مقدمه:

مهاجرت و جابجایی محل زندگی گرچه پدیده جدیدی نیست اما همچون سایر پدیده ها در دنیای مدرن کنونی، شکل پیچیده تری به خود گرفته است. پس از تشکیل دولت – ملت ها در قرن نوزدهم و کنترل دائمی و مستمر مرزها، دیگر به سادگی گذشته نمی توان برای تغییر محل زندگی اقدام کرد. تصمیم گیری در این باره هم اکنون در انحصار دولت هاست.

دوری جستن از شرایط نامناسب و رسیدن به شرایط مطلوب زندگی دو دلیل عمده مهاجرت در دنیای مدرن است. طی دهه های گذشته همواره کشورهایی با وضعیت اقتصادی مناسب و فرصت های شغلی فراوان درصدر جدول کشورهای مهاجرپذیر قرار داشته اند؛ کشورهایی نظیر امریکا، آلمان، کانادا، استرالیا و ... .

در این بین  روسیه اگر چه کشوری ثروتمند نیست اما جزء بزرگترین اقتصادهای دنیا محسوب می شود که به نیروی کار نیاز دارد. طبق آمار سازمان بین المللی مهاجرت[۱] در سال ۲۰۱۶ حدود ۱۲ میلیون مهاجر در روسیه حضور داشته اند و این کشور در رتبه سوم بزرگترین کشورهای مهاجرپذیر قرار گرفت[۲].

نظر به تاثیری که مهاجران در روسیه دارند و با عنایت به اینکه بخش عمده این مهاجران از کشورهای مشترک المنافع و دارای اشتراکات دینی، زبانی، فرهنگی و تاریخی با ایران اسلامی هستند، شناخت وضعیت مهاجرت به روسیه، از جنبه های مختلف ضروری و حائز اهمیت است. اهمیت این مساله وقتی بیشتر می شود که با توجه به افزایش مستمر مهاجرت از کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز به روسیه و پیوستن آنها به اقوام خود که در روسیه از قبل مقیم اند، همواره به جمعیت آنها در روسیه افزوده می شود. این وضعیت فرصت مناسبی برای همکاری فرهنگی با این اقوام در روسیه فراهم می سازد.

رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه با درک این ضرورت و اهمیت، گزارش ذیل را با استفاده از منابع و ماخذ معتبر در روسیه تنظیم و ارائه نموده است.   

تعریف مهاجرت و انواع آن:

مهاجران افرادی هستند که با هدف اقامت موقت یا دائمی از مرزهای سرزمینی عبور می کنند[۳].

در اسناد دولتی روسیه ۷ گونه مهاجرت در نظر گرفته شده است:

۱. مهاجرت موقت - مهاجرت بین المللی یا داخلی که برای مدت مشخصی بدون تغییر محل اقامت دائمی صورت می گیرد. مهاجرت موقت با هدف کار (مهاجرت موقت کاری)، تحصیل (مهاجرت آموزشی) و غیره انجام می شود؛

۲. مهاجرت درازمدت - مهاجرت بین المللی یا داخلی که برای دوره طولانی (حداقل یک سال) صورت می گیرد؛

۳. مهاجرت کوتاه مدت - مهاجرت بین المللی یا داخلی که برای دوره کوتاه (کمتر از یک سال) صورت می گیرد. این نوع مهاجرت به سفرهای کوتاه مدت تفریحی، درمانی و یا کاری کوتاه مدت اطلاق نمی شود؛

۴. مهاجرت به محل اقامت دائمی ]مهاجرت دائمی[- مهاجرت بین المللی یا داخلی که شامل تغییر محل اقامت دائمی است؛

۵. مهاجرت آموزشی - مهاجرت به منظور ادامه تحصیل؛

۶. مهاجرت کاری فصلی - یک نوع مهاجرت کاری شهروندان خارجی است. این نوع مهاجرت به شرایط فصلی بستگی دارد و تنها در یک دوره زمانی از سال انجام می شود؛

۷. مهاجرت کاری - مهاجرت موقت با هدف اشتغال و انجام کار (ارائه خدمات).[۴]

وضعیت کلی:

تا اواخر دوران شوروی، به علت بسته بودن فضا برای مهاجرت خارجی، مهاجرت در پویایی و ترکیب جمعیت روسیه نقش مهمی بازی نمی کرد. مهاجرت بین المللی در اتحاد جماهیر شوروی به عنوان ناقض نظم عمومی و ثبات جامعه در نظر گرفته می شد[۵]. اگر چه در آن زمان حجم انتقال جمعیت بین جمهوری ها بسیار بالا بود اما این وضعیت بر روسیه که در وضعیت رشد طبیعی جمعیت قرار داشت تاثیر چندانی نمی گذاشت. در نیمه اول دهه ۹۰ میلادی وضعیت تغییر کرد: مهاجرت تا حد زیادی به جبران خسارات ناشی از کاهش جمعیت کمک کرد. کارشناسان جمعیت شناس روس در اواخر دهه ۹۰ میلادی پیش بینی کردند که جمعیت روسیه بدون مهاجرت در اواسط قرن بیست و یکم به حدود ۷۸ - ۱۱۳ میلیون نفر کاهش پیدا خواهد کرد[۶]. روسیه از سال ۱۹۹۲ با کاهش طبیعی جمعیت رو به رو شد. بنابراین به علت اختلاف بالا بین نرخ زاد و ولد و مرگ و میر در این کشور بدون پذیرش مهاجر، با کاهش جمعیت مواجه خواهد بود. در سال های ۱۹۹۲ – ۲۰۰۲ روسیه به لطف مهاجرت بیش از ۵ میلیون نفر به جمعیت خود افزود. این رقم طی سال های ۲۰۰۲ – ۲۰۱۰ نیز حدود ۱.۴ میلیون بوده است.

واقعیت های اقتصادی فعلی و وضعیت جمعیتی روسیه دو دلیل عمده تقاضا برای هجوم مهاجران هستند. وضعیت ژئوپلیتیکی، وضعیت اقتصادی پایدارتر به نسبت سایر کشورهای مستقل مشترک المنافع (اس ان گ)، مشکلات جمعیتی ناشی از کاهش جمعیت مطلق، شفافیت مرزها با کشورهای اس ان گ  و وجود جوامع دور از وطن[۷]بزرگ ملی، روسیه را به میزبانی طولانی مدت تبدیل کرده است[۸].

تنها در سال ۲۰۱۵ تعداد ۵۹۰ هزار نفر از کشورهای دیگر به روسیه آمده­اند. از این میان ۴۳۰ هزار نفر موقت و ۱۶۰ هزار نفر اقامت دائم داشته­اند. ۹۰ درصد مهاجران به روسیه در این سال از اوکراین بوده­اند که مجموع آنها به ۲۰۰ هزار نفر می­رسد. در همین سال ۳۵۳ هزار روس نیز از کشور مهاجرت کرده­اند که به نسبت سال­های گذشته ۴۵ هزار نفر بیشتر از قبل است..[۹]

جمعیت روسیه در روز اول ژانویه ۲۰۱۶ در حدود ۱۴۶،۵ میلیون نفر برآورد شده است. در سال ۲۰۱۵ رشد جمعیت ۲۲۷ هزار نفر بوده که به اندازه ۰،۲ درصد بیش از سال ۲۰۱۴ است. ۹۰ درصد این افزایش جمعیت به دلیل مهاجرت به روسیه است. [۱۰]

انتظار می­رود که تا سال ۲۰۲۰ جمعیت روسیه تا ۱۴۷،۵ میلیون نفر برسد. طول عمر افراد تا پایان این دوره به ۷۴ سال رسیده و ضریب زاد و ولد به ۱،۸۷ خواهد رسید. در این دوره سهم مهاجران در افزایش جمعیت دست کم ۲۰۰ هزار نفر در سال است.[۱۱]

بنا بر اظهار ولادیمیر کولوکولتسیف وزیر کشور روسیه در حال حاضر در فدراسیون روسیه حدود ده میلیون مهاجر حضور دارند. در سال ۲۰۱۶، چهارده میلیون شهروند خارجی وارد روسیه شدند و دوازده میلیون نفر روسیه را ترک کردند.[۱۲]

وظیفه مدیریت فرآیند مهاجرت از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۶ بر عهده سرویس مهاجرت فدرال[۱۳] بود. در ۵ آوریل ۲۰۱۶ به فرمان رئیس جمهور پوتین این سرویس لغو و وظایف و اختیارات آن به اداره مهاجرت وزارت کشور فدراسیون روسیه منتقل شد[۱۴].

