیروهای مخالف به رهبری هیئت تحریر الشام (HTS) با حمله‌ای برق‌آسا ارتش سوریه را شکست دادند. ارتشی که به دلیل فساد، فرار سربازان و روحیه پایین تضعیف شده بود. در همین حال، روسیه به دلیل درگیری در اوکراین و ایران به علت ضعف نیروهای نیابتی‌اش توان حمایت از اسد را نداشتند. این تحولات زمینه را برای دخالت قدرت‌های غربی در تعیین آینده سیاسی سوریه فراهم کرد.
زبیر احمد به ریشه‌های بحران از تاریخ مدرن تا دوران استعمار اشاره دارد و معتقد است که برای فهم این‌که چرا خاورمیانه درگیر خشونت و بی‌ثباتی است، باید به تاریخ بازگردیم.
نویسنده به میراث استعمار اشاره دارد و می نویسد که توافق سایکس-پیکو و مرزهای مصنوعی ایجاد شده توسط قدرت‌های استعماری، کشورهایی چون سوریه، عراق، لیبی و یمن را به واحدهایی شکننده تبدیل کرد. این مرزها بدون توجه به تفاوت‌های قومی، مذهبی و قبیله‌ای طراحی شدند و زمینه‌ساز درگیری‌های امروز شدند. در جنگ جهانی اول، بریتانیا استقلال اعراب را وعده داد اما با توافق سایکس-پیکو و اعلامیه بالفور، اعتماد اعراب را خیانت کرد. این اقدامات نه تنها به از دست رفتن اعتماد اعراب انجامید، بلکه پایه‌های نارضایتی از غرب را نیز تقویت کرد.
کشف نفت، منطقه را به میدان رقابت قدرت‌های جهانی تبدیل کرد. آمریکا و متحدانش رهبران محلی را برای منافع استراتژیک خود حمایت کرده و سپس آن‌ها را رها کردند. نمونه‌های بارز آن کودتای ۱۹۵۳ ایران و حمله به عراق در سال ۲۰۰۳ هستند.
اعلامیه بالفور و تأسیس اسرائیل در سال ۱۹۴۸، تنش‌های بین اعراب و غرب را تشدید کرد. جنگ‌های متعاقب و مسئله فلسطین به‌عنوان نماد بی‌عدالتی غربی در منطقه باقی مانده‌اند. جنبش پان‌عربیسم به رهبری جمال عبدالناصر، با هدف اتحاد کشورهای عربی، به دلیل اختلافات داخلی و دخالت‌های خارجی شکست خورد.
زبیر احمد به تحولات اخیر و بحران‌های جاری اشاره و می نویسد که بهار عربی ۲۰۱۱ امیدهایی برای تغییر دموکراتیک ایجاد کرد، اما بسیاری از این تلاش‌ها به جنگ داخلی و بی‌ثباتی انجامید. سوریه به میدان نبرد نیروهای نیابتی منطقه‌ای و جهانی تبدیل شد. جنگ داخلی یمن یکی از بدترین بحران‌های انسانی جهان را رقم زده است. اقتصاد لبنان در حال سقوط است و کشورهای منطقه همچنان با تهدید داعش مواجه‌اند.
مقاله سید زبیر احمد روایتی جامع از دلایل پیچیده بحران‌های خاورمیانه ارائه می‌دهد و نقش استعمار، نفت و مداخلات غربی را به‌عنوان عوامل اصلی برجسته می‌کند. آینده منطقه نیازمند تلاش‌های مشترک داخلی و بین‌المللی برای غلبه بر این مشکلات ساختاری است.
#ذکریایی
https://www.ndtv.com/opinion/syria-why-is-the-middle-east-always-in-turmoil-۷۲۸۶۴۸۹
[۱] Syed Zubair Ahmed is a London-based senior Indian journalist with three decades of experience with the Western media
نظر شما