بر اساس تعالیم پیامبر گرامی اسلام، حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، ازدواج به‌عنوان یک سنت مهم شناخته می‌شود. رسول خدا (ص) در زندگی خود الگوی بی‌نظیری از یک خانواده سعادتمند را به نمایش گذاشت. ایشان فرمودند: «بهترین شما کسانی هستند که با خانواده و همسران خود خوب رفتار کنند.» و در حدیثی دیگر فرمودند: «و بهترین شما در مراقبت از خانواده، من هستم».

در قرآن کریم و احادیث پیامبر اسلام، دستورات و رهنمودهای بسیاری در مورد روابط خانوادگی وجود دارد که عمدتاً متوجه مردان است. مثلاً در سوره نساء آمده است: «با همسران خود در صلح و صفا زندگی کنید.» همچنین در حدیثی آمده است: «همه شما شبان هستید و همه شما در برابر کسانی که تحت سرپرستی شما هستند مسئولید.» پیامبر اسلام (ص) تأکید کرده‌اند که علاوه بر تربیت خانواده، مرد باید امرار معاش خانواده را نیز تأمین کند.

برای یک مرد و یک زن، یافتن همسر و آغاز زندگی مشترک مرحله‌ای مهم در زندگی است. اجداد ما گفته‌اند: «بدون دو سر، چهار دام می‌شود»، زیرا می‌دانستند که هیچ‌یک از زوجین وقتی که سرشان شلوغ است، نمی‌توانند به موفقیت برسند. امروز نیز می‌توانیم نمونه‌هایی از این وضعیت را در اطراف خود مشاهده کنیم. البته هدف اصلی ازدواج تنها ثروت‌اندوزی نیست. ازدواج نه‌تنها برکت در زندگی می‌آورد، بلکه آرامش و شادی را نیز به ارمغان می‌آورد. وقتی زن و مردی با هم ازدواج می‌کنند، نمی‌دانند چه پیش خواهد آمد، اما با هم پیمان می‌بندند که در شادی‌ها و غم‌ها شریک یکدیگر باشند. با گذشت زمان، وقتی آن‌ها به مسئولیت‌های خود در قبال یکدیگر به‌درستی عمل کنند و صبر و استقامت نشان دهند، آرامش و رفاه در خانواده برقرار خواهد شد. اما اگر در این مسیر یکدیگر را سرزنش کنند و از اصول بنیادی عدول نمایند، بعید است که زندگی شادی داشته باشند.

اساس سعادت خانواده در احترام و قدردانی متقابل نهفته است. در این میان، گفتار و رفتار مناسب نقش مهمی دارند. اگر انسان‌ها با سخنان خود همدیگر را درک کنند، روابط خانوادگی مستحکم‌تر خواهد شد. حتی صدا زدن یکدیگر به نام‌های خاص می‌تواند به حفظ محبت و عشق در بین زوجین کمک کند. شوخی، خندیدن و بازی نیز پیوندهای خانوادگی را تقویت می‌کند و به فرزندان می‌آموزد که احترام به والدین و ارتباط مثبت با خواهران و برادران خود را بیاموزند. در واقع، فرزندان ابتدا از رفتار والدین خود می‌آموزند که چگونه با دیگران رفتار کنند. اگر در یک خانواده احترام متقابل وجود داشته باشد، قطعاً فرزندانی که در چنین محیطی بزرگ می‌شوند، در آینده نسبت به دیگران نیز احترام خواهند گذاشت. به قول ضرب‌المثل معروف: «در جایی که فرزندانت غیبت ندارند، همسرت را مورد احترام قرار بده».

بخشش یکی از اصول اساسی در روابط خانوادگی است. هر خانواده‌ای مشکلات و اختلافاتی دارد، اما تنها راه جلوگیری از تشدید این مشکلات، بخشش است. گاهی افراد از خود می‌پرسند: «چرا باید عذرخواهی کنم؟» اما عذرخواهی و بخشش نشانه‌های بلندی از انسانیت و مهربانی است. خداوند متعال در آیه ۱۹ سوره نساء می‌فرماید: «با همسران خود به نیکی رفتار کنید، حتی اگر آنها را دوست ندارید، صبر پیشه کنید، زیرا ممکن است در دل شما نسبت به چیزی که بر سر شما می‌آید، کینه‌ای وجود داشته باشد».

هدیه دادن نیز از دیگر اصولی است که موجب افزایش محبت در روابط خانوادگی می‌شود. پیامبر اسلام (ص) فرموده‌اند: «به یکدیگر هدیه دهید تا یکدیگر را دوست بدارید.» هدیه دادن نه تنها موجب شادمانی فرد دریافت‌کننده می‌شود، بلکه روابط خانوادگی را تقویت کرده و محبت میان زوجین را افزایش می‌دهد.

راز هماهنگی خانواده در درک ارزش خانواده نهفته است. هر خانواده شاد، تضمین‌کننده آینده‌ای روشن است. احترام، محبت متقابل و گذشت، عوامل کلیدی برای سعادت خانواده هستند.

