اقدامات اخیرگروه ضد فرانسوی «نهضت لبیک» پاکستان

 ( شامل؛ تظاهرات ضد فرانسوی، دستگیری علامه سعد رضوی، اعتراض خشونت آمیز نهضت لبیک، مسدودیت اکثر شهرهای پاکستان، اعلام ممنوعیت فعالیت های  نهضت لبیک پاکستان و واکنش جامعه اهل سنت بریلوی، معرفی حزب، نگرانی از عواقب اخراج سفیر فرانسه از پاکستان، فعالیت های قبلی این حزب و ملاحظات.)

 در پی دستگیری صاحب زاده سعد حسین رضوی، رئیس نهضت لبیک پاکستان (TLP) و فرزند علامه خادم حسین رضوی، بنیانگذار این حزب، اعتراض نهضت مذکور در شهر های مختلف از جمله در شهرهای راولپندی و اسلام آباد ادامه پیدا کرد. براساس گزارش مطبوعات پاکستان، علامه سعد رضوی، رئیس نهضت لبیک پاکستان برای تشیع جنازه یکی از تجار به نام محمود اختر به شهرک علامه اقبال رفته بود که پلیس وی را دستگیر کرد.

نهضت لبیک پاکستان در جریان اهانت نشریه شارلی ابدو به ساحت مقدس پیامبر اکرم (ص) خواستار اخراج سفیر فرانسه از پاکستان شده بود و به دولت اسلام آباد تا ۲۰ آوریل ۲۰۲۱ برای اخراج سفیر فرانسه از پاکستان مهلت داده بود، اما دولت پاکستان رئیس نهضت لبیک را قبل از وقت تعیین شده دستگیر کرد تا جلوی اعتراض آنان را بگیرد.

پس از دستگیری سعد حسین رضوی، رئیس این حزب توسط پلیس پاکستان، هواداران وی زودتر از موعد مقرر به برپایی تظاهرات گسترده دست زدند و هزاران نفر از اعضای گروه مذهبی نهضت لبیک پاکستان بار دیگر با برگزاری تظاهرات، به اهانت نشریه فرانسوی به ساحت پیامبر اکرم (ص) اعتراض کردند و خواستار اخراج سفیر فرانسه شدند و برای تحت فشار گذاشتن دولت اسلام آباد دوباره به خیابان‌ها ریختند. اعضای این حزب با بستن بسیاری از خیابان‌ها و میدان‌های اصلی شهرهای بزرگ پاکستان از جمله شهر راولپندی و اسلام آباد، لاهور و کراچی خواستار اجرایی شدن وعده دولت برای اخراج سفیر فرانسه شدند.

 به دلیل تشدید اعتراض نهضت لبیک در چندین منطقه بین معترضین و پلیس شهر درگیری ایجاد شد و در نتیجه بیش از صدها نفر مجروح شدند و دست کم دو نفر پلیس نیز کشته شدند. اعتراض مذکور تبدیل به حرکتی خشونت آمیز شد و در مناطق مختلف خودروها به آتش کشیده شد و به دلیل سنگ پراکنیبرخی از املاک دولتی و ملی به شدت آسیب دید.

دولت جهت تشدید تدابیر امنیتی در پایتخت پاکستان برای جلوگیری از هرگونه ورود احتمالی معترضین به منطقه قرمز اسلام آباد اقدام نمود. اعتراض نهضت لبیک پاکستان روز دوم نیز در شهرهای راولپندی و اسلام آباد ادامه داشت و شهرهای مذکور مسدود و به دلیل ترافیک عمومی و مسدود شدن بزرگراه مری و چهار راه فیض آباد با کانتینرها، شهروندان شهرهای مذکور با با مشکلات رفت و آمد روبرو شدند. در برخی از مناطق هواداران این حزب با پلیس درگیر شدند و معترضین چرخ های ماشین ها را آتش زده، راه ها را مسدود کردند و شعارهایی را مبنی بر اخراج سفیر فرانسه سر دادند.

