دو روز پیش به ناگهان خبر بازداشت مدیرکل حسابداری مفتیات قرقیزستان باتهام فساد مالی در رسانه های قرقیز بازتاب گسترده ای یافت و به فاصله کمتر از ۲۴ ساعت مقصدبیگ  توکتوموشوف مفتی قرقیزستان نیز باصدور بیانیه ای از سمت خوداستعفا داد. خبراستعفای مفتی صبح ۲۲ بهمن منتشرشد و بعد از ظهر هم چشم مان با تیتر بازداشت او منور و خیره شد. البته این خیره ها دیگر عادی شده است چرا که در پی تحولات و نا آرامی های ماه های اخیردر این کشورکوچک آسیای مرکزی آمار پرونده های سیاسی و بازداشت ها بطور قابل ملاحظه ای افزایش یافته است.

کمیته دولتی امنیت ملی قرقیزستان درگزارشی اتهام مفتی را مشارکت در فساد مالی مفتیات و وجود اسناد و مدارک غیرقابل انکار دراستفاده غیرقانونی از پول حج عنوان نموده است. امروز قراربود موضوع استعفای مفتی درشورای علمای دینی قرقیزستان مورد بررسی قرار گیرد.

خبر افشای کلاهبرداری مالی در اداره روحانیت قرقیزستان واکنش‌های بسیاری  را در پی داشته است. قادر مالک اف معاون مفتی که در این دو روز اتفاقات مفتیات در خارج ازکشوربوده بلافاصله پس از بازگشت به بیشکک  به خبر افشای کلاهبرداری مالی در اداره روحانیت این کشور واکنش نشان داد و در صفحه فیس بوک  و توئیتر خود یادداشتی را  نوشت که در رسانه ها این بخش از نوشته ایشان بلد و برجسته شده است: " چگونه روحانیون اکنون می توانند به چشم مردم نگاه کنند؟".

او که جزو اسلامشناسان برجسته و میانه رو قرقیزستان بشمارمی رود و شهریور سالجاری به این سمت انتخاب شده؛ در ادامه آورده است: " هیچ کلمه‌ای برای بیان عمق این فاجعه وجود ندارد، چقدر ناخوشایند است! من فکر می‌کنم این یک شاخص در جامعه ماست که اثرات ناگواری برای جامعه دارد. زمانی که هیچ مرجعی وجود ندارد، هیچ قداستی وجود ندارد. همه این فسادها به جامعه می‌ریزد. چگونه روحانیون اکنون می‌توانند به چشم مردم نگاه کنند؟ مومنان و جوانان به چه کسی باور خواهند داشت؟ و از چه کسی پیروی خواهند کرد؟"

وی افزود :" این سوالات اصلی از دولت است. این فقط یک واقعه عادی و سرکوب فساد در ساختار دولت یا حتی نتیجه مبارزه با پست مفتی نیست، فکر می‌کنم این ، یک ضربه جبران ناپذیری به کل اقتدار روحانیت سنتی است و ضربه به اعتماد به مسجد و ضربه به طور کلی به مفتیات است".

مالک اف در نوشته خود متذکر می شود که در سپتامبر سال ۲۰۲۰ به سمت معاون مفتی انتخاب شده  و این انتصاب خارج  از هرگونه بازی و دسیسه بوده است. بنابراین، از آنچه در مفتیات اتفاق می‌افتاد مطلع نبوده و از طریق رسانه‌ها از موضوع مطلع شده است.

قادرمالک اف از فرصت پیش آمده استفاده نمود و به تبیین اهداف خود در اداره دینی مسلمانان قرقیزستان پرداخت: " انجام اصلاحات عمیق، پرورش ظرفیت، اصلاحات ساختاری، مدرنیزاسیون و به روزرسانی چشم انداز برنامه توسعه و جذب جوانان و نوآوری برای رسیدن مفتیات به سطح جدید فکری و معنوی و تقویت و افزایش اقتدار روحانیت و اسلامی سنتی در کشور "

او  همچنین به مسائل و مشکلات مالی  که در پی لغو سفر حج و شیوع کرونا دامنگیر مفتیات شده است نیز گریزی زد و گفت به دلیل لغو حج در پی همه گیری کرونا  اوضاع مالی سختی در مفتیات وجود دارد که هنوز هم پا برجا است. امامان حقوقی دریافت نمی‌کنند و حتی اتومبیل‌های رسمی و متعلق به اداره روحانیت را با هزینه شخصی خود تعمیر و سوخت گیری می‌کنند.

