کتابخانه خدابخش شهر پاتنا ایالت بیهار هندوستان
کتابخانه شرقی خدابخش Khuda Bakhsh Oriental Library یکی از کتابخانه‌های ملی هند است که در شهر پتنا ایالت بیهار ( دومین ایالت بزرگ هند و در شرق این کشور) واقع شده‌است. این کتابخانه در ۲۹ اکتبر ۱۸۹۱ توسط خان بهادر خدابخش با ۴۰۰۰ نسخه خطی که ۱۴۰۰ نسخه آن را از پدرش مولوی محمد بخش به ارث برده بود، برای عموم افتتاح شد. این کتابخانه یک سازمان مستقل تحت نظر وزارت فرهنگ دولت هند است و توسط هیئت مدیره‌ای به ریاست فرماندار بیهار اداره می‌شود و به خاطر مجموعه نادر نسخه‌های خطی فارسی و عربی خود شناخته می‌شود. همچنین میزبان نقاشی‌هایی است که در دوران راجپوت و مغول هند کشیده شده‌اند.
همچنین به عنوان «مرکز حفاظت از نسخه‌های خطی» (MCC) تحت نظر سازمان ملی نسخه‌های خطی تعیین شده است.
خان بهادر خدابخش در سال ۱۸۹۵، به عنوان رئیس دادگاه عالی پادشاهی نظام در حیدرآباد منصوب شد. پس از تقریباً ۳ سال اقامت در آنجا، دوباره به پتنا بازگشت و شروع به طبابت کرد. اما خیلی زود دچار فلج شد و فعالیت خود را فقط به کتابخانه محدود کرد. به دلیل بیماری‌اش، نتوانست فعالیت‌هایش را تکمیل کند. ۸۰۰۰ روپیه برای پرداخت بدهی و منشی کتابخانه و ۲۰۰ روپیه به عنوان حقوق بازنشستگی در نظر گرفته شد. او نتوانست از فلج بهبود یابد و در ۳ آگوست ۱۹۰۸ درگذشت.
خان بهادر خدابخش، ۱۴۰۰ نسخه خطی را از پدرش به ارث برد و همچنان به مجموعه اضافه می‌کرد و در نهایت تا سال ۱۸۸۰ آن را به یک کتابخانه خصوصی تبدیل کرد. این کتابخانه پس از افتتاح توسط سر چارلز آلفرد الیوت، فرماندار بنگال، در ۵ اکتبر ۱۸۹۱ برای عموم افتتاح شد. پس از تقسیم بنگال در سال ۱۹۴۷، دکتر اس. وی. سوهونی نقش کلیدی در تضمین حفظ مجموعه‌ها در هند ایفا کرد. در سال ۱۹۶۹، از طریق یک قانون فدرال، یک قانون پارلمانی، یعنی «قانون کتابخانه عمومی شرقی خدابخش» (۱۹۶۹)، دولت هند کتابخانه عمومی شرقی خدابخش را به عنوان یک مرکز ملی با اهمیت اعلام کرد و دولت بودجه، نگهداری و توسعه کتابخانه را بر عهده گرفت. امروزه این کتابخانه همچنان محققانی را از سراسر جهان جذب می‌کند.
مدیر قبلی کتابخانه دکتر عابد رضا بدر بود که در سال ۱۹۷۲ به عنوان مدیر به این موسسه آمد و به همراه جانشین خود حبیب الرحمن چیغانی، کارهای مهمی را برای احیای کتابخانه انجام دادند. در حال حاضر دکتر شایسته بدر از آوریل ۲۰۱۹ مدیر این کتابخانه است. این کتابخانه در مسیر تبدیل شدن به اولین کتابخانه کشور است که مجموعه دست‌نویس خود را برای انتشار جهانی کامپیوتری می‌کند.
در سال ۲۰۲۱، تخریب بخش‌هایی از ساختمان کتابخانه تاریخی به عنوان بخشی از پروژه ساخت یک پل هوایی پیشنهاد شد. این امر جنجال‌هایی را برانگیخته و چندین فعال اجتماعی و سازمان از جمله INTACH علیه تخریب آن درخواست تجدیدنظر دادند.
برخی از نسخه‌های خطی قابل توجه عبارتند از تیمورنامه (خاندان-تیموریه)، شاه‌نامه، پادشاه‌نامه، دیوان حافظ و سفینة‌الاولیا، که شامل دستخط امپراتوران و شاهزادگان مغول و کتاب حساب‌های نظامی مهاراجه رنجیت سینگ است. جدا از آن، کتابخانه نمونه‌هایی از نقاشی‌ها، خوشنویسی‌ها و تزئینات کتاب مغول و نسخه‌های خطی عربی و اردو، از جمله یک صفحه قرآن نوشته شده روی پوست آهو را نیز دارد.
در این کتابخانه ۲۱۱۳۶ نسخه خطی به زبان‌های عربی، فارسی، اردو، ترکی و پشتو وجود دارد.
