نویسنده: لیو یینگ‌جون[1]

    خمسۀ نظامی گنجه‌ای از شاهکارهای ادبیات فارسی است که شهرتی جهانی دارد و در کشور چین نیز شناخته شده است. آثار نظامی به­ ویژه در منطقۀ سین‌کیانگ چین از نفوذ گسترده‌ای برخوردار است و بعضی از شاعران اویغوری با سرودن یک منظومه و حتی خمسه‌سرایی از نظامی تقلید کرده‌اند.

ترجمۀ خمسۀ نظامی در کشور چین از دهۀ ۱۹۸۰ آغاز شد. پس از آنکه آقای پرفسور جانگ هونگ‌نیان، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پکن، لیلی و مجنون را از متن اصلی فارسی به زبان چینی ترجمه کرد، ترجمۀ وی در سال ۱۹۸۴ به چاپ رسید و با استقبال گرم و توجه خوانندگان چینی روبه­ رو شد. بعد از آن، برگزیدۀ اشعار نظامی به دست استاد دیگری به نام آقای جانگ هوی از متون اصلی به زبان فارسی گلچین، و به زبان چینی ترجمه و در سال ۱۹۸۷ منتشر گردید. این کتاب شامل ده‌ها شعر از غزلیات، رباعیات، قصاید و همچنین بیش از ۲۰ قطعه از خمسۀ نظامی است. لیلی و مجنون ترجمۀ آقای جانگ هونگ‌نیان و برگزیدۀ اشعار نظامی ترجمۀ آقای جانگ هوی بعداً در «مجموعۀ ترجمۀ چینی آثار کلاسیک فارسی» قرار گرفت و بار دیگر در سال ۲۰۱۶ به زیور طبع آراسته شد. آقای لو یونگ نیز لیلی و مجنون را از برگردانِ روسی این منظومه به زبان چینی ترجمه کرد و آن را در سال ۱۹۸۸ به چاپ رساند. این کتاب در سال ۲۰۲۰ نیز تجدید چاپ شد.

به جز ترجمه‌های یادشده از آثار نظامی، پژوهشگران چینی بر اساس تحقیقات خود دربارۀ خمسۀ نظامی، مقالات دانشگاهی متعددی نیز نوشته و منتشر کرده‌اند. «لیلی و مجنون و رومئو و ژولیت» که آقای پروفسور جانگ هونگ‌نیان در سال ۱۹۹۲ منتشر کرد، و نیز مقاله‌های «عشق الهی صوفیانه در نقاشی ایران: بررسی تصاویر نسخه‌های لیلی و مجنون نظامی در قرن پانزدهم» و «بررسی رابطۀ تصویری و متنی در هفت پیکر نظامی و مقایسهٔ آن با هشت بهشت امیرخسرو» نوشتۀ خانم دکتر جیا فِی به ترتیب در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۳، گوشه‌ای از این دست‌آوردهای پژوهشی است. علاوه بر این، رسالۀ دکتری آقای ستّار سلام به عنوان «فرهاد و شیرین: تاریخچهٔ یک مضمون عشقی در ادبیات فارسی و اویغوری» (دانشگاه پکن، ۲۰۱۸) و نیز رسالۀ دکتری خانم جیا فِی به عنوان «بیان عشق صوفیانه در متن و تصویر با تأکید بر لیلی و مجنون نظامی و نسخه‌های آن در قرن پانزدهم» (دانشگاه پکن، ۲۰۲۲)، از دست‌آوردهای مهم پژوهشگران چینی در این زمینه است.

در پی تبادلات فرهنگی روزافزون میان چین و ایران، ترجمه و معرفی کامل خمسۀ نظامی برای خوانندگان چینی بیش از پیش ضروری به نظر می‌رسید. در سالیان اخیر، به منظور ترجمۀ خمسۀ نظامی، گروهی متشکل از پنج ‌تن از استادان دانشگاه‌های چین تحت نظر و سرپرستی و نظارت خانم پرفسور مو هونگ‌یان، استاد دانشگاه مطالعات خارجی پکن، گرد هم آمد که اعضای آن علاوه بر شخص ایشان، عبارتند از آقای دکتر لیو یینگ‌جون از دانشگاه پکن، خانم دکتر جیا فِی و خانم دکتر جیانگ نان از دانشگاه اقتصاد و تجارت بین‌المللی چین، و آقای دکتر لی یان‌جون از دانشگاه مطالعات خارجی پکن.

در حال حاضر این گروه، ترجمۀ کامل چینی خمسۀ نظامی را به پایان رسانده و مخزن الاسرار و خسرو و شیرین را با همکاری انتشارات مردم تیان‌جین، از شناخته‌شده‌ترین مؤسّسات انتشاراتی در چین، منتشر ساخته‌اند. دیگر منظومه‌ها شامل لیلی و مجنون، هفت پیکر و اسکندرنامه نیز در دست چاپ‌ هستند.

شایان ذکر آنکه به چاپ رسیدن ترجمۀ چینی خمسۀ نظامی، با همراهی و پشتیبانی مالی رایزنی فرهنگی سفارت ایران در چین صورت گرفته است. نگارنده به نمایندگی از گروه مترجمان، از رایزنی فرهنگی سفارت ایران در چین تشکّر و قدردانی می‌نمایم. در آیندۀ نزدیک، ترجمۀ چینی خمسۀ نظامی به صورت کامل، در اختیار خوانندگان چینی قرار خواهد گرفت که بی‌تردید محبوبیت آثار نظامی و به دنبالِ آن، نفوذ ادبیات فارسی را در محافل ادبی و در میان مردمان سرزمین چین، بیش از پیش خواهد کرد.