پس از به استقلال رسیدن قرقیزستان گرایش روزافزون مردم به سوی دین مشاهده می شود. در سال ۱۹۹۰ فقط ۳۹ مسجد و چند کلیسای مسیحی در کشورمان وجود داشت که در حال حاضر آمار مراکز دینی رسمی که به ثبت کمیسیون دولتی امور ادیان رسیده اند بشرح ذیل می باشد:
- ۲۴۲۲ مسجد
- ۳۸۰ کلیسا
- ۱۲ خانه عبادت بهایی
- ۱ معبدگاه بودایی
- ۱ کنیسه یهودی
از سال ۲۰۱۳ دستگاه های دولتی به دنبال ساماندهی و نظم دادن به حوزه دینی کشور هستند. به این منظور طرح سیاستگذاری در حوزه دینی قرقیزستان برای سال های ۲۰۲۰-۲۰۱۴ با دستور ریاست جمهوری تدوین و به تصویب رسیده است.
این سند بر اسلوب ها و بنیه نظری حوزه دینی، موضع و رویکرد دولت و مهمترین زمینه های مورد اصلاح حوزه دینی ناظر است.
در این راستا کمیسیون دولتی امور ادیان قرقیزستان با حمایت برنامه توسعه سازمان ملل متحد در قرقیزستان و با مشارکت کارشناسان مستقل، تحقیق جامعه شناختی در خصوص وضعیت دینی فعلی قرقیزستان جهت ارزیابی حوزه دینی، روابط میان دین و دولت در دوره پساشوروی، عوامل افراطگرایی دینی در جامعه امروزین قرقیزستان و نیز ارائه پیشنهادات لازم انجام گرفته است.
این تحقیق نخستین تحقیق جامع (میدانی و کتابخانه ای) است که تمامی مناطق کشور را تحت پوشش خود داشته است. در این تحقیق از روشهای کمی و کیفی نظیر نظرسنجی، مصاحبه و بحث و گفتگو با گروه های مصاحب شونده استفاده شده است.
مهمترین سوال این تحقیق تحلیل و شناسایی سطح دینداری مردم قرقیزستان در دوره پساشوروی بوده است.
تحلیل آماری نظرسنجی رشد قابل توجه تفکرات دینی جمعیت قرقیزستان را در سال های پس از کسب استقلال نشان داده است. عمده مصاحبه شوندگان خود را متدین (۹۸،۴%) دانستند. فقط ۰،۷ % خود را بی دین و ملحد و ۰،۴% نتوانستند به این سوال پاسخ بدهند.
اکثریت مصاحبه شوندگان (۱۱۰۲ نفر = ۹۲،۹%) خود را پیرو اسلام، ۵۹ نفر (۵%) پیرو مسیحیت پروتستان روسی، ۵ نفر (۰،۴%) پیرو کلیسای عیسی مسیح (فرقه ای از مذهب کاتولیک مسیحیت)، ۴ نفر (۰،۳%) پیرو باپتیسم و ۳ نفر (۰،۳%) پیرو شاهدان یهوه دانستند.
بالاترین سطح دینداری (۱۷۹ نفر = ۱۰۰%) را ازبک ها و دیگر اقوام (۸۳ نفر) نشان داده اند. سطح دینداری قرقیزها ۹۸،۹% (۸۳۰ نفر) و روسها ۹۰،۲% (۷۴ نفر) بوده است. ولیکن تفاوت اساسی بین این آ»ار مشاهده نمی شود و در حد ۸ % می باشد.
بدین ترتیب، در مجموع سطح بالای متدینین در همه اقوام و ملل ساکن قرقیزستان مشاهده می شود که رشد هویت دینی در این کشور پس از به استقلال رسیدن گواهی بر آن است.
اکثر مصاحبه شوندگان اظهار داشتند که رشد آگاهی دینی و هویت دینی مردم که در دهه ۱۹۹۰ آغاز شده است و تا کنون ادامه دارد نقاط قوت وضعف دارد.
در کنار امتیازها و پیامدهای منفی رشد آگاهی دینی، اینکه مردم اظهار می دارند که به دین رسیدند و سطح اخلاقی مردم بالا رفته و نیز جوانان خداترس شدند و پایبندی بیشتری به دین نشان دادند، مصاحبه شوندگان نیز به ویژگی های رشد دینداری در مناطق کشور اشاره کردند.
شایان توجه است که روحانیان بیشتر از بقیه مصاحبه شوندگان به نقاط قوت رشد دینداری عمومی اشاره می کنند. به نظر آنان، افزایش تعداد افراد متدین و کسانی که به مساجد می آیند در تحکیم روابط زناشویی و تعالی اخلاقی جوانان موثر می باشد. به اعتقاد آنها مردم قرقیزستان ، نسبت به گذشته بردباری، شکیبایی و دوستی و ادب بیشتری از خود نشان می دهند. اعضای سمن های مذهبی نیز افزایش آگاهی دینی بانوان و افزایش روبه رشد تعداد زنان متدین مثبت تلقی می کنند.
ولیکن به گفته مصاحبه شوندگان ، رشد هویت دینی مردم قرقیزستان پیامدهای منفی نیز دارد. برای نمونه، اهالی مناطق شمالی کشور به افزایش فعالیت های تبلیغی اشاره می کنند که این امر باعث بروز نزاع و اختلافات بین اقوام می شود. آنان نیز به ظهور جریانات مختلف دینی اشاره می کنند که عمده این جریانات و گروه ها رسمی نبوده و به ثبت دولتی نرسیده اند. از جمله: حزب التحریر، سلفی گری و ... که اسلام سنتی را که از گذشته دور در قرقیزستان ریشه داشته است در معرض خطر قرار می دهند.
گروه های نظر دهندگان و روحانیون ، وجود شاخه ها و فرق مختلف در داخل اسلام را تهدید اصلی برای وضعیت دینی کشور می دانند.
تأثیر منفی رشد هویت و آگاهی دینی مردم که بصورت افراطی گری دینی نمایان می شود از طرف تمامی مصاحبه شوندگان بسیار منفی تلقی می شود.
به نظر کارشناسانی که در این تحقیق شرکت کردند ( چهره روحانی، امام خطیب و نماینده بنیاد زنان متکلم) ، رشد هویت دینی مردم بیشتر ظاهری است زیرا با وجود اینکه مردم به نماز، روزه، زکات و ... اعتقاد پیدا کردند ، از نظر رشد و تعالی معنوی کماکان ضعیف هستند.
نگارنده: آینورا البایوا دکترای فلسفه و استاد دانشگاه بین الملل قرقیزستان
منبع:
نظر شما