جمعیت و قومیت مهاجران در روسیه:

منبع: سرویس فدرال آمار دولتی

در یک دهه گذشته بیش از ۱۲ میلیون نیروی کار خارجی به این کشور آمده­اند که بیشتر آنها از کشورهای سابق اتحاد شوروی هستند.[۱۶]

درطول ۴ سال گذشته به طور سالانه حدود نیم میلیون مهاجر وارد روسیه شده است که بیش از ۸۸% آنان از کشورهای مشترک المنافع و مابقی از سایر کشورهای جهان بوده اند. بنابراین کم یا زیاد شدن مهاجرین از کشورهای مشترک المنافع، بیشترین تاثیر را بر تغییر آمار مهاجرین خارجی در روسیه خواهد داشت.

در سال ۲۰۱۵ تعداد مهاجران از آسیای مرکزی به روسیه کاهش یافته که این مسئله به دلیل نوسانات نرخ روبل در برابر دلار و همچنین اجرایی شدن تغییرات در قوانین روسیه  از ۱ ژانویه ۲۰۱۵ است که بر اساس آن مهاجران ظرف ۳۰ روز از ورودشان به روسیه باید مدارک خود را برای دریافت حق کار به سرویس فدرال مهاجرت تحویل دهند. در بین مدارک لازم برای دریافت حق کار، مهاجر حتما باید بیمه نامه ای برای کل مدت اقامت خود در روسیه (۱ تا ۱۲ ماه)، گواهی سلامت از کلینیک روانپزشکی و گواهی عدم اعتیاد به مواد مخدر، گواهی موفقیت در آزمون های زبان روسی، تاریخ و قانون روسیه و هم چنین آشنایی با «شماره شناسایی مالیات بر ارزش افزوده[۱۷]» در روسیه ارائه کند[۱۸].

منبع: سرویس فدرال آمار دولتی

طی سال های اخیر بین کشورهای خارج نزدیک، ۴ کشور اوکراین، قزاقستان، ازبکستان و تاجیکستان بیشترین مهاجر را به روسیه فرستاده اند. حجم مهاجرت از اوکراین به روسیه از سال ۲۰۱۴ و در پی ناآرامی های اوکراین به بیش از ۳ برابر رسیده است. طی دو دهه گذشته، قزاقستان همواره در رده های بالای جدول ارسال مهاجر به روسیه قرار داشته که البته از نظر تعداد مهاجر به نسبت سال های ۹۷-۹۸ میلادی یک کاهش حدود ۴۰۰ درصدی را نشان می دهد.

اکثریت قریب به اتفاق مهاجران از این کشورها برای کار به روسیه می آیند. تحقیقاتی که دو تن از اساتید مدرسه عالی اقتصادی مسکو در سال ۲۰۱۱ انجام داده اند نشان می دهد که در بازار کار روسیه تنها تقاضا برای نیروی کار غیرمتخصص از کشورهای «اس ان گ» در حال رشد است و آن دسته از کارگران خارجی که در کشور خود به عنوان مدیر و متخصص فعالیت می کرده اند، پس از ورود به روسیه تقریبا در همه موارد با کاهش ارزش موقعیت شغلی روبه رو بوده اند.

حدود نیمی از مهاجرانی که در سال ۲۰۱۱ در جریان این تحقیق مورد مطالعه قرار گرفته اند دارای تحصیلات متوسطه، حدود ۲۴ درصد دارای تحصیلات متوسطه دانشگاهی و بین ۷ تا ۱۴ درصد آنان بی سواد بوده اند[۱۹].

شایان ذکر است در سال ۲۰۱۵ حدود ۹۰ درصد مهاجران به روسیه از اوکراین بوده اند که مجموع آنها به حدود ۲۰۰ هزار نفر می رسد.[۲۰] همچنین در بیست سال گذشته، نزدیک به نیم میلیون از شهروندان تاجیکستان، شهروندی روسیه را دریافت کرده­اند[۲۱]که با احتساب تعداد تاجیکان مهاجر که تاکنون شهروندی روسیه را اخذ نکرده  اند و تاجیکانی که از گذشته در روسیه مقیم بوده اند، مجموع جمعیت تاجیکان در روسیه به بیش از یک میلیون نفر بالغ می شود.

منبع: سرویس فدرال آمار دولتی

در بین کشورهای خارج دور، گرجستان، چین، آلمان و کره شمالی جزء رکورداران ارسال مهاجر به فدراسیون روسیه به حساب می آیند. برخلاف گرجستان که به نسبت اواخر دهه ۹۰ میلادی، کاهش چشمگیری در تعداد ارسال مهاجر به روسیه را نشان می دهد، کره شمالی از سال ۲۰۱۲ شاهد رشد چشمگیر مهاجرانش به روسیه است.

پراکندگی جغرافیایی مهاجران:

بیش از ۵۰ درصد مهاجران کاری در ناحیه فدرال مرکزی[۲۲] که شامل مسکو و ۱۷ استان دیگر می شود،  سکونت دارند. بعد از ناحیه فدرال مرکزی، ناحیه فدرالی شمال – غربی و ناحیه فدرالی ولگا پذیرای بیشترین مهاجرین هستند[۲۳]. در کل ۵۲ منطقه روسیه برای پذیرش مهاجر داوطلب بوده اند.[۲۴]

قوانین و مقررات مهاجرت به روسیه:

قوانین مربوط به مهاجرت و مهاجرین در روسیه تقریبا هر سال با تغییراتی همراه است. بر اساس قوانین جدید افراد زیر می توانند برای دریافت اقامت موقت[۲۵] به مقامات سرویس مهاجرت درخواست دهند:

-شهروندان خارجی ای که هم اکنون به صورت قانونی در روسیه به سر می برند و ۱۸ سال تمام دارند.

- شهروندان خارجی ای که در حال حاضر در خارج از مرزهای روسیه به سر می برند و ۱۸ سال تمام دارند.

برای صدور اجازه اقامت موقت طبق قانون هر ساله سهمیه ای در نظر گرفته می شود. مدت اقامت موقت ۳ ساله است و قابل تمدید نیست. در صورتی که در این مدت فرد نتواند اقامت دائم[۲۶] خود در روسیه را به ثبت برساند، پس از پایان سه سال باید روسیه را ترک کند[۲۷].

