مقدمه:
کشور عراق از دیرباز مهد شاعران و ادیبانی بوده است که نقش بسزایی در توسعه و گسترش زبان و ادبیات عرب داشته اند. در این میان نام شعرایی چون متنبی، ابونواس و ابن الحجاج بر تارک ادبیات عرب می درخشد. در دوران معاصر نیز شعرا و نویسندگان عراقی نقش بسزایی در رواج سبک های جدید شعر در ادبیات عرب داشته به گونه ای که شاعرانی چون نازک الملائکه ، عبدالوهاب البیاتی و بدر شاکر السیاب را در زمره بنیانگذاران شعر نو عرب به شمار آورده اند

در این میان باید از شاعر بزرگ عراقی که در جهان عرب  از شهرت ویژه ای برخوردار است نام برد. شاعری به نام محمد مهدی جواهری که در کنار شهرت ادبی خویش در کارنامه خود ریاست اتحادیه کل ادیبان و نویسندگان عراق را از زمان شکل گیری به مدت ۱۴ سال دارد . نوشتار پیش رو به معرفی اتحادیه ادیبان و نویسندگان عراق  به عنوان یکی از مهم ترین نهادهای فرهنگی می پردازد که در طی ۶ دهه گذشته نقش بسزایی در زمینه گسترش شعر و ادبیات عرب در عراق داشته است.
تاسیس:

اتحادیه کل ادیبان و نویسندگان عراق (الاتحاد العام للادباء و الکّتاب فی العراق) نخستین تشکیلات سازمان یافته ای بود که برای رسیدگی به بخشی از مسائل صنفی ادیبان و نویسندگان عراقی و هم چنین ایجاد مکانی برای گردهمایی و هم افزایی شاعران و نویسندگان عراقی تشکیل شد. این اتحادیه در سال ۱۹۵۹ یعنی یکسال پس از شکل گیری نظام سیاسی جمهوری در عراق به عنوان سازمانی غیر انتفاعی و غیر دولتی تاسیس شد. مقر اصلی این اتحادیه در میدان آندلس بغداد افتتاح شده و به تدریج شعبه های این اتحادیه در دیگر استان‌های عراق تاسیس و فعالیت خود را آغاز کردند.

نخستین رئیس این اتحادیه شاعر بزرگ عراقی محمد مهدی جواهری بود که تا سال ۱۹۷۳ میلادی ریاست این اتحادیه را به مدت ۱۴ سال بر عهده داشت.

پس از وی هلال ناجی، حمید سعید هادی، الفرید سمعان و ابراهیم الخیاط ریاست اتحادیه را بر عهده داشتند. در حال حاضر ناجح المعموری ریاست اتحادیه را برعهده دارد.

اتحادیه کل ادیبان و نویسندگان عراق پس از تاسیس توانست عضویت اتحادیه کل نویسندگان و ادیبان جهان عرب را به دست آورده و یکی از اعضای این اتحادیه  غیر دولتی فرامنطقه ای باشد. با توجه به اشغال نظامی عراق توسط آمریکا در سال ۲۰۰۳، عضویت عراق در اتحادیه کل نویسندگان و ادیبان جهان عرب به مدت ۸ سال به حال تعلیق درآمده و پس از آن در پی نشست قاهره  در سال ۲۰۱۱،عراق مجدد  به عضویت خود در این اتحادیه برگشت و تعلیق عضویت عراق برداشته شد.

ساختار اتحادیه:

اتحادیه کل ادیبان و نویسندگان عراق دارای ساختار سازمانی مشخصی است که بر اساس قانون  مصوب اتحادیه کل ادیبان و نویسندگان عراق شکل گرفته است. اتحادیه از بخش هایی چون مجمع عمومی، شورای مرکزی و دفتر اجرایی تشکیل شده است. مجمع عمومی بالاترین مقام تصمیم گیرنده اتحادیه است که از تمامی اعضای وابسته که حق عضویت خود را پرداخت کرده اند تشکیل شده است. مجمع عمومی طی انتخابات خود اعضای شورای مرکزی را انتخاب می کند. اعضای شورای مرکزی بالغ بر ۳۰ نفر بوده و تمامی بخش های جمعیتی عراق مانند کردها و ترکمن ها در آن حضور دارند. در کنار این بخش ها ،اتحادیه دارای رئیس و دبیر کل است که توسط مجمع  عمومی انتخاب می شود. در اولین جلسه شورای مرکزی، اعضای دفتر اجرایی که بالغ بر ۸ نفر هستد انتخاب می شوند.

حوزه های فعالیت اتحادیه :

حوزه اصلی فعالیت اتحادیه ادیبان و نویسندگان عراق،شعر و ادبیات بوده و در حوزه های فرعی چون شعر، نقد ادبی، داستان کوتاه، ترجمه، ادبیات کودک و نوجوان، نمایشنامه نویسی  فعالیت می کند. اتحادیه به عنوان اتحادیه صنفی ،پل ارتباطی میان نویسندگان و شاعران عراقی به شمار رفته  و در راستای پیگیری مسائل صنفی نویسندگان و شعرای عراقی فعالیت می کند.