 و نهایتا در پایان هم مشخصا به اتهام واردشده به مفتی پرداخت و  با اظهار اینکه قضاوت یا ارزیابی هنوز زود است تا زمانی که گناه اثبات شود و دادرسی انجام نشود، نباید قضاوت کرد چرا که فرض بر برائت است ؛ آورده است:

" ما یک جای کار اشتباه کرده‌ایم. در سال‌های اخیر تصویری که از اسلام  نشان داده می‌شود، مجموعه ای از قوانین خشک، صفات بیرونی، جهل، تقوی ظاهری، پرخاشگری و خشونت است. به جای اینکه مجموعه‌ای از صفاتی همچون اخلاص ، لطافت و عشق، رشد فکری، پیشرفت نادیده می‌ شود. متاسفانه این صفات برازنده اسلام ناپدید شده است و تصاویر دیگر نشان داده می شود". 

همزمان با این اتفاقات؛ جباراف رئیس جمهورجدید قرقیزستان نیز توکتالی یف رئیس کمیته دولتی امور ادیان را برکنار و فرد دیگری( مدر کارابایف) را که سابقه فعالیت در سرویس مبارزه با افراط گرایی و مهاجرت غیرقانونی دارد به این سمت منصوب نموده است.

تغییرات پی درپی در مناصب دولتی قرقیزستان درماه های اخیز خیلی قابل تامل وتعجب اورشده است. در۵-۴ ماه گذشته شهرداربیشکک حداقل ۵ بار و وزیرفرهنگ نیز ۳ بارعوض شده است. با اتفاقات و تحولاتی که درقرقیزستان رخ می دهدگویا این کشور از جزیره ثبات و دموکراسی آسیای مرکزی رفته رفته دورمی شود و مسائل و مشکلات اقتصادی و شکاف های مختلف موجود براین مسئله دامن زده است. البته دولت جدید تازه شکل گرفته و فعلا نمی توان در مورد جشم انداز وضعیت سیاسی و اقتصادی این کشور ارزیابی روشن تری ارائه نمود. شواهد و قرائن و وعده های رئیس جمهور جدید حکایت از ایجاد تغییرات ملموس در دوره جدید قرقیزستان دارد و با اطمینان بیشتری می توان تفاوت را در حکومتداری بین دولتمردان جدید و دو دوره دولت قبلی انتظارداشت.

به هرحال هرچه هست؛ امیدوارهستیم کشتی تحولات و جابجایی های سیاسی - نخبگانی در قرقیزستانی که امروزه با مسائل و مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم می کند و شیوع و گسترش کرونا هم براین مشکلات دامن زده است؛ با سلامت به مقصد برسد و قرقیزستان همچنان همانی باشد و بماند که در ادبیات سیاسی ایران در خصوص این کشور آسیای مرکزی همواره یادشده است: جزیره کوچک دموکراسی در آسیای مرکزی.

قاسمی- بیشکک

۲۳/۱۱/۱۳۹۹

تکمیلی: خبرگزاری اسپوتنیک قرقیزستان دقایقی پیش درخبری فوری به نقل از وکیل مقصدبیگ توکتوموشوف اعلام کرد دادستان به آزادی مفتی سابق از زندان و ادامه بازداشت درخانه (حبس خانگی) رای داده است. درحالیکه نظربازپرس پرونده این بود که توکتوموشوف تاپیش محاکمه همچنان و تا دوماه دربازداشتگاه بماند. برخی هواداران مفتی که جلوی دادگاه تجمع کرده و در انتظار نتیجه جلسه دادگاه بودند مفتی را پس از آزادی در آغوش کشیده ؛ سوارخودرو کرده و تا منزلش همراهی نمودند.