مطابق قوانین جدید، شهروندان کشورهای «اس ان گ» از این پس برای ورود به روسیه نیاز به گذرنامه خارجی[۲۸] دارند. این تغییر شامل شهروندان کشورهای عضو اتحادیه گمرگی[۲۹]و اتحادیه اقتصادی اوراسیا؛[۳۰]یعنی ارمنستان، بلاروس، قزاقستان و قرقیزستان نمی شود. بر اساس تغییراتی که از ابتدای سال ۲۰۱۷ در قوانین مهاجرت روسیه صورت گرفته است: شهروندان بلاروسی از این پس نیازی به دادن امتحان جامع برای دریافت اجازه اقامت یا شهروندی روسیه ندارند؛ شهروندان ترکیه حق کار در روسیه را ندارند و کارفرمایان تنها تا پایان دسامبر ۲۰۱۷ می توانند با آنان قرارداد کاری امضا کنند؛ شهروندان ازبکستانی باید گذرنامه خارجی بیومتریک دریافت کنند، درغیراین صورت با جریمه های سنگین و حتی اخراج مواجه می شوند. شهروندان گرجستان می توانند ساده تر از قبل ویزا دریافت کنند، به خصوص اگر متقاضی ویزا برای کسب و کار و تحصیل باشند. علاوه بر این متقاضی ویزا دیگر نیازی به اثبات ارتباط خویش با فرد دعوت کننده ندارد[۳۱].

قوانین اعطای شهروندی روسیه به مهاجران:

ماده ۱۳ قانون دریافت شهروندی، شروط کلی اجرای این سند را تعیین می کند. با توجه به قانون فعلی فدراسیون روسیه، در سال ۲۰۱۷ شهروندان خارجی که به سن ۱۸ سال رسیده اند و همچنین افراد بدون تابعیت می توانند برای دریافت تابعیت روسی بر اساس قانون اقدام کنند. برای این منظور مدت اقامت دائم آنها در خاک روسیه نباید کمتر از ۵ سال و خروج از کشور (در مدت این ۵ سال) به منظور تحصیل و یا درمان نباید بیش از ۹۰ روز در یک سال باشد.

در برخی موارد، در صورت وجود شرایط خاص، مدت اقامت اجباری در کشور که ۵ سال است می تواند کاهش پیدا کند.

در قانون همچنین به دسته ای از افراد اشاره شده که می توانند بدون پیش شرط های بالا برای دریافت شهروندی روسیه درخواست دهند:

-داشتن شهروندی شوروی؛

-داشتن پیوند ازدواج با یک شهروند روسی که حداقل ۳ سال از مدت آن گذشته باشد؛

-در زمان درخواست برای شهروندی، داشتن فرزند از خود و یا فرزندخوانده؛

-داشتن دستاورد علمی مطرح و همچنین دستاورد در حوزه علم و فرهنگ؛

-دارابودن مهارت تخصصی بالا در حوزه هایی که فدراسیون روسیه به آن نیاز دارد؛

-پناهنده سیاسی که نیاز به پناهگاه دارد؛

-داشتن نسبت فامیلی مستقیم با یک شهروند روسی که آن را در زمان تولد دریافت کرده باشد؛

-افرادی که خدمات ارزنده ای به فدراسیون روسیه ارائه کرده اند[۳۲].

چالش های روسیه در خصوص مهاجران:

به گفته رئیس سرویس مهاجرت  فدرال در سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ تعداد مهاجران به روسیه ۴۰ درصد افزایش داشته است، که تقریبا نیمی از آنان مهاجران غیرقابل قبول اند که زبان روسی نمی دانند و مهارتی نیز ندارند[۳۳].

طبق آمار سال ۲۰۱۷، شمار مهاجران خارجی ای که برای دریافت محل زندگی دائمی[۳۴]هم اکنون در خاک روسیه بسر می برند، ۶ میلیون نفر است. آمارها نشان می دهند که حدود ۶۰ درصد آنها به صورت غیرقانونی وارد روسیه شده اند و یا مدارک اقامت آنها منقضی شده است.  طی چند سال گذشته تعداد جرایمی که مهاجران در روسیه مرتکب شده اند افزایش یافته است. این جرایم شامل تقلب، عدم تطابق اسناد مهاجرت، سرقت و خرابکاری است[۳۵].

مهاجران غیرقانونی از جمله مهم ترین مشکلات دولت در حوزه مهاجرت خارجی محسوب می شوند و می توانند کشور را با تهدیدات و چالش های امنیتی روبرو کنند. از جمله این تهدیدات: ۱. افزایش جریان مهاجرت خارجی غیرقانونی به کشور برای یافتن فرصت های شغلی و استفاده از خاک روسیه به عنوان کریدوری برای رسیدن به کشورهایی اروپایی است که می تواند منجر به ساخت کانال های جدید مهاجرت غیرقانونی شود. آنها نیز می توانند برای انجام فعالیت های تروریستی و دیگر اقدامات افراط گرایانه مورد استفاده قرار گیرند؛ ۲. تشدید وضعیت نامناسب سیاسی ـ اجتماعی فدراسیون روسیه در نتیجه فعالیت های تجاری غیرقانونی، افزایش بیکاری، افزایش تنش های قومی، اجتماعی و ... ؛ ۳.پیچیده شدن وضعیت جنایی در مناطق مرزی به طور خاص و در فدراسیون روسیه به طور کلی.

بسیاری از مهاجران غیرقانونی به دلیل نبود امکان کار قانونی و نیاز به تامین زندگی خود، به صورت بالقوه ذخیره ای برای ورود به محیط های جنایی محسوب می شوند؛ ۴.تغییرات جمعیتی منفی در تعدادی از مناطق روسیه، به خصوص در مناطق مرزی و کاهش تعداد بومیان این مناطق؛ ۵.تضعیف وضعیت بهداشت و احتمال گسترش عفونت های حاد در فدراسیون روسیه[۳۶].

در زمینه مبارزه با مهاجرت های غیرقانونی اصلاحات گسترده ای انجام شده، که پیاده سازی آنها به توسعه مثبت محیط مهاجرتی انجامیده است. می توان گفت که تا حدود ۲۰ درصد، نقض رژیم اقامت کاهش پیدا کرده است. موثرترین عمل در این زمینه راه اندازی سیستم شناسایی خودکارِ مهاجران نقض کننده مدت اقامت قانونی در روسیه و در ادامه جلوگیری از ورود مجدد آنها به خاک روسیه بوده است[۳۷].

سیاست ها و برنامه ها برای سازگار کردن مهاجران با جامعه روسیه:

سال ۲۰۰۷ مقامات روسیه نظریه سیاست جمعتی تا سال ۲۰۲۵ را تصویب کردند که در آن معیارهای رشد جمعیت مهاجران ذکر شده است. با مطالعه این سیاست ها می­توان متوجه شد که جمعیت روسیه در حال کاهش است، به همین خاطر در دوره زمانی ۲۰۱۵-۲۰۱۱ موضوع پذیرش ۲۰۰ هزار مهاجر در سال تایید شد و طی سال­های ۲۰۲۵-۲۰۱۶ آن را به ۳۰۰ هزار نفر در سال رساندند.[۳۸]

بر اساس نظرسنجی های انجام شده حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد مهاجران کاری زبان روسی نمی دانند. علاوه بر آن امروزه اکثر مهاجران از شهرهای کوچک و روستاها به روسیه می آیند که این دو مسئله روند تطبیق دادن آنان با جامعه روسیه را سخت می کند. حدود ۵۰ درصد آنان مهارت ندارند و آموزش حرفه ای ندیده اند[۳۹].