در دنیای امروز، متأسفانه بیماری‌های جدیدی مانند اعتیاد به مواد مخدر، قمار و بازی‌های آنلاین تهدیدی جدی برای خانواده‌ها و جامعه به شمار می‌روند. بسیاری از خانواده‌ها به دلیل این مشکلات از هم می‌پاشند. در این شرایط، ضروری است که خانواده‌ها و جامعه برای مقابله با این مشکلات دست به کار شوند.

برای احیای ویژگی‌های ریشه‌دار یک خانواده هماهنگ، سال ۲۰۲۵ به‌عنوان «سال اسلام و ارزش‌های خانوادگی» اعلام شده است. در این سال، برنامه‌های مختلفی به منظور تقویت روابط خانوادگی و ترویج ارزش‌های مثبت برگزار خواهد شد. به عنوان بخشی از این ابتکار، کتاب‌هایی برای کودکان منتشر خواهد شد تا آن‌ها را با ارزش‌های خانوادگی آشنا کند.

جوانان همواره نیروی محرکه جامعه بوده‌اند. با هدایت انرژی و اشتیاق آن‌ها به سمت اهداف خیر، می‌توانیم دستاوردهای زیادی کسب کنیم. اما متأسفانه امروزه بسیاری از جوانان به‌جای صرف وقت خود در کار و تحصیل، به دنبال راه‌های آسان برای کسب درآمد هستند که این امر باعث روی آوردن آنان به اعتیاد به قمار و بازی‌های آنلاین می‌شود. برای مقابله با این پدیده، باید به‌طور جمعی تلاش کنیم و این رفتارهای ناپسند را از بین ببریم.

در نهایت، خانواده‌های شاد و هماهنگ، اساس جامعه‌ای سالم و پرنشاط هستند. به‌طور خلاصه، خانه‌ای که با پیروی از سنت‌های پیامبر اسلام (ص) ساخته شده، باید همواره پایدار و محکم باشد و خانواده‌ای که در آن محبت، احترام و آرامش حاکم است، بی‌تردید به سعادت و خوشبختی خواهد رسید.

نوزبای حاجی تاغان اولی : رئیس مفتیات و اداره مسلمانان قزاقستان

ملاحظه

گزارش ارائه‌شده به‌خوبی به اهمیت خانواده به‌عنوان پایه‌گذار هر جامعه و کشور پرداخته و ارتباط عمیق آن با اصول دینی، فرهنگی و اجتماعی را تبیین کرده است. نویسنده با استفاده از آموزه‌های اسلامی و سنت‌های اجدادی، به نقش خانواده در ایجاد یک جامعه سالم و پایدار اشاره کرده و بر اهمیت احترام متقابل، محبت، گذشت و بخشش در روابط خانوادگی تأکید کرده است. همچنین به‌درستی به مشکلات اجتماعی نوظهور مانند اعتیاد به قمار و بازی‌های آنلاین پرداخته و ضرورت مقابله با آن‌ها را در قالب تقویت بنیان‌های خانوادگی مورد توجه قرار داده است.

تأکید بر اهمیت خانواده: گزارش به‌طور مؤثری نشان داده است که خانواده نه‌تنها محور تربیت فرزندان و رشد فردی اعضای خانواده است، بلکه به‌عنوان یک رکن اساسی برای پیشرفت و پایداری جامعه نیز عمل می‌کند.

استفاده از آموزه‌های دینی: اشاره به احادیث پیامبر اسلام (ص)، خصوصاً در مورد روابط خانوادگی و رفتارهای مطلوب بین همسران، باعث اعتبار بیشتر گزارش شده و از نظر محتوایی نیز به‌شدت تأثیرگذار است.

حل مشکلات اجتماعی: به‌خوبی اشاره شده است که در دنیای مدرن، تهدیداتی چون اعتیاد به مواد مخدر، قمار و بازی‌های آنلاین به‌ویژه در میان جوانان، مشکلاتی جدی برای خانواده‌ها ایجاد کرده است. پیشنهادهایی برای مقابله با این تهدیدات از طریق تقویت بنیان خانواده، از جمله برگزاری برنامه‌ها و مسابقات فرهنگی، مناسب به نظر می‌رسد.

دعوت به همبستگی اجتماعی: نویسنده به‌درستی بیان کرده که تمامی افراد باید در مقابله با چالش‌های اجتماعی سهیم باشند و با تقویت روابط خانوادگی و اجتماعی، به بهبود وضعیت موجود کمک کنند. این نگاه کلی‌نگر به ارتقای سطح کیفی زندگی افراد، به‌ویژه جوانان، قابل تقدیر است.

تهیه کننده: کارشناس قزاقستان

منبع:

https://www.muftyat.kz/kk/articles/woman-and-family/2025-04-01/46329-islam-zhne-otbasyi-ndyilyiyi/