۱. اجلاس چین و آسیای مرکزی در آستانه: نتایج، ابعاد و فضای کلی

۱.۱ شرکت‌کنندگان و فرمت:

این اجلاس در ادامه دیدار در شی‌آن در سال 2023 بود. در این اجلاس که  در آستانه برگزار شد، قاسم جومارت توکایف رئیس‌جمهور قزاقستان ، شی جین‌پینگ رئیس جمهور چین و دیگر رهبران آسیای مرکزی حضور یافتند. مراسم استقبال در فضای کم نظیری و با برنامه های مختلف فرهنگی و هنری انجام شد .

۱.۲ نمادگرایی سیاسی:

• امضای «پیمان دوستی و حسن هم‌جواری ابدی» — استاندارد جدیدی از رسمی‌سازی روابط در فرمت "۱+۵".
• "بیانیه آستانه"  سند کلیدی اجلاس با اصول برابری و احترام به حاکمیت.
• سخنرانی‌های شی جین و توکایف بر چندجانبه‌گرایی و مقاومت در برابر فشارهای یک‌جانبه و حمایت‌گرایی تأکید داشت.

۲. اقتصاد: توافقات و جریان مالی

۲.۱ حجم توافقات:

• امضای ۳۵ تا ۵۸ یادداشت تفاهم همکاری به ارزش ۱۷ تا ۲۵ میلیارد دلار.
• از این میان، ۲۴ تفاهم نامه دو جانبه میان چین و قزاقستان.

۲.۲ حوزه‌های اصلی سرمایه‌گذاری:

• زیرساخت و حمل‌ونقل: مدرن‌سازی بنادر، مراکز ریلی، پروژه‌هایی برای دور زدن روسیه، گفت و گو درباره خط آهن چین–قرقیزستان–ازبکستان.
• انرژی هسته‌ای: توافق با شرکت CNNC چین برای ساخت دومین نیروگاه هسته‌ای در قزاقستان.
• انرژی سبز: پروژه تولید هیدروژن با همکاری Seraphim در استان آکمولا.
• کشاورزی و صنایع غذایی: توافق‌نامه‌هایی در زمینه فرآوری ذرت و گندم.
• اینترنت و دیجیتال: پروژه پایلوت اینترنت ۱۰ Gدر آستانه توسط Huawei.
• آموزش، سلامت، قانون: همکاری در زمینه پزشکی، علم، مالکیت فکری، گمرک و گردشگری.

۲.۳ کمک‌های مالی و مشوق‌ها:

چین ۱.۵ میلیارد یوان (۲۰۸ میلیون دلار) به آسیای مرکزی به‌صورت بلاعوض اعطا می‌کند؛ شامل ۳۰۰۰ سهمیه آموزشی، توسعه زیرساخت، کشاورزی، دیجیتال و اجتماعی.

۳. حمل‌ونقل و لجستیک: چرخش به‌سوی "سیاست پل‌سازی"

۳.۱ خطوط ریلی:

• پیشبرد پروژه خط آهن چین–قرقیزستان–ازبکستان برای دور زدن روسیه.
• آغاز مسیر «کریدور میانی» از طریق قزاقستان، ترکمنستان، ایران و ترکیه به اروپا.
• توسعه شاخه دوم مسیر دوستیق–مویینتی، هاب کانتینری در آکتائو.

۳.۲ حمل‌ونقل هوایی و بنادر:

• توافق‌های بین‌دولتی درباره توسعه بنادر، افزایش پروازها، تسهیل صدور ویزا، گشایش کنسولگری‌ها.
• تمرکز بر مراکز چندوجهی ترکیبی.

۴. فناوری، دیجیتال‌سازی و نوآوری

۴.۱ پروژه پایلوت 10G

Huawei پروژه اینترنت 10G (با فناوری 50G PON) را در آستانه آزمایشی راه‌اندازی خواهد کرد.

۴.۲ زیرساخت دیجیتال:

ساخت دیتاسنترهای محلی، توسعه شهرهای هوشمند، مدیریت دیجیتال، حفاظت از مالکیت فکری و همکاری‌های تحقیق و توسعه.

۵. انرژی: از سوخت‌های فسیلی تا انرژی پاک

۵.۱ انرژی هسته‌ای:

توافق جدید با CNNC برای ساخت دومین نیروگاه هسته‌ای — گامی برای تنوع‌بخشی انرژی.

۵.۲ هیدروژن سبز:

پروژه مشترک با Seraphim برای تولید هیدروژن پاک — مشارکت قزاقستان در انقلاب صنعتی بدون کربن.

۵.۳ منابع معدنی:

کشف منابع عناصر نادر و کلیدی در فناوری‌های پیشرفته برای تامین انرژی چین

۶. امنیت منطقه‌ای و همکاری

۶.۱ مبارزه با تروریسم:

توافقات حقوقی، عملیات مشترک، مکانیسم‌های ضدتروریستی از طریق سازمان همکاری شانگهای و فرمت "۱+۵".