بی تردید یکی از وظایف مهم سیاست مهاجرتی فدراسیون روسیه فراهم آوردن شرایطی برای انطباق مهاجران، دفاع از حقوق و آزادی آنان و هم چنین ارائه خدمات اجتماعی به آنهاست. در همین راستا در «مفهوم سیاست مهاجرتی دولتی فدراسیون روسیه تا ۲۰۲۵» که در ۱۳ ژوئن ۲۰۱۲ به امضای پوتین رسید، ایجاد مراکزی برای مساعدت به مهاجران و معاینه پزشکی آنان، فراهم آوردن زیرساخت هایی برای تطبیق مهاجران کاری با فضای روسیه از جمله برگزاری دوره های آموزش زبان روسی و فرهنگ روسیه برای آنان پیش بینی شده است. در این مفهوم همچنین دسترسی به خدمات اجتماعی، پزشکی و آموزشی برای مهاجران، خانواده ها و فرزندان آنان بسته به وضعیت قانونی آنها در نظر گرفته شده است.

همچنین بر اساس «راهبرد سیاست های ملی دولتی فدراسیون روسیه» که  در ۱۹ دسامبر ۲۰۱۲ توسط ولادیمیر پوتین رئیس جمهور این کشور برای اجرا تا سال ۲۰۱۵ ابلاغ شده است، اهداف و راهکارهای ذیل در زمینه سازگاری مهاجران با جامعه روسیه مندرج شده است:

هدف: انطباق و یکپارچگی اجتماعی و فرهنگی مهاجران، با جامعه روسیه

راهکارها:

- فراهم سازی شرایط مناسب برای انطباق و یکپارچگی اجتماعی و فرهنگی مهاجران

- جلوگیری از تشکیل مناطق بسته و انحصاری توسط مهاجران با نمادهای نژادی

- انطباق و یکپارچه سازی فرهنگی-اجتماعی مهاجرین، تکمیل سیستم اقداماتی که با هدف احترام مهاجران به سنت و فرهنگ پذیرفته شده از سوی ملت روسیه انجام می شود.

- همکاری در روند انطباق و یکپارچه سازی فرهنگی-اجتماعی مهاجرین با پیشرفت ارتباط متقابل کلامی، تعاملات بین فرهنگ ها با هدف ارتقا سطح اعتماد بین اتباع و ریشه کن کردن عدم تحمل نژادی و ملیتی

- راه اندازی دوره های آموزشی در کشورهای مبدا مهاجران با موضوعات زبان روسی، تاریخ روسیه و مجموعه  قوانین اصولی فدراسیون روسیه

- همکاری آموزشی و سازمانی در ایجاد مراکز مطالعه زبان روسی در کشورهای مشترک المنافع بر پایه مرکز علم و فرهنگ روسیه با هدف مهاجرت کاری

چالش ها و مسائل مهاجران در روسیه:

منبع: gazetanova.ru

در سال ۲۰۱۴ - ۲۰۱۵ قوانین مهاجرت تشدید شدند که بر اساس آن مهاجران کاری به ازای انجام ۲ (یا بیشتر) جرم اداری (که جریمه آن را نیز پرداخت کرده اند) از کشور اخراج می شوند. در بسیاری از موارد این جرائم اهمیت چندانی ندارند، نظیر نقض قوانین ترافیکی و رانندگی، عبور از خیابان و یا پارک ماشین در جای اشتباه که منجر به ممنوعیت ورود بیش از ۱.۶۵ میلیون نفر مهاجر به روسیه شده است. اگر چه دولت اقدامات خاصی را برای لغو چنین ممنوعیت هایی در نظر گرفته، اما تاکنون تغییرات اساسی ایجاد نشده است. در این رابطه، پوتین مارس ۲۰۱۷ تصمیم گرفت ۲۵۰ هزار مهاجر مولداویایی را که جرایم مهاجرتی دارند و به طور غیرقانونی در روسیه به سر می برند و ۱۷.۵ هزار نفری که به دلیل دو یا چند جرم جزئی با ممنوعیت ورود به روسیه مواجه هستند را مورد عفو قرار دهد. عده ای از کارشناسان روسی بر این باورند که در اثر خروج اجباری مهاجران یا ممنوعیت ورود دوباره برخی دیگر به دلایل کاملا منطقی، بازار کار، نیروی خود را از دست می دهد که تا حدی با واقعیت های روسیه سازگار شده است و  اقتصاد کشور به آن نیاز دارد[۴۰].

دیدگاه مردم روسیه نسبت به مهاجران:

بر اساس نظرسنجی که در اوایل نوامبر سال ۲۰۱۷ توسط مرکز مطالعات افکار عمومی روسیه[۴۱] انجام گرفته، بیشتر مردم روسیه (حدود۷۱ درصد) از ایده ساده سازی فرآیند اعطای شهروندی به ساکنان فضای پساشوروی و هم چنین عفو مهاجران غیرقانونی از کشورهای اس ان گ حمایت نمی کنند. بیش از یک سوم پاسخ دهندگان (۳۶%) خواهان سخت گیری بیشتر و ۳۵ درصد از آنان موافق حفظ قوانین موجود هستند. ۱۹ درصد از مشارکت کنندگان در نظرسنجی از ایده ساده سازی اعطای شهروندی به ساکنان کشورهای اس ان گ حمایت کرده اند که بیشتر این افراد در رده سنی ۶۰ سال به بالا قرار دارند، یعنی افرادی که تجربه هم زیستی طولانی در دوران شوروی را دارا هستند[۴۲].

منبع: wciom.ru

نتایج نظرسنجی دیگری که توسط همین مرکز در سال ۲۰۱۶ صورت گرفته نشان می دهد که بیشتر مردم روسیه (۷۸درصد) با آگاهی به این مطلب که مهاجران کارهایی را انجام می دهند که ساکنان محلی حاضر به انجام آنها نیستند، خواهان محدود کردن حجم مهاجران به این کشور هستند. نتایج نظرسنجی حاکی از این است که بیشتر روس ها حضور پررنگ مهاجران را در اطراف خود به خوبی احساس می کنند و این احساس در مناطق شهری به نسبت روستاها شدیدتر است.

در خصوص اشتغال مهاجران، بیشتر روس ها (۸۱ درصد) بر این باورند که برای کارفرمایان روس بکارگیری مهاجران به صرفه تر از استفاده از کارگران بومی است، چرا که آنان با حقوق های پایین موافقت می کنند و ضمن پایین نگه داشتن رشد دستمزدها (۷۱ درصد)، غیرقانونی کار می کنند (۷۴ درصد).

در مورد تاثیر مهاجران بر وضعیت اجتماعی و اقتصادی جامعه، یک سوم روس ها (۳۶ درصد) مهاجران را منبع تزریق اضافی به اقتصاد می دانند (۵۰ درصد با این دیگاه مخالف اند). ۵۷ درصد افراد پاسخ دهنده خاطر نشان کرده اند که به لطف مهاجرین، مردم محلی می توانند از خدماتی مثل تعمیرات و ساخت و ساز با قیمت پایین تر برخوردار شوند.

در مورد تعاملات بین فرهنگی، تنها ۳۷ درصد روس ها با این دیدگاه که حضور مهاجران باعث تنوع زندگی می شود، موافق هستند. حدود ۳۰ درصد روس ها به فرهنگ، آداب و رسوم کشورهای مهاجران علاقه نشان می دهند، در حالی که ۵۷ درصد آنان علاقه ای به چنین اطلاعاتی ندارند.

به طور کلی، علی رغم اینکه ۶۱ درصد پاسخ دهندگان مخالفتی با ارتباط نزدیک فرزندان خود با فرزندان مهاجران ندارند، ۵۰ درصد بر این باورند که مهاجران باید در مناطق خاص تعیین شده زندگی کنند[۴۳]. 