به دلیل درگیری معترضین با پلیس، اعتراض آنان گسترده تر شد و جلسه فوق العاده ای به ریاست شیخ رشید احمد، وزیر کشور پاکستان جهت بررسی اوضاع و تصمیم برخورد و کنترل با معترضین تشکیل گردید. شیخ رشید احمد در جلسه مذکور گفت: با قانون شکنان برخورد شدیدی خواهیم کرد و نمی گذاریم به اموال عمومی ضرر وارد شود و یا برای مردم مشکلاتی ایجاد کنند. وی گفت: در مناطق درگیر ارائه سرویس تلفن همراه و اینترنت برای بیست و چهار ساعت مسدود خواهد بود و گروهانی از پلیس و تکاوران در اسلام آباد مستقر شده است و در صورت ورود معترضین به منطقه قرمز برخورد شدیدی از خود نشان خواهند داد. مجلس ملی پاکستان نیز استقرار رنجرها را در شهرهای مختلف پنجاب را با توجه به قانون و نظم تأیید کرد و دولت خواستار استقرار نیروهای شبه نظامی در لاهور، راولپندی، مولتان، گجرات، بهاولپور، مندی بهاءالدین، جهلم و بهاوالنگرشد. همچنین در جلسه ای که به ریاست عمران خان، نخست وزیر پاکستان برگزار گردید نیز وضعیت ایجاد شده توسط اعتراض یکی از احزاب مذهبی پاکستان و اقدامات وزیر کشور مورد بررسی قرار گرفت. عمران خان، نخست وزیر پاکستان هنگام سخنرانی در جلسه مجلس ملی پاکستان گفت: به عناصر شیطنت کننده اجازه نمی دیم به بهانه اعتراض آرامش کشور را بر هم بزنند. وی گفت: مطابق با توافق، خواسته های نهضت لبیک در مجلس ملی ارائه خواهد شد و دولت به طور مداوم با نهضت لبیک در حال مذاکره بود، اما رهبری آن از یک طرف به مذاکرات ادامه می داد و از سوی دیگر برای مقدمات راهپیمایی آماده می شد. عمران خان در ادامه گفت: ۲۴ ساعت آینده مهم است و امیدوارم وضعیت بهتر شود و به صورت دیگری اقدامات سختگیرانه اعمال خواهد شد و تمهیدات لازم برای بازکردن راه ها بعمل خواهد آمد.

تصمیم به ممنوعیت فعالیت های نهضت لبیک از سوی دولت: وزارت کشور خلاصه ای از ممنوعیت فعالیت های نهضت لیبیک پاکستان را تهیه کرده و پیش نویس آن توسط عمران خان، نخست وزیر پاکستان تأیید شد و مجلس ملی پاکستان نیز ممنوعیت فعالیت های نهضت لبیک را از طریق بخشنامه ای تصویب و اعلام کرد.

این تصمیم مهم ۲۴ ساعت بعد عملیاتی شد. شیخ رشید احمد، وزیر کشور پاکستان طی برنامه ای در تلویزیون خصوصی گفت: همه افراد در موضوع ممنوعیت نهضت لیبیک پاکستان حضور دارند (هر چهار ایالت در مجلس نمایندگی دارند) و این تصمیم با تأمل گرفته شده است، زیرا این افراد نمی خواهند از سیاست تحصن عقب نشینی کنند لذا بر اساس درخواست دولت پنجاب، موضوع ممنوعیت فعالیت های نهضت لیبیک به مجلس ملی ارجاع شده است و ممنوعیت تصویب شده از فردا یا پس فردا اعمال می شود. وی با اشاره به خسارت های مالی و جانی بوجود آمده گفت: ۲ نفر از نیروهای پلیس به دلیل خشونت نهضت لبیک به شهادت رسیدند و ۵۸۰ نفر مجروح شدند، همچنین ۳۰ وسیله نقلیه متعلق به آژانس های اجرایی قانون نیز در جریان اعتراض آسیب دیده اند.

براساس گزارش منابع، در جریان این درگیری ها تعداد ۲۰۶۳ نفر از هواداران نهضت لبیک دستگیر و ۱۱ شکایت (FIR) از آن ها ثبت شده است. همچنین در ده منطقه پاکستان راهپیمایی و تجمعات اعتراض آمیز برگزار گردید. در منطقه آزاد کشمیر، ۲۱ پلیس مجروح و ۹۶ هوادار نهضت لبیک دستگیر شدند. در مناطق صوابی و چهار سدره ایالت خیبر پختونخوا ۳۲۱ نفر دستگیر شدند.

شیخ رشید احمد، وزیر کشور طی کنفرانسی مطبوعاتی گفت: تصمیم به ممنوعیت فعالیت های نهضت لیبک بر اساس قانون ضد تروریسم گرفته شد و دولت پنجاب پیشنهاد ممنوعیت فعالیت های این سازمان را داده است و ما گزارش و لایحه ممنوعیت فعالیت ها را به مجلس ارسال کردیم.