این کتابخانه همچنین دارای یک نسخه خطی از صحیح بخاری است که توسط شیخ محمد بن یزدان بخش بنگالی در اکدالا، بنگال شرقی، با دست نوشته شده است. این نسخه خطی هدیه‌ای به سلطان بنگال، علاءالدین حسین شاه، بوده است.
کتابخانه عمومی شرقی خدابخش (KBOPL) با دیجیتالی نمودن سریع نسخه‌های خطی کمیاب، احتمالاً به اولین کتابخانه کشور هند تبدیل خواهد شد که گنجینه پنهان خود را به صورت آنلاین به جهانیان نمایش می‌دهد. بیش از ۱۵ میلیون صفحه توسط سازمان ملی نسخ خطی دیجیتالی شده است و صفحات باقی مانده از آثار دست‌نویس در حال دیجیتالی شدن هستند.
قرار است تمام ۲۱۰۰۰ نسخه خطی ارزشمند و نادر موجود در این کتابخانه به زودی دیجیتالی و بارگذاری شود تا محققان در سراسر جهان بتوانند از آنها استفاده کنند.
دیجیتالی کردن بیش از ۳.۵۸ میلیون برگ برای استفاده خوانندگان تکمیل شده است. این نسخه‌ها را می‌توان روی صفحات کامپیوتر در یک اتاق مطالعه الکترونیکی به عنوان یک مرکز داخلی مطالعه کرد. یک نسخه نمونه از نسخه‌های خطی مهم مانند وجود العاشقین، جهانگیرنامه و سیرت فیروزشاهی به صورت آنلاین میزبانی می‌شوند تا ایده‌ای از کارهایی که تاکنون انجام شده است، ارائه دهند.
علاوه بر این، این کتابخانه بیش از ۱۴۰۰۰ نسخه خطی مینیاتوری نیز دارد، نامه‌های اصلی نوشته شده توسط شخصیت‌های برجسته، از جمله مهاتما گاندی، جواهر لعل نهرو، راجندرا پراساد، مولانا ابوالکلام آزاد، علامه اقبال، عابد حسین و ضیاءالدین دسای دیجیتالی شده‌اند. علاوه بر این، آلبوم‌های جداگانه‌ای از نقاشی‌های مینیاتوری خدایان و الهه‌های جنوب هند، زیبایی‌های خوشنویسی، زندگی و آثار فیروز شاه تغلق نیز دیجیتالی و منتشر شده‌اند.
در یک توسعه قابل توجه، قدیمی‌ترین فرهنگ لغت هندی که در سال ۱۶۷۴ در زمان حکومت اورنگ زیب گردآوری شده بود، منتشر شد. این فرهنگ لغت که حاوی بیش از ۳۰۰۰ کلمه است، ظاهراً برای آموزش زبان هندی به نوه اورنگ زیب از طریق زبان فارسی گردآوری شده است. اکنون این فرهنگ لغت به زبان‌های مختلف نیز ترجمه می‌شود.
این کتابخانه همچنین در ترجمه نسخه‌های خطی و کتاب‌ها به زبان‌های مختلف فعالیت دارد. «تاریخ فیروز شاهی» نوشته ضیاءالدین بارانی، متفکر سیاسی مسلمان سلطنت دهلی، در حال ترجمه از فارسی به انگلیسی است. بیش از ۲۰۰ نسخه خطی درباره دین هندو که در اختیار این کتابخانه و کتابخانه دانشگاه اسلامی علیگره است، به زبان هندی ترجمه شده‌اند. «دهارم هندو در بیهار» (۱۸۴۶-۱۹۲۷) نوشته شاد عظیم‌آبادی به زبان هندی و «سانسکریتی که چار آدیایا» نوشته رامداری سینگ دینکار به زبان‌های عربی و فارسی در حال ترجمه هستند.
در جریان جشن‌های آزادی کا آمریت ماهوتساوا، کتابخانه کتاب جامعی با عنوان« "ترور مادر: پارتیشن بزرگ" 'Mother «assassinated: the big partition', را بر اساس مطالب آرشیوی منتشر کرده است. این کتاب که شامل ۹۵۴ صفحه است، معتبرترین اثر در مورد جدایی هند محسوب می‌شود.
این کتابخانه اخیراً دو آلبوم در مورد نقاشی‌های پتنا کوآلام و ابزارهای علمی که در مجموعه عتیقه‌جات آن نگهداری می‌شوند، منتشر کرده است. این ابزارها، از جمله اسطرلاب‌ها، ساعت‌های آفتابی، کره سماوی، ربع دایره و شب‌نما و یک انبر جراحی، بدون شک منبع مهمی برای مطالعه و بازسازی علم و فناوری در دوره پیشامدرن هستند. آنها همچنین بینشی در مورد توسعه علومی مانند نجوم، جراحی و جغرافیا در هند پیشامدرن ارائه می‌دهند.
https://en.wikipedia.org/wiki/Khuda_Bakhsh_Oriental_Library
https://www.indiaculture.gov.in/khuda-baksh-oriental-public-library-patna
نظر شما