دیدگاه مقامات و شخصیت ها در خصوص مهاجرت به روسیه:

ولادیمیر پوتین در نشست اقتصادی بین المللی در سنت پترزبورگ نظراتش در خصوص مهاجرت را اینگونه ارائه کرد: «در زمان حاضر همه اقدامات لازم برای تطبیق اتباع خارجی از جمهوری های همسایه در حال انجام است و موسسات ارائه خدمات به خارجی ها در هر منطقه ای وجود دارند. وی تصریح کرد که روسیه تا آنجایی که توان سازگارکردن شهروندان خارجی را داشته باشد، مهاجر می پذیرد و تمام نیروهای مربوطه در این مسیر به کار گرفته می شود. رئیس جمهور همچنین خاطر نشان کرد که ساکنان جمهوری های سابق شوروی برای روسیه غریبه نیستند، بلکه پیشتر آنها بخشی از یک دولت بزرگ و متعلق به یک کشور بوده اند[۴۴].»

ایگور بارینوف، رئیس آژانس فدرال امور اقوام روسیه: «باید کنترل بر ورود مهاجران تقویت گردد و این امر متناسب با تقاضای بازار کار باشد. مهمتر از همه اینکه مهاجران باید از نظر اجتماعی و فرهنگی سازگار شوند و سپس به جامعه روسی بپیوندند. بهبود مکانیزم های اجتماعی و فرهنگیِ سازگاری و همگرایی اتباع خارجی بر اساس احترام و دانستن زبان روسی، تاریخ و فرهنگ، شیوه  زندگی سنتی در کشور چندملیتی ما ضروری است. هماهنگی ارگان های دولتی در همه سطوح به منظور سازگاری اجتماعی – فرهنگی و همگرایی مهاجران و همچنین کار آموزشی بیشتر بر روی شهروندان خودمان، یعنی جامعه میزبان به منظور تغییر کلیشه های اجتماعی منفی درباره مهاجران لازم است[۴۵].»

آلکسی راکشا مشاور بخش محاسبه‌های جمعیتی اداره آمار جمعیت و بهداشت آمار و ارقام روسیه می‌گوید: «تعداد افراد بدنیا آمده در روسیه حداقل تا سال ۲۰۳۰ سیر نزولی خواهد داشت. علتش این است که امروز زنان بدنیا آمده در سال‌های ۱۹۹۰ وارد سن بچه داری می‌شوند اما تعداد آنها بطور محسوس کمتر از نسل سال‌های ۱۹۸۰ است. امسال انتظار می‌رود ۱,۷ میلیون نوزاد بدنیا آید. این امر به معنی سقوط فوق العاده شدید است. همزمان میانگین طول عمر در کشور رشد می‌کند یعنی کاهش جمعیت همانا نتیجه کاهش زاد و ولد است. در حال حاضر حفظ جمعیت در این سطح فقط به کمک مهاجران میسر می‌شود. اکنون سالانه ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار مهاجر به روسیه وارد می‌شود ولی برای بدون تغییر ماندن جمعیت، این رقم باید تا سال ۲۰۳۲ بطور مداوم افزایش داده شود.» کازلوف دانشیار کرسی جمعیتی مدرسه عالی اقتصاد نیز می‌گوید «در حال حاضر ۱۲ درصد جمعیت روسیه از مهاجران تشکیل می‌شود. اینها غالبا از اتباع تاجیکستان، ازبکستان و قرقیزستان و بخش عمده آنها کارکنان بدون مهارت و دارای تحصیلات پایین هستند.[۴۶]»

الکساندر باستریکین رئیس کمیتۀ دادرسی اعلام کرد: «باید برای سخت­تر کردن نظارت و کنترل بر مهاجران خارجی مجموعه اقداماتی قانونی انجام شود.» وی با اشاره به این که باید قوانین مهاجرت را نظم بخشید، افزود: «فرم­های مختلف مهاجرت و قوانین مربوط به ثبت محل زندگی مهاجران و ارایۀ اجازه کار باید درج شوند و آمار دقیق مهاجران به صورت دقیق بررسی شود. همچنین انگشت­نگاری و دیگر نظارت­ها انجام شود.[۴۷]»

آلبیر کرگانوف مفتی اداره دینی مسلمانان مسکو تاکید کرد: «میلیون­ها مسلمان مهاجر از کشورهای مختلف در روسیه مشغول کار هستند. قاعدتا بسیاری از این افراد از سطح مناسب دینی برخوردار نیستند و به دام گروه­های خطرناکی می­افتند که هدف آنها جذب نیرو برای پیشبرد اهداف نامطلوب است.[۴۸]»

رئیس سلیمان‌اف کارشناس انستیتوی راهبرد ملی در تاتارستان گفت: «هم از مسلمانان تاتارستان، هم از روس­های مقیم جمهوری که به اسلام گرویده‌اند و هم از مهاجرانی که مسالمت آمیز وارد جمهوری تاتارستان شده اند به صفوف داعش پیوسته‌اند.[۴۹]»

کامل حضرت سمیعولین مفتی جمهوری تاتارستان رفتار مهاجران آسیای مرکزی در این جمهوری را مثبت ارزیابی کرد. به گفته‌ وی شمار زیادی از افرادی که در مساجد حضور و فعالیت دارند، مهاجرانی هستند که از جمهوری‌های آسیای مرکزی آمده‌اند و با وجود تمامی تفاوت‌هایی که از نظر اصول و قوانین باهم دارند، بسیاری از آنان در طول زندگی خود در این جمهوری به فراگرفتن زبان روسی و تاتاری پرداخته اند.

کامل سمیعولین مفتی و رئیس اداره دینی مسلمانان تاتارستان اظهار داشت: «در تاتارستان نیز به مانند دیگر مناطق این کشور شمار زیادی مهاجر از کشورهای آسیای مرکزی، ازجمله قرقیزستان، قزاقستان، تاجیکستان زندگی می‌کنند که از این بین شمار زیادی به عبادت در مساجد می‌پردازند. این مهاجران منظم هستند و به قوانین دولت احترام می‌گذارند و زبان روسی و تاتاری را فرا می‌گیرند. نصایح، اندرزها و سخنرانی‌های مذهبی را گوش می‌کنند و ناقض قوانین روسیه نیستند. در رابطه با مهاجران ازبک نیز می‌بایست گفت که با وجود اینکه این افراد بسیار مذهبی هستند، اما به دلایل نامشخص، تعداد آنان در مکان‌های مذهبی، عبادت، مساجد و سخنرانی‌های مذهبی بسیار کم است.[۵۰]»