واکنش علما و گروه های اهل سنت بریلوی درخصوص ممنوعیت فعالیت های نهضت لبیک پاکستان: علامه دکتر راغب حسین نعیمی، رئیس حوزه علمیه جامعه نعیمیه لاهور گفت: دولت و معترضین باید مسائل را از طریق فهم، تدبر و درک متقابل حل و فصل نمایند. اعتراض خشونت آمیز راه حل مسائل نیست و باید روند مذاکره آغاز شود. وی گفت: دولت باید به جای استفاده از زور، مسائل را با معترضین از طریق گفتگو و دموکراسی حل نماید. همچنین وی در مخالفت با تصمیم ممنوعیت نهضت لبیک گفت: به جای تحریم، باید راه دموکراتیک را در پیش گرفت و حزب حاکم نیز در گذشته اعتراض خشونت آمیز کرده بود. وی در ادامه گفت: طرفین نباید هیچ اقدامی را که موجب ایجاد ناآرامی در کشور شود را انجام دهند. کشور تحمل هیچ حرکت غیر دموکراتیک را ندارد. رئیس جامعه نعیمیه گفت: معترضان نیز به جای اعتراض خشونت آمیز، روش های مسالمت آمیز و دموکراتیک را در پیش بگیرند. وی گفت: کسانی که از سیره پیامبر(ص) پیروی می کنند، به جای ایجاد درد سر برای دیگران، سهولت ایجاد می کنند.

تصمیم ممنوعیت حزب نهضت لیبیک موجی از نگرانی احزاب مذهبی را ایجاد کرد: تصمیم دولت پاکستان در خصوص ممنوعیت حزب نهضت لبیک موجی از نگرانی را در احزاب مذهبی ایجاد کرده است و در مورد این اوضاع جدی برخی ابزرگان اهل سنت با دولت ارتباط تلفنی برقرار نمودند. بزرگانی که در خصوص این نگرانی با دولت ارتباط برقرار نمودند، ازجمله؛ دکتر صاحب زاده ابوالخیر محمد زبیر، رئیس جمعیت علمای پاکستان و شورای همبستگی ملی پاکستان، صاحب زاده حامد رضا، سرپرست شورای اتحاد اهل سنت، علامه حامد سعید کاظمی عضو سابق مجلس ملی، خواجه قطب الدین فریدی عضو مجلس ایالتی، میان جلیل احمد شرق پوری، خواجه مدثر تونسوی، نعیم سیالوی و سایرعلما وابسته به اهل سنت بریلوی هستند که با مقامات دولتی ارتباط برقرار کردند. رهبران مذکور با رهبری نهضت لبیک نیز ارتباط برقرار نمودند و در تلاش بودند تا تصمیم و راه حل مناسبی برای این مشکل اتخاذ شود، اما پیر نورالحق قادری وزیر امور مذهبی پاکستان گفت: روند ممنوعیت فعالیت های نهضت لبیک پاکستان (TLP) طی یک یا دو روز به پایان می رسد. نورالحق قادری در بیانیه ای گفت: دولت تلاش کرد تا از طریق گفتگو مسائل را حل کند، اما نهضت لبیک خواستار اعتراض شد لذا تصمیم گرفته شد تا ممنوعیت علیه آن ها اعمال گردد.

  تبعید سفیر فرانسه برای پاکستان چه عواقبی به دنبال خواهد داشت: حزب مذهبی نهضت لبیک پاکستان اصرار دارد تا سفیر فرانسه اخراج شود، اما عواقب آن برای پاکستان در سطح دیپلماتیک و بین المللی چه خواهد بود؟

 اخراج سفیر فرانسه نه تنها پیچیده است، بلکه می تواند تأثیر مستقیمی بر اعتبار و روابط بین المللی پاکستان داشته باشد. در این مورد غالب اقبال سفیر پیشین پاکستان در فرانسه گفت: روابط پاکستان و فرانسه در گذشته بسیار خوب بود، اما در چند وقت اخیر روابط دو کشور به دلیل بهبود و نزدیک بودن روابط فرانسه و هند رو به وخامت نهاده است و اگر امروز پاکستان سفیر فرانسه را تحت فشار یک حزب مذهبی اخراج کند، این امر نه تنها در روابط دو جانبه بین پاکستان و فرانسه، بلکه در مجامع بین المللی مختلف مانند شورای امنیت و اتحادیه اروپا تأثیر خواهد داشت و با توجه به این که فرانسه عضو دائمی این نهاد ها است لذا ممکن است مشکلاتی برای پاکستان بوجود آید. وی گفت: اخراج سفیر فرانسه واکنش شدیدی را نه تنها از سوی فرانسه، بلکه از سوی سایر کشورهای غربی نیز به دنبال خواهد داشت، زیرا هر کشوری که تحت فشار گروهی قرار گیرد و با خواسته های آنها موافقت کند دستیابی آن کشور به سیاست خارجی و داخلی مستقل مشکل می شود.

