زمینه تاریخی

شکل‌گیری سینمای قزاقستان با دوره شوروی گره خورده است، زمانی که در سال ۱۹۴۱ استودیوی «قزاق‌فیلم» تأسیس شد. در آن زمان، سینما به‌عنوان ابزاری برای تبلیغات استفاده می‌شد، اما همان زمان نیز کارگردانان بااستعدادی نظیر شاکن آیمانوف ظهور کردند که آثارشان پایه‌ای برای توسعه آینده این صنعت گذاشت. در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، سینمای قزاقستان بخشی از «موج جدید» سینمای شوروی شد و بر سنت‌ها و فرهنگ ملی تأکید داشت.

دوره شکوفایی

دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ دوران شکوفایی واقعی سینمای قزاقستان بود. پس از استقلال در سال ۱۹۹۱، سینمای این کشور مسیرهای جدیدی را برای توسعه جستجو کرد. یکی از عوامل کلیدی موفقیت، ظهور استودیوها و کارگردانان مستقل بود که توانستند سینمای ملی را به سطح بین‌المللی ارتقا دهند.

یکی از نمونه‌های برجسته موفقیت، فیلم «کوچ‌نشین» (۲۰۰۵) به کارگردانی سرگئی بودروف بزرگ بود. این حماسه تاریخی عظیم با بودجه‌ای بیش از ۴۰ میلیون دلار، به یکی از پرهزینه‌ترین پروژه‌های تاریخ سینمای قزاقستان تبدیل شد. این فیلم نه‌تنها در قزاقستان بلکه در خارج از کشور نیز مورد توجه قرار گرفت و حتی برای جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان نامزد شد.

یکی دیگر از رویدادهای مهم، موفقیت فیلم «تولپان» (۲۰۰۸) به کارگردانی سرگئی دوروتسوی بود. این درام که زندگی مردم عادی در استپ‌های قزاقستان را روایت می‌کرد، جایزه بخش «نگاه ویژه» جشنواره فیلم کن را دریافت کرد و گامی مهم در جهت به رسمیت شناختن سینمای قزاقستان در عرصه جهانی برداشت.

در این دوره، دولت نیز به‌طور فعال از سینما حمایت می‌کرد. در سال ۲۰۰۶، برنامه «میراث فرهنگی» راه‌اندازی شد که بودجه قابل‌توجهی را به تولید فیلم‌هایی اختصاص داد که تاریخ و فرهنگ قزاقستان را ترویج می‌کردند. در نتیجه، تعداد فیلم‌های تولیدشده از ۵ تا ۱۰ فیلم در سال‌های ۱۹۹۰ به ۳۰ تا ۴۰ فیلم در سال‌های ۲۰۰۰ افزایش یافت.

وضعیت کنونی

بااین‌حال، پس از دوره شکوفایی، صنعت سینمای قزاقستان با مشکلات جدی روبه‌رو شد. یکی از دلایل اصلی این مشکلات کاهش حمایت مالی دولت بود. درحالی‌که در دهه ۲۰۰۰ بودجه قابل‌توجهی به سینما اختصاص می‌یافت، در دهه ۲۰۱۰ این بودجه تقریباً به نصف کاهش یافت. برای مثال، در سال ۲۰۱۵ تنها ۱۰ میلیون دلار برای تولید فیلم‌ها تخصیص داده شد که به‌طور قابل‌توجهی کمتر از سال‌های قبل بود.

یکی دیگر از مشکلات، رقابت با فیلم‌های خارجی، به‌ویژه بلاک‌باسترهای هالیوودی است. بر اساس داده‌های سال ۲۰۲۲، بیش از ۸۰ درصد بازار نمایش فیلم در قزاقستان به فیلم‌های خارجی اختصاص داشت، درحالی‌که سهم سینمای ملی تنها ۱۵ درصد بود.

افزون بر این، بسیاری از کارگردانان و بازیگران بااستعداد برای یافتن فرصت‌های بهتر به خارج از کشور مهاجرت کردند. به‌عنوان مثال، کارگردان یرماک تورسونوف، که به‌خاطر فیلم «کلین» (۲۰۰۹) شناخته می‌شود، به روسیه نقل‌مکان کرد و به فعالیت خود ادامه داد.