جمع بندی

کاهش جمعیت از یک سو و  نیاز به نیروی کار برای توسعه اقتصادی از سوی دیگر، دو دلیل عمده علاقمندی روسیه به پذیرش مهاجر است. طی سال های گذشته همواره حدود ۹۰ درصد از مهاجران از کشورهای مشترک المنافع به روسیه آمده اند. مهاجرت غیرقانونی، ندانستن زبان روسی و نداشتن مهارت کافی و آموزش حرفه ای، تفاوت های فرهنگی مهاجران با جامعه میزبان، بروز تخلفات قانونی از سوی مهاجران و ...  از جمله مشکلات روسیه در حوزه مهاجرت می باشند. برای رفع این مشکلات، دولت با به روزرسانی قوانین، سعی در پایین آوردن جمعیت مهاجران غیرقانونی و نامناسب کردن فضا برای آنان و هم زمان آماده کردن بسترها برای سازگارکردن مهاجران قانونی با شرایط کشور میزبان را دارد. در شرایط فعلی می توان گفت روسیه به دلیل نزدیکی جغرافیایی، شرایط اقتصادی بهتر به نسبت سایر کشورهای شوروی سابق و با عنایت به سابقه هم زیستی قبلی در قالب یک دولت بزرگ، بهترین مقصد برای مهاجران کاری از کشورهای فقیر آسیای مرکزی هم چون ازبکستان و تاجیکستان و ... به شمار می آید. از سوی دیگر مهاجران کم توقع این کشورها نیز نیروی کار در دسترسی هستند که اقتصاد روسیه می تواند از آنان بهره ببرد. شایان ذکر است با احتساب مهاجران غیر قانونی که آمار آنها اعلام نشده است، مجموع آمار مهاجران در روسیه فراتر از ۱۲ میلیون نفر می باشد. در مجموع با توجه به رشد منفی جمعیت روسیه و نیاز این کشور به نیروی کار، پذیرش مهاجر خارجی بصورت مدیریت شده، امری اجتناب ناپذیر برای این کشور محسوب می شود. از سوی دیگر ناسازگاری مهاجران با فرهنگ و جامعه روسیه و بروز مشکلاتی از جانب آنان، باعث اتخاذ سیاست ها و طرح هایی برای سازگاری مهاجران و کنترل آنها می شود.

ملاحظات و پیشنهادات:

ملاحظات:

- از منظر دینی، بخش قابل توجهی از مهاجران کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز به روسیه را مسلمانان تشکیل می دهند. لذا استمرار روند اجتناب ناپذیر مهاجرت به روسیه در بلند مدت، سرعت رشد جمعیت مسلمان روسیه را نسبت به غیر مسلمانان افزایش می دهد. به بیان دیگر روند منفی رشد جمعیت روسیه که پیش بینی می شود تا سال ۲۰۲۰ نرخ زاد و ولد حداکثر به ۸۷/۱ برسد از یک سو و بالا بودن نرخ زاد و ولد در میان اقوام مسلمانان نسبت به غیر مسلمانان از سوی دیگر به همراه ورود سالانه حداقل ۲۰۰ هزار مهاجر قانونی به روسیه که حدود ۹۰ درصد آنها از کشورهای آسیای مرکزی و آذربایجان هستند، در بلند مدت موجب تغییر نسبت جمعیت مسلمان به غیر مسلمان در روسیه خواهد شد.

- از منظر قومی، پیوستن مهاجران به هموطنان و هم قومی های خود در روسیه باعث افزایش جمعیت قومیت های آسیای مرکزی و قفقاز در روسیه می شود. هر یک از این اقوام یک نوع اجتماع و لابی قومی را در روسیه شکل می دهد. در این میان برای سازماندهی و کنترل این اقوام از دیر باز در چارچوب قوانین روسیه اتحادیه های اجتماعی و غیر دولتی اقوام مهاجر(دیازپرا) تشکیل می شده است. این اتحادیه ها بیشتر به سفارتخانه های کشورهای مبدا این اقوام مهاجر در ارتباط هستند.

- از منظر زبانی نیز با توجه به مهاجرت قانونی بیش از ۵۰ هزار نفر از اتباع تاجیکستان و همچنین مهاجرت تاجیکان و فارسی زبانان مقیم سایر کشورهای آسیای مرکزی و همچنین مهاجرت اتباع افغانستان به روسیه، همواره به جمعیت فارسی زبانان در این کشور افزوده می شود. همگرایی بالای فارسی زبانان مقیم روسیه با ایران و حضور تاجیکان در ادارات دینی مسلمانان و مراکز تبلیغی- دینی و مساجد اهل سنت در مناطق مختلف روسیه فرصت مغتنمی برای ارتباط و همکاری با این اقوام و مراکز مذکور می باشد.

- از منظر مذهبی نیز ورود مهاجران آذری و افغانی شیعه به روسیه، باعث افزایش جمعیت شیعیان در روسیه می شود که از این منظر نیز توجه به این مهاجران حائز اهمیت می باشد.

- از منظر ارتباط و تاثیر فرهنگی بر کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز نیز حضور جمعیت قابل توجهی از اتباع این کشورها در روسیه و امکان ارتباط و همکاری فرهنگی با این جمعیت ها که  با محدودیت و ملاحظات کمتر نسبت به کشورهای مبدا آنها روبرو می باشد، ظرفیت و فرصت مناسبی محسوب می شود. حضور حدود ۳ میلیون آذری در روسیه در نسبت با حدود ۱۰ میلیون جمعیت کشور آذربایجان و همچنین حضور بیش از یک میلیون تاجیک در روسیه در نسبت با حدود ۹ میلیون جمعیت کشور تاجیکستان، و استمرار مهاجرت اتباع این کشورها به روسیه به خوبی این ظرفیت را به نمایش می گذارد.

پیشنهادات:

- تدوین سیاست ها، راهبردها و نقشه راه روابط و همکاری های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با اقوام مهاجر در روسیه برای یک دوره بلند مدت ۱۰ ساله و تنظیم برنامه عملیاتی ۵ ساله، همراه با تقسیم کار ملی میان دستگاه ها و نهادهای ذیربط و فعال در روسیه.

- استقرار کارشناس فرهنگی امور مهاجران و اقوام در رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه برای ارتباط و همکاری با این اقوام و مهاجران، می تواند یک راهکار مناسب برای اجرا فعالیت ها در این زمینه باشد.

- ایجاد توازن در تخصیص منابع و توجه دستگاه ها و نهادهای مختلف ایران، به اقوام مهاجر در روسیه اعم از آذری، افغانی و تاجیک و ضرورت توجه بیشتر به شیعیان افغانی و اقوام فارس زبان با تأکید بر تاجیکان مقیم روسیه

- حمایت از ایجاد ساختارها و تشکل های فرهنگی بومی و منطبق با قوانین روسیه، توسط مهاجران شیعه و فارسی زبان بویژه شیعیان افغانی و تاجیکان

- ایجاد ساختارهای مشترک و چند جانبه با مهاجران و اقوام فارسی زبان از جمله ایجاد مرکز فرهنگی پارسی گویان(فارس زبانان) در روسیه

- گسترش خط و ادبیات فارسی در میان فارسی زبانان مقیم روسیه

- گسترش خط، زبان و ادبیات فارسی در میان اقوام آذری مقیم روسیه

- پذیرش جوانان مستعد مهاجر برای ادامه تحصیل در مقاطع آموزش عالی در ایران

ضمیمه:در جدول های زیر آمار کل مهاجرین به روسیه به تفکیک کشورهای مستقل مشترک المنافع و کشورهای خارج دور از سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۶ آورده شده است.

