پیش‌زمینه‌های تاریخی و دینی حمایت از فلسطین
قزاقستان کشوری چندملیتی و چندمذهبی است، اما اسلام نقش مهمی در شکل‌گیری آگاهی اجتماعی ایفا می‌کند. اسلام به اصول عدالت، برادری و حمایت از مظلومان تأکید دارد، که این امر مسئله فلسطین را برای مسلمانان مهم می‌سازد. افزون بر این، بیت‌المقدس پس از مکه و مدینه سومین مکان مقدس در میان مسلمانان است، که این امر باعث می‌شود روز قدس برای مسلمانان آگاه قزاقستان رویدادی مهم تلقی شود.
عامل ژئوپلیتیکی و همبستگی بشردوستانه
قاسم ژومارت توکایف رئیس‌جمهور این کشور موضع رسمی قزاقستان را در قبال این مناقشه چنین بیان کرده است: ایجاد دولت فلسطین با پایتختی در بیت‌المقدس شرقی بر اساس فرمول «دو دولت برای دو ملت». قزاقستان حتی نیروهای حافظ صلح خود را به سوی سوریه در بلندیهای جولان، که بخش بزرگی از آن در جنگ شش‌روزه سال ۱۹۶۷ به اشغال اسرائیل درآمد، اعزام کرده است.
افزون بر جنبه‌های دینی و سیاسی، مردم قزاقستان از منظر عدالت بشری نیز از فلسطین حمایت می‌کنند. در سال‌های اخیر، با توسعه فناوری اطلاعات و شبکه‌های اجتماعی، پوشش خبری این مناقشه گسترده‌تر شده و همدلی مردم قزاقستان نسبت به ملت فلسطین افزایش یافته است. شهروندان عادی و فعالان اجتماعی خشونت علیه غیرنظامیان را محکوم کرده، از حقوق فلسطینیان دفاع می‌کنند و از تصمیمات سازمانهای بین‌المللی در راستای برقراری صلح حمایت می‌نمایند. برای مثال، سازمانهای مردم‌نهاد قزاقستانی نظیر « صندوق کمک های بشردوستانه قزاقستان » به‌طور دوره‌ای اقدام به جمع‌آوری کمک‌های مالی برای پناهندگان فلسطینی می‌کنند.
می‌توان گفت که در این مورد، همبستگی منفعلانه‌ای با جهان عرب و کشورهای اسلامی وجود دارد. به هر حال، ایران و پاکستان اعضای سازمان همکاری شانگهای (SCO) هستند، قطر و امارات در چارچوب SCO+ حضور دارند، و ترکیه یکی از شرکای اصلی قزاقستان هم در اقتصاد و هم در سیاست بین‌المللی محسوب می‌شود. قزاقستان همچنین در حوزه اقتصادی با کشورهای عربی همکاری فعالی دارد. برای مثال، شرکت Tele2/Altel که قبلاً متعلق به Kazakhtelecom بود، به یک شرکت قطری به قیمت ۱ میلیارد دلار فروخته شد. در مقابل، قزاقستان هیچ ارتباط نزدیکی با اسرائیل ندارد.
روز قدس در قزاقستان: سطح آگاهی و درک عمومی
با وجود اهمیت این موضوع، روز قدس در قزاقستان چندان شناخته‌شده یا گرامی داشته‌شده نیست. برخلاف کشورهای مسلمان دیگر نظیر ایران و ترکیه، که روز قدس در آن‌ها با راهپیمایی‌های گسترده همراه است، این روز در قزاقستان تنها در میان گروه محدودی از مؤمنان، فعالان و روشنفکران مسلمان گرامی داشته می‌شود. دلایل این امر عبارتند از:
۱) ماهیت سکولار دولت – قزاقستان رسماً یک کشور سکولار است و رویدادهای مذهبی همیشه در دستور کار رسمی دولت قرار نمی‌گیرند.
۲) کمبود اطلاعات – بسیاری از مردم قزاقستان، حتی مسلمانان، از اهمیت روز قدس و مسئله فلسطین اطلاعات کافی ندارند.
۳) بی‌طرفی سیاسی قزاقستان – قزاقستان سیاست خارجی متوازنی را دنبال کرده و از اتخاذ مواضع تند در قبال طرف‌های درگیر خودداری می‌کند.
