در واقع، در این مقطع زمانی، سینما صرفا برای قشر حاکم جامعه یعنی مقامات بریتانیایی و نمایندگان محلی آنها تعریف شده بود و مردم عادی قادر به دیدن فیلم نبودند. بدین ترتیب، فیلم به بخشی از سرگرمی قشر محدودی از جامعه در غنا تبدیل شد. لذا در این مقطع زمانی، صرفا بخش محدودی از جامعه غنا با فیلم و سینما آشنا شدند؛ آن هم به عنوان مصرف کننده فیلم­های ساخته شده در غرب.

پس از این دوره، استعمار بریتانیا به این ارزیابی رسید که هرچند نمایش فیلم در مستعمره ساحل طلا (غنا) ارزش سرگرمی و تفریح دارد اما همزمان می­تواند ابزاری برای ایجاد تغییرات و دگرگونی­های لازم در جامعه غنا باشد. لذا در سال 1948،   "وزارت خدمات اطلاعات دولت مستعمره[1] " بریتاینا، "واحد فیلم ساحل طلا[2] " را تاسیس کرد.

در راستای اثرگذاری بر جامعه، واحد ایجاد شده، شروع به نمایش فیلم‌های مستند، برنامه‌های خبری، فیلم­های آموزشی، داستانی و نیز برنامه­های دولت محلی در اتوبوس‌های معروف به بدفورد[3] که داری رنگ ترکیبی سبز-زرد بودند، کرد. نمایش این فیلم­ها و برنامه­ها -که به صورت خاص برای مستعمرات آفریقایی بریتانیا تولید شده بود- کاملا رایگان بود.

هرچند واحد یاد شده با انگیزه­های استعماری تاسیس شده بود، اما صرفا به نمایش محصولات تولید شده در غرب نپرداخت و به تدریخ اقدام به ساخت برنامه­هایی برای ارتقای سلامت و مراقبت از آن، آموزش کشاورزی و محصولات زراعی، سبک زندگی، بازاریابی، همکاری و تعاون بین انسان ها و نیز فیلم­هایی با ذائقه محلی کرد. همچنین، "واحد فیلم ساحل طلا" در سال 1948 آموزش فیلم­سازان محلی را آغاز کرد. لازم به ذکر است که بریتانیا در عمده مستعمرات آفریقایی خود چنین اقدامی را انجام داد و لذا مستعمرات بریتانیا در آفریقا اقدام به تبادل فیلم­های خود با یکدیگر کردند.

اقدام بریتانیا در آموزش ساخت فیلم، سبب شد که فیلم­سازی در غنا در دهه 1950 و به ویژه پس از استقلال، رشد و شکوفایی خود را آغاز کند. در راستای رسیدن به استقلال در حوزه سینما و فیلم، با دستور کوامه نکرومه پدر استقلال غنا و رئیس جمهور وقت، در سال 1964،  "شرکت صنعت فیلم غنا[4] " در کاندا، آکرا تأسیس شد.  

کوامه نکرومه، غنائی­های زیادی را به خارج از کشور فرستاد تا به طور هدفمند دانش فیلم­سازی و ساخت برنامه برای "شرکت صنعت فیلم غنا " را بیاموزند. بدین ترتیب، فیلم­سازان و برنامه­سازان تلویزیونی بزرگی مانند کریستین تسی حس[5] ، ارنست ابی کوای[6] ، کواو آنسا[7] و بسیاری دیگر، توسط دولت تحت رهبری نکرومه آموزش دیدند.

 بدین ترتیب، غنا خود صاحب فیلم­سازان و برنامه­سازان تلویزیونی آموزش دیده و حرفه­ای شد که توسط دولت استخدام شدند تا به ساخت فیلم و برنامه­های تلویزیونی برای رسیدن غنا به توسعه اجتماعی-اقتصادی، بپردازند. هدف اساسی "شرکت صنعت فیلم غنا" این بود که از طریق ساخت فیلم­های بومی غنا، تأثیر منفی فیلم­های ساخته شده توسط استعمار بریتانیا را معکوس کند و غرور غنائی و آفریقایی بودن را در شهروندان خود احیا کند. بدین ترتیب، "شرکت صنعت فیلم غنا" به ساخت فیلم و برنامه می­پرداخت تا  صنعت سینمای این کشور در خدمت هدف خوداتکایی باشد.

در این راستا، تا اواخر دهه 1960 بیش از 150 فیلم داستانی و مستند توسط "شرکت صنعت فیلم غنا" تولید شد. اهمیت سینما برای کوام نکرومه چنان بود که او به موازات اعزام غنایی‌ها به خارج برای کسب آموزش و دانش فیلم‌سازی، اهتمام بسیار جدی به ایجاد زیرساخت‌های لازم برای فیلم‌سازان غنایی مانند ساخت سینما، ایجاد صحنه‌های صوتی، خرید تجهیزات سینمایی و ... داشت.

گفته می‌شود علاقه نکرومه به فیلم و سینما به حدی بود که عمده فیلمنامه‌هایی را که نوشته می‌شد، می‌خواند و شخصاً قبل از آغاز فیلمبرداری، آنها را اصلاح می‌کرد.