۲۰۰۶	۲۰۰۵	۲۰۰۴	۲۰۰۳	۲۰۰۲	۲۰۰۱	۲۰۰۰	۱۹۹۹	۱۹۹۸	۱۹۹۷
۱۸۶۳۸۰	۱۷۷۲۳۰	۱۱۹۱۵۷	۱۲۹۱۴۴	۱۸۴۶۱۲	۱۹۳۴۵۰	۳۵۹۳۳۰	۳۷۹۷۲۶	۵۱۳۵۵۱	۵۹۷۶۵۱	کل ورودی به فدراسیون روسیه
۱۷۰۸۵۱	۱۶۳۱۰۱	۱۰۵۴۸۸	۱۱۴۱۲۱	۱۶۷۹۴۰	۱۷۳۹۷۶	۳۲۶۵۶۱	۳۴۳۰۸۲	۴۶۷۰۲۸	۵۴۷۳۸۶	از کشورهای «اس ان گ»
۸۹۰۰	۴۶۰۰	۲۵۸۴	۴۲۷۷	۵۶۳۵	۵۵۸۷	۱۴۹۰۶	۱۵۹۰۲	۲۲۲۱۰	۲۹۸۷۸	آذربایجان
۱۲۹۴۹	۷۵۸۱	۳۰۵۷	۵۱۲۴	۶۸۰۲	۵۸۱۴	۱۵۹۵۱	۱۴۶۷۷	۱۶۷۸۰	۱۹۱۲۳	ارمنستان
۵۶۱۹	۶۷۹۷	۵۶۵۰	۵۳۰۹	۶۸۴۱	۶۵۲۰	۱۰۲۷۴	۱۱۵۴۹	۱۳۷۶۰	۱۷۵۷۵	بلاروس
۳۸۶۰۶	۵۱۹۴۵	۴۰۱۵۰	۲۹۵۵۲	۵۵۷۰۶	۶۵۲۲۶	۱۲۴۹۰۳	۱۳۸۵۲۱	۲۰۹۸۸۰	۲۳۵۹۰۳	قزاقستان
۱۵۶۶۹	۱۵۵۹۲	۹۵۱۱	۶۹۴۸	۱۳۱۳۹	۱۰۷۴۰	۱۵۵۳۶	۱۰۳۷۰	۱۰۹۹۷	۱۳۷۵۲	قرقیزستان
۸۶۴۹	۶۵۶۹	۴۸۱۶	۶۳۹۱	۷۵۶۲	۷۵۶۹	۱۱۶۵۲	۹۰۳۷	۱۰۷۶۲	۱۳۷۵۰	جمهوری مولداوی
۶۵۲۳	۴۷۱۷	۳۳۳۹	۵۳۴۶	۵۹۶۷	۶۷۴۲	۱۱۰۴۳	۱۲۱۱۶	۱۸۳۹۶	۲۳۰۵۳	تاجیکستان
۴۰۸۹	۴۱۰۴	۳۷۳۴	۶۲۹۹	۴۵۳۱	۴۴۰۲	۶۷۳۸	۷۹۹۸	۱۰۵۰۹	۱۶۵۰۱	ترکمنستان
۳۷۱۲۶	۳۰۴۳۶	۱۴۹۴۸	۲۱۴۵۷	۲۴۹۵۱	۲۴۸۷۳	۴۰۸۱۰	۴۱۶۱۵	۴۱۸۰۰	۳۹۶۲۰	ازبکستان
۳۲۷۲۱	۳۰۷۶۰	۱۷۶۹۹	۲۳۴۱۸	۳۶۸۰۶	۳۶۵۰۳	۷۴۷۴۸	۸۱۲۹۷	۱۱۱۹۳۴	۱۳۸۲۳۱	اوکراین

۲۰۱۶	۲۰۱۵	۲۰۱۴	۲۰۱۳	۲۰۱۲	۲۰۱۱	۲۰۱۰	۲۰۰۹	۲۰۰۸	۲۰۰۷
۵۷۵۱۵۸	۵۹۸۶۱۷	۵۹۰۸۲۴	۴۸۲۲۴۱	۴۱۷۶۸۱	۳۵۶۵۳۵	۱۹۱۶۵۶	۲۷۹۹۰۷	۲۸۱۶۱۴	۲۸۶۹۵۶	کل ورودی به فدراسیون روسیه
۵۱۱۷۷۳	۵۳۶۱۵۷	۵۲۹۴۴۸	۴۲۲۷۳۸	۳۶۳۹۵۵	۳۱۰۵۴۹	۱۷۱۹۴۰	۲۶۱۴۹۵	۲۶۱۱۷۰	۲۶۳۲۷۷	از کشورهای «اس ان  گ»
۲۴۱۰۹	۲۴۳۲۶	۲۶۳۶۷	۲۳۴۵۳	۲۲۲۸۷	۲۲۳۱۶	۱۴۵۰۰	۲۲۸۷۴	۲۳۳۳۱	۲۰۹۶۸	آذربایجان
۴۳۹۲۹	۴۵۶۷۰	۴۶۵۶۸	۴۲۳۶۱	۳۶۹۷۸	۳۲۷۴۷	۱۹۸۹۰	۳۵۷۵۳	۳۵۲۱۶	۳۰۷۵۱	ارمنستان
۱۴۵۹۰	۱۷۷۴۱	۱۷۹۳۱	۱۵۷۴۸	۱۶۵۶۴	۱۰۱۸۲	۴۸۹۴	۵۵۱۷	۵۸۶۵	۶۰۳۰	بلاروس
۶۹۳۵۶	۶۵۷۵۰	۵۹۱۴۲	۵۱۹۵۸	۴۵۵۰۶	۳۶۴۷۴	۲۷۸۶۲	۳۸۸۳۰	۳۹۹۶۴	۴۰۲۵۸	قزاقستان
۲۸۲۰۲	۲۶۰۴۵	۲۸۵۴۳	۳۰۳۸۸	۳۴۵۹۷	۴۱۵۶۲	۲۰۹۰۱	۲۳۲۶۵	۲۴۰۱۴	۲۴۷۳۱	قرقیزستان
۳۲۴۱۸	۳۴۰۲۶	۳۲۱۰۷	۲۸۶۶۶	۲۳۵۹۴	۱۹۵۷۸	۱۱۸۱۴	۱۶۴۳۳	۱۵۵۱۹	۱۴۰۹۰	جمهوری مولداوی
۵۲۶۷۶	۴۷۶۳۸	۵۴۶۵۸	۵۱۰۱۱	۴۱۶۷۴	۳۵۰۸۷	۱۸۱۸۸	۲۷۰۲۸	۲۰۷۱۷	۱۷۳۰۹	تاجیکستان
۷۲۴۲	۶۵۳۹	۶۰۳۸	۵۹۸۶	۵۴۴۲	۴۵۲۴	۲۲۸۳	۳۳۳۶	۳۹۶۲	۴۸۴۶	ترکمنستان
۶۰۹۷۷	۷۴۲۴۲	۱۳۱۲۷۵	۱۱۸۱۳۰	۸۷۹۰۲	۶۴۴۹۳	۲۴۱۰۰	۴۲۵۳۹	۴۳۵۱۸	۵۲۸۰۲	ازبکستان
۱۷۸۲۷۴	۱۹۴۱۸۰	۱۲۶۸۱۹	۵۵۰۳۷	۴۹۴۱۱	۴۳۵۸۶	۲۷۵۰۸	۴۵۹۲۰	۴۹۰۶۴	۵۱۴۹۲	اوکراین