اتحادیه نویسندگان و ادیبان عراق  هم چنین در راستای حوزه اصلی فعالیت خود یعنی ترویج و گسترش شعر و ادبیات عرب به اجرای برنامه های ویژه فرهنگی و ادبی می پردازد.

در این زمینه می توان  به برگزاری جشنواره های فرهنگی و ادبی، برگزاری نشست های ادبی، مسابقات ادبی و فرهنگی، فرهنگ سازی در زمینه گسترش فرهنگ مطالعه، چاپ و انتشار کتاب و توزیع آن در میان نخبگان و آحاد مردم عراق، انعکاس فعالیت های اعضا و معرفی آثار آنان، شرکت در نمایشگاه‌های کتاب در شهرهای مختلف عراق و .... می پردازد.

نحوه عضویت در اتحادیه :

داوطلب عضویت در اتحادیه ادیبان و نویسندگان عراق  باید در یکی از حوزه های شعر، داستان نویسی، ادبیات نمایشی، نقد ادبی و ترجمه ادبی دارای آثار و تالیفات باشد. در زمینه پذیرش عضویت اعضای جدید، کمیته ای مرکزی در اتحادیه شکل گرفته است که به بررسی درخواست های عضویت می پردازد. متقاضیان عضویت در این اتحادیه در بغداد باید مدارک خود را مستقیم به کمیته مرکزی عضویت تحویل داده و در استان‌های دیگر متقاضیان باید  در خواست عضویت خود را به شعبه های اتحادیه در استان ها تحویل داده و پس از بررسی و پذیرش اولیه در کمیته های استانی برای تصمیم گیری نهایی در زمینه پذیرش به کمیته مرکزی عضویت در بغداد ارسال می شود.

ارگان رسانه ای :

اتحادیه کل ادیبان و نویسندگان عراق دارای ارگان رسانه ای با نام خبرگزاری الأدیب العراقی است که به انعکاس فعالیت های اتحادیه و هم چنین انعکاس فعالیت های اعضا می پردازد. این خبرگزاری در حال حاضر موجودیت مستقل نداشته و بر روی درگاه اینترنتی اتحادیه قابل مشاهده است. در کنار این خبر گزاری  شبکه ای با نام شبکه الأدباء توسط اتحادیه ایجاد شده است که به انعکاس تصویری فعالیت های اتحادیه و اعضای آن بر روی بستر شبکه های اجتماعی چون یوتیوب، توییتر و اینستاگرام می پردازد

اتحادیه کل ادیبان و نویسندگان عراق هم چنین دارای یک روزنامه و مجله ادبی می باشد. روزنامه  الاتحاد الثقافی که تاکنون ۴۱ شماره از آن منتشر و توزیع شده است به بررسی موضوعات ادبی  می پردازد.

در کنار این روزنامه، فصلنامه الأدیب العراقی به انتشار مقالات اساتید، نویسندگان و شاعران عراقی در حوزه زبان و ادبیات عربی می پردازد. تاکنون  ۲۵ شماره  از فصلنامه الأدیب العراقی منتشر و توزیع شده است.

بررسی زمینه های همکاری با اتحادیه کل ادیبان و نویسندگان عراق :

ماهیت غیر دولتی اتحادیه ادیبان و نویسندگان عراق تا حدودی مسیر همکاری فرهنگی با این نهاد غیر دولتی در عراق را تسهیل می سازد. با توجه به اینکه این نهاد پل ارتباطی نخبگان ادبی عراق بوده و ن این نخبگان در شکل گیری افکار عمومی می توانند تاثیرگذاری فزاینده ای داشته باشند باید بهره برداری از ظرفیت این نهاد فرهنگی در دستور کار قرار گیرد. در زمینه حوزه های همکاری با اتحادیه کل ادیبان و نویسندگان عراق می توان به همکاری در قالب برگزاری برنامه های مشترک  چون برگزاری جشنواره های فرهنگی، برگزاری مراسم شب شعر در مرکز فرهنگی ج. ا ایران در بغداد با همکاری اتحادیه، برگزاری نشست های ادبی  با دعوت از اعضای این اتحادیه، ایجاد پل ارتباطی میان اتحادیه و اتحادیه نویسندگان ایرانی و دیگر نهادهای فرهنگی چون کانون پرورش فکری کودکان در زمینه ادبیات کودک،انتشار مشترک کتاب توسط رایزنی فرهنگی و اتحادیه ادیبان و نویسندگان عراقی، ترجمه و انتشار آتار فاخر نویسندگان ایرانی با استفاده از طرفیت اتحادیه ادیبان و نویسندگان عراقی و... اشاره کرد.

در گام نخست باید در خلال دیدار و بازدید های متقابل ،ارتباط میان رایزنی فرهنگی و اتحادیه کل ادیبان و نویسندگان عراقی ایجاد شده و در گام های بعدی برگزاری برنامه های مشترک میان  رایزنی فرهنگی ج. ا ایران در بغداد و اتحادیه ادیبان و نویسندگان عراق تدوین شود  که در این زمینه حمایت های مالی و معنوی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی تاثیر گذار و کارآمد خواهد بود.