دکتر خرم اقبال، رئیس گروه روابط بین الملل دانشگاه دفاع ملی اسلام آباد گفت: اگر چه گروه ویژه اقدام مالی (FATF)، (سازمانی که از تأمین مالی تروریسم جلوگیری می کند)، از نهضت لبیک در میان سازمان های افراطی که مورد اعتراض قرار گرفتند ، نامی نبرده است. اما فرانسه یکی از اعضای اصلی این گروه است و قطعاً اخراج سفیر وی برای موقعیت پاکستان تأثیر خواهد داشت. در ماه فوریه سال جاری، گروه ویژه اقدام مالی تصمیم گرفته بود که پاکستان را در فهرست خاکستری نگه دارد و به پاکستان تا ژوئن فرصت داده بود تا در سه مورد از ۲۷ مورد توصیه شده بیشتر کار کند، اما در جلسه ماه فوریه، فرانسه به شدت مخالف با حذف پاکستان از فهرست خاکستری بود و غالب اقبال، سفیر پیشین پاکستان در فرانسه نیز معتقد است که اخراج سفیر فرانسه می تواند نه تنها در گروه مالی، بلکه در تعامل با سایر کشورها نیز پاکستان را تحت فشار شدید قرار دهند. دکتر خرم اقبال همچنین گفت: فرانسه کشور مهمی در اتحادیه اروپا و اروپا بازار مهمی برای محصولات پاکستان است و این تصمیم می تواند عواقب منفی اقتصادی برای پاکستان داشته باشد در حالی که فرانسه همچنان چندین پروژه توسعه را در پاکستان اجرا می کند. علاوه بر این، پاکستانی های مقیم اروپا، به ویژه فرانسه نیز ممکن است با مشکلاتی روبرو شوند، لذا دولت می تواند روند مذاکره را با حزب مذکور ادامه دهد، اما عمل به خواسته های آنان مشکلاتی را در پی دارد و دولت باید علیه گروه های خشونت آمیز اقدام نماید تا در آینده به چنین اقدامات خشونت آمیزی دست نزنند.

معرفی حزب نهضت لبیک پاکستان: حزب نهضت لبیک پاکستان یکی از گروه های اهل سنت بریلوی و تندرو است و توسط علامه خادم حسین رضوی (پیش نماز سابق دولتی مسجد اوقاف پاکستان) تاسیس و هم زمان با حمایت، ملک ممتاز حسین قادری، پلیس، محافظ و قاتل سلمان تاثیر، فرماندار ایالت پنجاب معروف شد. سلمان تاثیر در قضیه اتهام اهانت به قانون احترام پیامبر اکرم (ص) به دست ممتاز حسین قادری، محافظ خود به قتل رسید. ممتاز حسین قادری، در محاکمه دادگاهی اعدام گردید و این حزب به دلیل حمایت از اقدام قتل سلمان تاثیر و مخالفت از اعدام ممتاز قادری بسیار معروف شد و به همین دلیل بخش اوقاف پنجاب نیز علامه خادم رضوی را از سمت پیش نمازی برکنار کرد. سلمان تاثیر اصلاحیه ای را که در قانون احترام پیامبر اکرم (ص) توسط ژنرال ضیاء الحق (تندرو و حامی عربستان) انجام شده بود، قانون سیاه خوانده بود و تعدادی از علما وابسته به این جمع، سلمان تاثیر را مرتد و واجب القتل اعلام کرده بودند و محافظ وی (پلیس پنجاب محافظ وی بوده)، وی را به قتل رساند، زیرا قانون احترام پیامبر اکرم که توسط ژنرال ضیاء الحق اصلاح شده بود دارای نقائصی بود و برخی مسلمان از آن علیه اقلیت ها سوء استفاده می کردند. هواداران این گروه نسبت به اعدام ممتاز حسین قادری اعلام مخالفت کرده و اعتراض کردند، اما وی اعدام گردید و قبر وی را در اسلام آباد مانند حرم بزرگی ساخته و زیارت می کنند.