نقش سازمانهای اسلامی و ابتکارات اجتماعی
با اینکه در سطح دولتی روز قدس به رسمیت شناخته نشده است، سازمانهای اسلامی و فعالان تلاش می‌کنند تا آگاهی مردم را افزایش دهند. در مساجد خطبه‌هایی درباره وضعیت فلسطین برگزار می‌شود و در شبکه‌های اجتماعی مطالبی منتشر می‌شود که مردم را به دعا برای صلح و حمایت از مظلومان فرا می‌خواند. سوال اینجاست که این حمایت در جامعه چگونه تجلی پیدا می‌کند. مسلمانان قزاقستان همبستگی خود را با فلسطین به اشکال مختلف نشان می‌دهند — از رویکردی میانه‌رو که مطابق با موضع رسمی دولت است تا دیدگاه‌های رادیکال‌تر که حق مقاومت مسلحانه فلسطینیان را به رسمیت می‌شناسد. با این حال، فراخوان‌های علنی برای اقدامات رادیکال نظیر شعار «از نیل تا فرات» در سطح دولتی مورد حمایت قرار نمی‌گیرد، بنابراین چنین دیدگاه‌هایی به ندرت به صورت عمومی بیان می‌شوند. اداره دینی مسلمانان قزاقستان (مفتیات) موضعی محتاطانه اتخاذ کرده و ابراز امیدواری کرده است که این مناقشه طولانی‌مدت از طریق گفت‌وگو به‌طور مسالمت‌آمیز حل شود. این بیانیه آن‌ها با موضع رسمی دولت هماهنگ است، با این تفاوت که مفتیات بر محکومیت «روش‌های تروریستی» تأکیدی نداشته است، برخلاف وزارت امور خارجه.
تغییر نگرش نسبت به مسئله فلسطین در میان قزاق‌ها
هر ساله علاقه مردم قزاقستان به سیاست بین‌المللی افزایش می‌یابد، به‌ویژه در میان جوانان. در عصر شبکه‌های اجتماعی، که اطلاعات جهانی به‌سرعت منتشر می‌شود، افراد بیشتری درباره مسئله فلسطین آگاه شده و موضع خود را ابراز می‌کنند.
- شبکه‌های اجتماعی و بلاگرها – بلاگرها و فعالان قزاقی موضوع فلسطین را مطرح کرده، جنبه‌های تاریخی این مناقشه و بحران انسانی را بررسی می‌کنند و بدین‌وسیله مخاطبان را در جلسات و مباحث مشارکت می‌دهند.
- برگزاری تجمع‌های همبستگی – در سال‌های اخیر، اقدامات کوچکی برای حمایت از فلسطین شکل گرفته که توسط دانشجویان، گروه‌های مذهبی و فعالان اجتماعی سازماندهی شده است. برای مثال، در سال ۲۰۲۲ دانشجویان دانشگاه ملی قزاقستان در آلماتی میزگردی درباره مسئله فلسطین برگزار کردند و چشم‌اندازهای حل‌وفصل مسالمت‌آمیز و همبستگی کشورهای مسلمان را بررسی کردند.
- افزایش علاقه به فرهنگ اسلامی – با افزایش توجه به میراث اسلامی، درک اهمیت مسئله فلسطین نیز در حال رشد است.
نکته:
حمایت از فلسطین در قزاقستان بر پایه همبستگی دینی، تاریخی و بشردوستانه است، اما به دلیل ماهیت سکولار دولت و آگاهی ناکافی، روز قدس رویدادی فراگیر در این کشور محسوب نمی‌شود. با این وجود، به لطف فعالان، شبکه‌های اجتماعی و افزایش علاقه به فرهنگ اسلامی، نگرش مردم قزاقستان نسبت به مسئله فلسطین در حال تحول است. در آینده، می‌توان انتظار داشت که جامعه در حمایت از ابتکارات صلح‌آمیز و حقوق ملت فلسطین مشارکت بیشتری داشته باشد.
آستانه قزاقستان
منبع:
https://exclusive.kz/pochemu-kazahstanczy-podderzhivayut-palestinu/
https://tdk42.kz/ru/news/prezident-kazaxstana-podderzhivaet-priznanie-palestiny/
https://forbes.kz/articles/kazahstan_podderjivaet_pravo_palestintsev_na_sozdanie_svoego_gosudarstva
نظر شما