دلیل این میزان توجه به سینما این بود که نکرومه می‌خواست فرهنگ و نگاه ملی در غنا را از طریق سینما ایجاد کند. در واقع برای او سینما ابزار تقویت پیوندهای فرهنگی، بین گروه‌های قومی مختلف در کشور غنا بود. فیلمسازان از طرف او موظف شده بودند که تصاویر و متن‌هایی تولید کنند که روح ملی مردم را باز تعریف و ملت غنا را متحد کند.

همچنین فیلم‌هایی ساخته شدند که بر توسعه اقتصادی و موضوعات اجتماعی مانند آموزش، جنسیت، و سنت‌ها تمرکز می‌کردند.

علاوه بر اهداف ناسیونالیستی در سطح داخلی، در سیاست خارجی نیز ملی شدن صنعت سینما در خدمت اهداف سیاسی نکرومه بود. وی یکی از بنیان گذاران ایده آفریقای متحد است. به این خاطر، نکرومه از سینما و فیلم برای تبلیغ ایدئولوژی‌های پان آفریقایی خود در سایر نقاط آفریقا استفاده می‌کرد. بدین منظور، فیلم‌هایی تولید و ساخته شد و سپس در کشورهای دیگر قاره آفریقا نمایش داده شد، تا کشورهای آفریقایی را به اتحاد تشویق کند. برای مثال، عملیات کنگو (1960) فیلمی بود که کمک‌های غنا به جمهوری کنگو را در طول بحران سیاسی آن توسط فیلم‌سازان غنایی، مستند می‌کرد.

 همچنین، تعداد زیادی مستند و فیلم خبری سیاسی و ملی گرایانه به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی و عربی منتشر شد که در سایر کشورهای آفریقایی (به ویژه کشورهایی که هنوز تحت استعمار بودند) به منظور تبلیغ ملی‌گرایی و نشان دادن همبستگی با استقلال‌خواهی آنها توزیع می‌شد.

چنین نگاهی سبب شد که دوران نکرومه هم دوران آغاز سینمای ملی غنا باشد و هم دوران شکوفایی و رشد آن. با سقوط کوام نکرومه در سال 1966، صنعت فیلم غنا با دوران سختی مواجه شد.

 کودتای نظامی و شکل‌گیری یک دیکتاتوری نظامی تحت عنوان "شورای آزادیبخش ملی " سبب شد که "شرکت صنعت فیلم غنا " در مسیر معکوسی قرار گیرد. بر خلاف نکرومه، ارتش هیچ اهمیتی به حفظ و تقویت میراث فرهنگی از طریق سینما و هنر نمی‌داد.

بلافاصله پس از روی کار آمدن دیکتاتوری نظامی، آنها دستور دادند که تمام فیلم‌هایی که در دوران نکرومه تولید شده بودند، نابود شود. زیرا ارزیابی آنها این بود که نکرومه از فیلم برای تبلیغ دکترین‌های خود استفاده کرده است. اجرای این دستورالعمل برای کارگردانان غنایی بسیار دشوار بود. به همین دلیل، آنها نگاتیوهای برخی از فیلم‌های مهم را پنهان کردند. دولت نظامی دستور داد که سینما صرفا به تبلغ دستورکارهای آن بپردازد.

در دوره حکومت نظامی‌ها، به غیر از چند فیلم آموزشی، "شرکت صنعت فیلم غنا" بیشتر فیلم‌های خبری و مستند برای دولت نظامی، تولید می‌کرد. هرچند دو سال پس از کودتا یک فیلم بلند توسط این شرکت تولید شد و تمام عوامل و بازیگران آن غنائی بودند اما از سبک فیلمسازی رایج در غنا منحرف شد.

علاوه بر این، با دستور دولت نظامی، از یک سو بودجه دولتی برای ساخت فیلم‌های ملی و غنایی قطع شد و از سوی دیگر ساخت فیلم و برنامه در غنا بیشتر متکی بر مشارکت کشورهای خارجی شد.

هرچند حکومت نظامیان بر غنا در سال 1969 یعنی سه سال پس از کودتا علیه کوام نکرومه، برکنار شد اما عملکرد آنها سبب شد که صنعت سینمای غنا وارد رکودی شود که بیش از یک دهه ادامه داشت.

پس از رکود بیش از ده ساله، اولین فیلم مستقل غنایی در سال 1980 توسط کواو آنسا  کارگردان معروف غنایی ساخته شد. داستان فیلم در باره دوران استعمار بود. بعد از آن در دهه 1980 فیلم‌های مستقل غنایی دیگری با مضامین بومی و محلی ساخته شد. در واقع، ایده فیلم‌سازان غنایی این بود که داستان‌های غنا و آفریقا را از نگاه آفریقایی‌ها روایت کنند. بدین ترتیب، صنعت جدید سینمای غنا که با نام "فیلم‌های ستاره سیاه"  نیز شناخته می‌شد، در اوایل دهه 1980 آغاز شد و در مسیر رشد و شکوفایی قرار گرفت.

برخی منابع:

https://ghmoviefreak.com/guestblog-ghanaian-cinema-after-independence-1957-1970

https://www.motac.gov.gh/film

https://www.developmentaid.org/organizations/view/502790/ghana-film-industry-corporation

https://www.motac.gov.gh/film/