فعالیت های قبلی این حزب و دلایل درگیری با دولت: نهضت مذکور در زمان دولت نواز شریف نیز به دلیل حذف سوگند ختم نبوت (ص) از قانون اساسی کشور توسط دولت نواز، اعتراض خشونت آمیز و گسترده ای به ریاست علامه خادم حسین رضوی را برپاکرده و شهرهای راولپندی و اسلام آباد را مسدود کرده بودند و پس از اصلاح سوگند، اعتراض خود را پایان دادند. پس از موفقیت در این اعتراض، حزب مذکور در کمیسیون انتخابات درخواست ثبت نام کرد و به عنوان حزب سیاسی و مذهبی در تاریخ ۲۶ ژوئیه ۲۰۱۷ در کمیسیون انتخابات پاکستان ثبت شد و علامت جرثقیل را به خود اختصاص داد. حزب نهضت لبیک در انتخابات عمومی ۲۰۱۸ شرکت کرد و دو کرسی در مجلس سند به دست آورد و در مجموع دو میلیون و دویست هزار رأی از سراسر کشور را به خود جلب کرد، اما تلاش آنان بیش از مسائل مذهبی، رنگ و بوی سیاسی به خود گرفت و به همین خاطر اکثر مردم از حمایت آنان امتناع می ورزند. علامه خادم حسین رضوی، موسس این حزب روز پنجشنبه ۱۹ نوامبر ۲۰۲۰ در سن ۵۴ سالگی در لاهور درگذشت و در مراسم تشیع جنازه وی میلیون ها مسلمان از سراسر کشور حضور داشتند. طبق برآوردی، مراسم تشیع و خاکسپاری وی بزرگ ترین مراسم در تاریخ پاکستان بوده است. پس از درگذشت وی فرزند وی علامه سعد رضوی به عنوان نایب وی انتخاب گردید. همچنین حزب مذکور در سال گذشته به ریاست سعد رضوی در اعتراض به تشدید اقدامات اسلام ستیزانه در فرانسه، در اسلام آباد دست به تظاهرات زد و با وعده بررسی موضوع اخراج سفیر فرانسه و کاهش روابط دیپلماتیک با پاریس توسط دولت عمران خان تظاهرات پایان یافت. این حزب به دولت اسلام آباد تا ۲۰ آوریل ۲۰۲۱ برای اخراج سفیر فرانسه مهلت داد. اما اکنون پس از دستگیری سعد حسین رضوی، رئیس این حزب توسط پلیس پاکستان، هواداران وی زودتر از موعد مقرر به برپایی تظاهرات گسترده دست زدند و اعتراض آنان به دلیل درگیری با پلیس تبدیل به اعتراض خشونت آمیز شد، دولت برای جلوگیری از آن سعی و تلاش نمود و برای پایان دادن به این اعتراض خشونت آمیز آنان تصمیم به ممنوعیت فعالیت های این حزب را اعلام کرد. سعد رضوی رئیس این حزب مذهبی برای پایان دادن اعتراض به هواداران خود تاکید کرد و در نتیجه اعتراض پایان یافت، اما هواداران این حزب، پس از نماز جمعه، در صورت ادامه تظاهرات اعتراضی، به سمت سفارت فرانسه در اسلام آباد حرکت می کنند، ولی دولت اعلام کرد، تا ساعت چهار کلیه رسانه های اجتماعی را مسدود کرده و نیروهای پلیس، تکاوران نظامی، و پلیس ایف سی را در منطقه قرمز متستقر کرده و دستور داد برای جلوگیری از هرگونه تحرک آنان در منطقه قرمز اقدامات سختگیرانه و فوری انجام گردد. شیخ رشید احمد، وزیر کشور گفت: امروز علیه این حزب به دیوان عالی نیز مراجعه خواهیم کرد.

ملاحظه: به نظر می رسد به دلیل روابط علمای اهل سنت با دولت، همچنین توسط رهبری حزب مذکور، این اعتراض حشونت بار پایان یافت. این اقدام علمای اهل سنت بریلوی بمنظور پیش گیری از ممنوعیت سایر احزاب می باشد تا سکوت آنان بر ممنوعیت این حزب، منجر به روند ممنوعیت سایر احزاب مذهبی نگردد.

لازم به ذکراست، نهضت مذکور به دلیل اعتراضات خشونت آمیز علیه فرانسه و در حمایت احترام به پیامبر اکرم (ص) بین اهل سنت بریلوی موجود در گروه های مختلف "سنی" بسیار محبوبیت دارد و به گفته مسئولین آژانس های امنیتی از جمله؛ گروه مبارزه با تروریسم، ممنوعیت چندان مفید نیست، زیرا گروه مذکور به نام دیگری فعال خواهد شد و یا افراد وابسته به آن می توانند در انتخابات شرکت نموده و قدرت را به دست بیآورند ودر این صورت به جای ممنوع الفعال نمودن گروه، می توان شخصیت های تاثیر گذار را ممنوع الفعالیت نمود.