۶.۲ مقابله با فشار خارجی:

شی جین‌پینگ از اقدامات یک‌جانبه انتقاد کرد: «نه به جنگ‌های تجاری، نه به حمایت‌گرایی». قزاقستان با سیاست چندجانبه‌گرایی به‌خوبی در این الگو جای می‌گیرد.

7. آموزش، بهداشت، تبادلات و دیپلماسی فرهنگی

• کارآموزی و آموزش: ۳۰۰۰ سهمیه، مؤسسات کنفوسیوس، برنامه‌های تبادلی دانشجویی
• همکاری پزشکی: پروژه‌های مشترک، تبادل تخصص، توسعه بیوتکنولوژی.
• برنامه‌های فرهنگی: سال ۲۰۲۵ به‌عنوان سال گردشگری قزاقستان–چین اعلام شد؛ جشنواره‌ها و برنامه‌های تبادل استاد و دانشجو برگزار می‌شود.

۸. ژئوپلیتیک: توازن قدرت

۸.۱ واکنش به تحریم‌های روسیه:

ایجاد مسیرهای جایگزین به اروپا؛ مدل استقلال حمل‌ونقل با کاهش وابستگی به روسیه.

۸.۲ اتحاد با چین:

تحلیل‌گران روسی می‌گویند این اجلاس به چین امکان ایجاد بلوک پایدار از شرکا را می‌دهد.

۸.۳ پاسخ به "دهکپسالیزه‌سازی":

مخالفت با هژمونی آمریکا و اروپا، حمایت از حقوق بین‌الملل و تقویت استقلال منطقه‌ای.

۹. قزاقستان در مرکز ابتکارات: مدل پل‌سازی

۹.۱ هاب لجستیکی:

آستانه، خورغوس، آکتائو، دوستیق، مویینتی — نقاط کلیدی اتصال چین به اروپا و مدیترانه.

۹.۲ پایگاه دیجیتال:

 اینترنت 10G، دیتاسنترها، هاب‌های تکنولوژی.

۹.۳ محور انرژی:

انرژی هسته‌ای و هیدروژن سبز تبدیل کشور به هاب انرژی اوراسیا.

۹.۴ تبادل فرهنگی و قدرت نرم:

برنامه‌های آموزشی، مؤسسات کنفوسیوس، رویدادهای فرهنگی — تقویت پیوندهای انسانی.

۱۰. چالش‌ها و ریسک‌ها

1. توازن بین روسیه و چین: افزایش نفوذ چین می‌تواند باعث حساسیت و چالش با روسیه شود.

2. وابستگی به چین: خطرات بدهی، نفوذ سیاسی، و وابستگی فناوری.

۳. ریسک‌های زیست‌محیطی پروژه‌های انرژی و معدنی نیازمند نظارت دقیق هستند.

4. فشار بر منابع ممکن است کسب‌وکار محلی را تحت‌الشعاع قرار دهد.

۱۱. چشم‌انداز آینده

• تثبیت فرمت «۱+۵»: اجلاس دوسالانه به‌صورت چرخشی.
• تقویت پل حمل‌ونقلی: مسیرهای ریلی و دریایی، ارتباطات دیجیتال.
• چرخش به‌سوی پایداری: انرژی سبز، نیروگاه هسته‌ای، استانداردهای زیست‌محیطی.
• توسعه قدرت نرم و تبادل فرهنگی.
• فناوری دیجیتال و امنیت سایبری (دعوت توکایف به همکاری جمعی).

نکته:
دومین اجلاس آستانه صرفاً مجموعه‌ای از اسناد امضاشده نبود؛ بلکه نشانه‌ای روشن از معماری ژئواکونومیک نوین اوراسیاست. قزاقستان دیگر صرفاً گذرگاه نیست  بلکه به «پل»ی فعال بین چین و آسیای مرکزی در حوزه‌های حمل‌ونقل، انرژی، دیجیتال و فرهنگ تبدیل شده است. با وجود این، چالش‌هایی همچون توازن میان چین، روسیه و غرب، وابستگی اقتصادی و محیط زیست پابرجاست. موفقیت این سیاست بستگی به حفظ رویکرد چندجانبه، تنوع روابط و مشارکت فعال جامعه دارد.

قزاقستان در شرایط کنونی به عنوان بازیگری فعال در نظم جدید اوراسیایی ، بر پایه احترام متقابل ، منافع مشترک و اجماع منطقه ای است.

آستانه قزاقستان

منابع:

https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/kazahstan-stanovitsya-vajnyim-mostom-tsentralnoy-aziey-573096/

https://t.me/zapiskikitaeveda/1398

https://kz.kursiv.media/2025-06-16/svvo-qazaqstan-i-kitay/?utm_campaign=endless_feed

https://dknews.kz/ru/politika/362737-si-czinpin-zavershil-vizit-v-kazahstan

https://dknews.kz/ru/shelkovyy-put/362292-sammit-kitay-centralnaya-aziya-otkryvaet-zolotuyu

https://www.dw.com/ru/kazahstan-i-kitaj-vecnaa-druzba-ili-protivoves-rossii/a-72954705