غلبه ژانر کمدی

در سال‌های اخیر، در سینمای قزاقستان گرایش آشکاری به سمت ژانر کمدی دیده می‌شود. فیلم‌هایی مانند «رکیتیر» (۲۰۱۶)، «شانس قزاقی» (۲۰۱۹) و «دست الماس ۲» (۲۰۲۳) به موفقیت‌های تجاری دست یافتند و میلیون‌ها تنگه در گیشه فروش داشتند. این امر منجر به تمرکز بیش‌ازحد بسیاری از کارگردانان و تهیه‌کنندگان بر کمدی‌ها شد، زیرا این ژانر سودآوری و محبوبیت بیشتری در میان مخاطبان دارد.

بااین‌حال، این رویکرد جنبه منفی نیز دارد. فیلم‌هایی در ژانر درام، سینمای تاریخی، علمی‌تخیلی یا هنری تقریباً وجود ندارند. به‌عنوان مثال، در سال ۲۰۲۲ از میان ۲۵ فیلم تولیدشده، بیش از ۶۰ درصد کمدی بودند، درحالی‌که درام‌ها و سایر ژانرها کمتر از ۲۰ درصد را تشکیل می‌دادند. این امر باعث ایجاد عدم‌تعادل در صنعت شده و تنوع خلاقانه را محدود می‌کند.

تحلیل وضعیت کنونی

باوجود چالش‌ها، سینمای قزاقستان همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد. بر اساس داده‌های سال ۲۰۲۳، در قزاقستان حدود ۲۵ فیلم تولید شد که ۱۰ درصد بیشتر از سال قبل بود. بااین‌حال، اکثر این فیلم‌ها کم‌هزینه هستند و نمی‌توانند با پروژه‌های بزرگ بین‌المللی رقابت کنند.

یکی از روندهای جالب، همکاری با پلتفرم‌های دیجیتال است. برای مثال، فیلم «دست الماس ۲» (۲۰۲۳) در پلتفرم ivi.ru منتشر شد و در ماه اول بیش از یک میلیون بازدید داشت. این نشان می‌دهد که سینمای قزاقستان در عصر دیجیتال پتانسیل رشد دارد.

چشم‌انداز توسعه

برای توسعه بیشتر صنعت سینمای قزاقستان، باید اقدامات زیر انجام شود:

افزایش حمایت مالی دولت. تجربه کره جنوبی می‌تواند نمونه‌ای باشد که در آن حمایت دولتی به ایجاد یک صنعت سینمایی قدرتمند کمک کرده است.

مشارکت در تولیدات مشترک بین‌المللی. پروژه‌های مشترک با دیگر کشورها می‌توانند سرمایه‌گذاری‌های اضافی را جذب کرده و مخاطبان بیشتری را به خود جلب کنند.

توسعه برنامه‌های آموزشی. آموزش نیروی انسانی جدید، شامل کارگردانان، فیلمنامه‌نویسان و فیلم‌برداران، می‌تواند به حفظ و افزایش پتانسیل خلاقانه کمک کند.

نکته:

صنعت سینمای قزاقستان فراز و نشیب‌های بسیاری را پشت سر گذاشته است. امروز، این صنعت در مقابل این انتخاب قرار دارد که یا با چالش‌ها مبارزه کند یا مسیرهای جدیدی برای توسعه بیابد. با توجه به میراث فرهنگی غنی و فیلم‌سازان بااستعداد، سینمای قزاقستان شانس موفقیت بالایی دارد. بااین‌حال، برای این موفقیت، تلاش مشترک دولت، بخش خصوصی و جامعه خلاق ضروری است.

آستانه قزاقستان
 

منبع:
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84_%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0

http://kazakhcinema.kz/kinoindustriya-kazahstana

https://muzteatr.net/%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9-%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84-%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F-%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B2/

https://365info.kz/2024/05/kazahstanskij-kinematograf-ot-istokov-do-sovremennosti