۲۰۰۶	۲۰۰۵	۲۰۰۴	۲۰۰۳	۲۰۰۲	۲۰۰۱	۲۰۰۰	۱۹۹۹	۱۹۹۸	۱۹۹۷
۱۸۶۳۸۰	۱۷۷۲۳۰	۱۱۹۱۵۷	۱۲۹۱۴۴	۱۸۴۶۱۲	۱۹۳۴۵۰	۳۵۹۳۳۰	۳۷۹۷۲۶	۵۱۳۵۵۱	۵۹۷۶۵۱	کل ورودی به فدراسیون روسیه
۱۵۵۲۹	۱۴۱۲۹	۱۳۶۶۹	۱۵۰۲۳	۱۶۶۷۲	۱۹۴۷۴	۳۲۷۶۹	۳۶۶۴۴	۴۶۵۲۳	۵۰۲۶۵	از کشورهای خارج دور
۳۴۷	۴۳۲	۴۴۶	۴۴۵	۵۳۴	۵۳۵	۷۸۶	۸۵۲	۱۷۷۱	۳۴۸۳	استونی
۸۶	۶۰	۵۵	۸۲	۱۰۷	۱۷۱	۲۸۸	۲۲۸	۱۹۵	۲۰۸	افغانستان
۴۱۱	۳۹۶	۵۱۸	۴۸۴	۴۵۵	۴۳۲	۴۳۹	۵۲۲	۶۳۵	۶۶۸	امریکا
...	...	...	...	...	...	...	...	...	...	آبخازیا
۲۹۰۰	۳۰۲۵	۳۱۱۷	۲۶۹۲	۱۹۶۲	۱۶۲۷	۱۷۵۳	۱۸۹۴	۲۴۲۵	۲۳۷۹	آلمان
۱۷۲	۸۶	۷۷	۱۱۲	۱۴۴	۱۸۴	۱۶۴	۱۷۳	۴۰۴	۱۷۶	ترکیه
۴۹۹	۴۳۲	۲۱۲	۳۴۶	۴۱۰	۴۰۵	۱۱۲۱	۳۸۷۱	۶۸۵۴	۲۸۶۱	چین
۶۷	۶۸	۵۶	۱۰۱	۱۴۴	۲۶۰	۳۵۸	۳۶۹	۳۶۲	۴۸۳	سوریه
۳۸	۳۶	۱۰	۲۳	۱۹	۲۰	۴۲	۳۰	۴۶	۴۷	عراق
۱۲	۱۳	۶	۱۹	۳۸	۵۴	۷۹	۵۰	۳۴	۵۲	فلسطین
۱۰۵۳	۱۰۰۴	۱۴۸۶	۱۸۰۸	۱۶۷۰	۱۳۷۳	۱۵۰۸	۱۴۲۵	۱۵۲۸	۱۶۲۶	فلسطین اشغالی
۲	۵	۲	۵	۱۹	۴۰	۳۲	۴۶۸	۱۲۷۴	۲۹۵	کره شمالی
۶۸۰۶	۵۴۹۷	۴۸۸۶	۵۵۴۰	۷۱۲۸	۹۶۷۴	۲۰۲۱۳	۱۹۶۲۶	۲۱۰۵۹	۲۴۵۱۷	گرجستان
۷۶۶	۷۲۶	۸۱۹	۹۰۶	۹۹۰	۱۲۸۳	۱۷۸۵	۲۱۰۸	۳۵۷۷	۵۶۵۸	لتونی
۳۷۱	۳۶۰	۳۳۹	۵۳۵	۷۲۲	۷۵۸	۹۴۵	۹۸۷	۱۳۸۴	۱۷۸۵	لیتوانی
۷۲	۵۴	۲۵	۳۳	۱۹۶	۲۱۳	۲۰۳	۱۲۷	۲۲۱	۲۵۹	هندوستان

۲۰۱۶	۲۰۱۵	۲۰۱۴	۲۰۱۳	۲۰۱۲	۲۰۱۱	۲۰۱۰	۲۰۰۹	۲۰۰۸	۲۰۰۷
۶۳۳۸۵	۶۲۴۶۰	۶۱۳۷۶	۵۹۵۰۳	۵۳۷۲۶	۴۵۹۸۶	۱۹۷۱۶	۱۸۴۱۲	۲۰۴۴۴	۲۳۶۷۹	کل ورودی به فدراسیون روسیه
۶۳۳۸۵	۶۲۴۶۰	۶۱۳۷۶	۵۹۵۰۳	۵۳۷۲۶	۴۵۹۸۶	۱۹۷۱۶	۱۸۴۱۲	۲۰۴۴۴	۲۳۶۷۹	از کشورهای خارج دور
۱۱۶۳	۱۲۸۳	۱۳۲۳	۱۴۷۵	۱۵۸۸	۱۵۸۸	۶۳۷	۵۳۸	۴۷۶	۵۰۸	استونی
۸۴۶	۸۳۱	۷۷۶	۷۹۹	۷۲۷	۶۰۴	۲۳۶	۲۱۷	۲۷۸	۲۱۲	افغانستان
۱۱۳۷	۱۰۸۴	۱۰۰۰	۹۵۴	۱۱۲۲	۹۴۷	۶۵۳	۵۷۵	۵۵۱	۵۷۸	امریکا
۲۲۶۱	۲۲۶۷	۲۳۳۷	۳۰۰۱	۲۴۸۷	۲۴۲۹	۸۱۴	...	...	..	آبخازیا
۴۱۵۳	۳۹۷۶	۳۷۴۳	۴۱۶۶	۴۲۳۹	۴۵۲۰	۲۶۲۱	۲۵۸۵	۳۱۳۴	۳۱۶۴	آلمان
۱۶۲۶	۲۰۹۱	۲۶۳۱	۲۷۵۵	۲۲۵۲	۱۸۳۲	۵۶۲	۴۴۳	۳۷۳	۳۱۵	ترکیه
۸۰۲۷	۹۰۴۳	۱۰۵۶۳	۸۱۴۹	۸۵۴۷	۷۰۶۳	۱۳۸۰	۷۷۰	۱۱۷۷	۱۶۸۷	چین
۱۱۰۷	۱۲۲۱	۱۱۹۹	۱۴۰۶	۹۶۱	۴۵۱	۱۵۰	۸۹	۱۲۵	۹۳	سوریه
۹۵۵	۶۵۲	۵۱۳	۳۰۹	۲۹۲	۲۰۶	۹۴	۱۵	۱۴	۱۲	عراق
۱۹۵	۱۶۹	۱۳۷	۱۰۶	۹۱	۸۸	۳۵	۲۰	۲۶	۲۷	فلسطین
۹۰۰	۱۰۷۷	۱۱۳۹	۱۱۳۲	۱۰۹۱	۱۲۴۰	۸۱۴	۸۶۱	۱۰۰۲	۱۰۹۴	فلسطین اشغالی
۷۳۷۷	۶۰۷۹	۶۳۰۸	۵۰۲۳	۴۱۶۸	۱۹۴۸	۵۹	۱۰۷	۶۳	۷۳	کره شمالی
۶۵۱۱	۷۰۳۸	۷۷۵۶	۷۶۶۵	۷۷۲۸	۷۳۲۵	۵۲۴۵	۷۴۵۴	۸۸۰۶	۱۰۵۹۵	گرجستان
۱۴۲۸	۱۵۳۳	۱۵۲۰	۱۴۸۴	۱۴۲۷	۱۳۵۰	۸۱۱	۶۶۴	۷۱۶	۸۸۷	لتونی
۸۰۲	۷۹۰	۷۶۴	۸۹۲	۷۷۰	۷۹۰	۴۳۳	۴۴۳	۴۵۵	۵۳۷	لیتوانی
۴۷۶۸	۲۸۹۴	۱۸۵۰	۱۴۵۱	۱۰۶۸	۱۳۹۰	۱۱۰	۷۲	۶۶	۱۰۷	هندوستان

تذکر۱: در جدول های مربوط به آمار مهاجرین به روسیه از کشورهای خارج دور، همه کشورهای مهاجر فرست نیامده اند بلکه تنها کشورهای مهم آورده شده است.

تذکر ۲: در سایت سرویس فدرال آمار دولتی روسیه، اطلاعات مربوط به تعداد مهاجرین از ایران به روسیه ذکر نشده است.