گزارش تحلیلی از دیدار شیخ الأزهر با هیئت کالج سلطنتی مطالعات دفاعی بریتانیا با تأکید بر مسئله فلسطین
روز چهارشنبه، دکتر احمد الطیب، شیخ الأزهر، با هیأتی از کالج سلطنتی مطالعات دفاعی بریتانیا به ریاست آقای فیلیپ بارهام دیدار کرد. این دیدار که در فضایی دیپلماتیک و فرهنگی برگزار شد، فرصتی برای ارائه دیدگاه‌های رسمی نهاد دینی بزرگ اسلامی یعنی الأزهر نسبت به مسائل بین‌المللی، به‌ویژه بحران غزه و مسئله فلسطین فراهم آورد.
تأکید شیخ الأزهر بر فاجعه انسانی در غزه
مهم‌ترین محور سخنان شیخ الأزهر در این دیدار، اشاره به فجایع انسانی در نوار غزه بود. وی با اشاره به تداوم جنایات بیش از یک‌ونیم‌ساله علیه مردم فلسطین در غزه، این اقدامات را "جنایات وحشیانه‌ای" توصیف کرد که "حتی تصور وقوع‌شان در قرون وسطی نیز دشوار بود." این سخنان نشان‌دهنده عمق نگرانی نهاد دینی الازهر از بی‌تفاوتی جهانی نسبت به کشتار غیرنظامیان و نقض گسترده حقوق بشر در فلسطین است.
در تحلیلی ژرف‌تر، این اظهارات بیانگر تغییر در لحن و موضع‌گیری برخی نهادهای دینی سنتی است که اکنون با زبانی صریح‌تر به نقد وضعیت موجود بین‌المللی و نقش قدرت‌های جهانی در استمرار اشغال و خشونت در فلسطین می‌پردازند. تأکید شیخ الأزهر بر اینکه این جنایات "در برابر دیدگان جهانیان" و "در عصر علم و فناوری و حقوق بشر" رخ می‌دهد، نشان از ناکارآمدی گفتمان‌های حقوق بشری غربی دارد که به‌طور گزینشی و سیاسی به کار گرفته می‌شوند.
نقش الأزهر در مقابله با افراط‌گرایی و ساختارهای تبعیض‌آمیز
در ادامه دیدار، شیخ الأزهر با اشاره به فلسفه آموزشی این نهاد، از تلاش برای ارائه قرائتی میانه‌رو و انسانی از اسلام سخن گفت. وی ضمن بیان اینکه بیش از ۶۰ هزار دانشجوی خارجی از ۱۱۰ کشور در الأزهر تحصیل می‌کنند، تأکید کرد که این دانشجویان پس از بازگشت به کشورشان حامل پیامی از صلح، دانش دینی صحیح و مخالفت با افراط‌گرایی خواهند بود.
جالب توجه آن‌جاست که شیخ الأزهر، گروه‌های تندرو و خشونت‌طلب را به "تفنگ‌های اجاره‌ای" تشبیه کرد که با هر طرفی بسته به منافع مالی یا سیاسی کار می‌کنند. این موضع‌گیری، هم نقدی است به سوءاستفاده از دین برای مشروعیت‌بخشی به خشونت، و هم اشاره‌ای به نقش برخی بازیگران بین‌المللی در تغذیه و هدایت این گروه‌ها برای اهداف ژئوپلیتیکی.
گفتمان گفت‌وگو و همزیستی در برابر جنگ و خشونت
از دیگر محورهای مهم این دیدار، تأکید شیخ الأزهر بر "گفت‌وگو، صلح، و اخوت انسانی" به عنوان هسته اصلی رسالت الأزهر بود. وی از تجربیات موفق تعامل با کلیساهای شرق و غرب یاد کرد، به‌ویژه ابتکارهایی مانند "بیت‌العائلة المصریة" و "وثیقة الأخوة الإنسانیة" که از نتایج گفت‌وگوی بین‌دینی بودند.
در این چارچوب، مسئله فلسطین نیز نه تنها به عنوان یک بحران سیاسی، بلکه به عنوان نمود بارز شکست گفتمان‌های انسانی و اخلاقی مطرح شد. شیخ الأزهر با تشبیه وضعیت جهانی به "جنگل"، جهانی را توصیف کرد که در آن قوی ضعیف را می‌بلعد، و این دقیقاً همان چیزی است که امروز در فلسطین می‌گذرد.
نتیجه‌گیری
دیدار شیخ الأزهر با هیئت بریتانیایی فرصتی برای بازتعریف نگاه نهادهای دینی اسلامی به تحولات جهانی، به‌ویژه مسئله فلسطین، بود. پیام آشکار این دیدار آن است که بدون بازگشت به ارزش‌های واقعی انسانی، بدون انصاف در مواجهه با مظلومان، و بدون قطع پشتیبانی‌های سیاسی از جنایتکاران جنگی، تحقق صلح و همزیستی صرفاً در حد شعار باقی خواهد ماند.
نظر شما