مقدمه

از زمان بنیاد یافتن جمهوری خلق چین در سال ۱۹۴۹ م. تا پایان دهه ۱۹۶۰ م. در فضای جنگ سرد،  روابط چین و اروپای غربی بسیار محدود بود؛ و این کشور تنها در کشورهای اروپایی سوئد؛ دانمارک؛ سوئیس؛ فنلاند؛ و  نروژ  سفیر؛ و درانگلستان و هلند کاردار داشت[۱].

 اواخر دهه ۱۹۷۰ م. روابط سیاسی جمهوری خلق چین با کشورهای اروپایی رو به بهبود نهاد؛ و با اتخاذ سیاست اصلاح و  بهبود  روابط بین المللی در سال ۱۹۷۸ م. روابط جمهوری خلق چین و غالب کشورهای اروپای غربی برقرار؛ و طی یک دهه، به سرعت توسعه یافت؛ و در جریان آن، مقامات ارشد چین به فرانسه؛ مقر اتحادیه اروپا؛ ایتالیا؛ آلمان؛ انگلیس و هلند سفر؛ و متقابلا روسای جمهور آلمان؛  فرانسه؛ اتریش؛ ملکه و نخست وزیر انگلستان؛ هیأت های عالی رتبه ای از ایتالیا؛ اسپانیا؛ سوئد؛  فنلاند؛ نروژ؛ دانمارک؛ بلژیک؛ و پرتغال؛ و در نهایت رییس کمیسیون اتحادیه اروپا به کشور چین سفر نمودند[۲].

پس از بحران سال ۱۹۸۹ م. در روابط بین المللی جمهوری خلق چین با دیگر کشورها، از سال ۱۹۹۰ م. این روابط از سرگرفته شد؛ و در جریان آن، نخست وزیر ایتالیا سال ۱۹۹۱ م. به کشور چین؛ و سال بعد نخست وزیر جمهوری خلق چین به کشور ایتالیا سفر نمود؛ و همان سال، روابط کنسولی جمهوری خلق چین با جمهوری "سن مارینو" نیز به سطح سفیر ارتقاء یافت[۳].

پایان سال ۱۹۹۴ م. با لغو غالب تحریم های  اتحادیه اروپا علیه جمهوری خلق چین، روابط این کشور با اتحادیه اروپا، از سطح سیاسی به سطح اقتصادی توسعه یافت؛ و با تدوین نقشه راه اتحادیه اروپا از سال ۱۹۹۶ م. روابط کشورهای این اتحادیه با جمهوری خلق چین استقلال و جامعیت یافت.؛ و بر مبنای این  روندِ راهبردیِ پایدار، جمهوری خلق چین با غالب کشورهای اروپای غربی روابط سیاسی برقرار نمود[۴].

 به موازات ارتقاء سطح مناسبات سیاسی و اقتصادی جمهوری خلق چین با ایتالیا، سطح مناسبات فرهنگی دو کشور نیز از سال ۱۹۸۰ م. ارتقاء یافت؛ و ماه می سال ۲۰۰۲ م. در جریان سفر  معاون نخست وزیر جمهوری خلق چین به ایتالیا، وزیر فرهنگ جمهوری خلق چین نیز به ایتالیا سفر؛  و با همتای ایتالیایی خود ملاقات نمود؛ و پیرو دعوت رسمی طرف چینی، اکتبر همان سال، وزیر فرهنگ ایتالیا نیز به کشور چین سفر نمود[۵].

سفارت جمهوری خلق چین

جمهوری خلق چین یک سفارتخانه در شهر رم[۶]؛ و دو سرکنسولگری در شهرهای میلان[۷]؛ و فلورانس[۸] دارد. از میان دفاتر مختلف سفارت جمهوری خلق چین در شهر رم، دفاتر مطبوعاتی؛ علمی؛  فرهنگی؛ و آموزشی این سفارت خانه، برنامه مبادلات فرهنگی با کشور میزبان را پیش می برند؛ و گزارش فعالیت های خود را در یک نشریه رقومی منتشر می سازند؛ که هجدهمین؛ و واپسین شماره آن، در ماه اکتبر سال ۲۰۱۸ م. انتشار یافته است. هیچ یک از دفاتر مذکور، درگاه مستقی ندارد؛ که خود در نخستین نگاه، احتمال در جریان بودن نوعی دیپلماسی فرهنگی با مدیریت مرکز _ تصدی گرا و نظارت مستقیم بخش سیاسی بر بخش فرهنگی در این سفارتخانه را به ذهن متبادر می سازد[۹].   

برنامه مبادلات فرهنگی

اگرچه همکاری های فرهنگی جمهوری خلق چین و ایتالیا از دهه ۱۹۵۰ م. آغاز گردید؛ و معاون وزیر فرهنگ وقت جمهوری خلق چین نیز برای نخستین بار در ماه سپتامبر سال ۱۹۵۵ م. به کشور ایتالیا سفر نمود؛ اما، توافق نامه همکاری های فرهنگی دو کشور ۲۳ سال بعد؛ در  تاریخ ۶ اکتبر ۱۹۷۸ م. در شهر رم به امضاء رسید؛ و متعاقباً، برنامه اجرایی همکاری های فرهنگی، علمی و فنی جمهوری خلق چین و ایتالیا برای  سال های ۸۱_۱۹۸۰ م. نیز در تاریخ ۷ اکتبر ۱۹۷۹ م. در شهر رم؛ و برنامه اجرایی همکاری های فرهنگی، علمی و فنی دو کشور برای سال های ۸۳ _ ۱۹۸۲ م. در تاریخ ۱۱ نوامبر ۱۹۸۱ م. در شهر پکن به امضاء رسید؛ و در ادامه، طرفین برنامه مبادلات فرهنگی ادواری  ۴ – ۲ ساله به امضاء رساندند؛ و فعالیت های فرهنگی جمهوری خلق چین در ایتالیا، بر مبنای این برنامه، در ۵ حوزه اصلی انعقاد پیمان خواهرخواندگی؛ معرفی چین با برپایی رخدادهای فرهنگی؛ گردشگری؛ همکاری های علمی و دانشگاهی؛ و تبادل فن آوری جریان یافت[۱۰].

پیمان خواهر خواندگی

انعقاد پیمان های خواهرخواندگی میان شهرهای جمهوری خلق چین و ایتالیا، و گسترش مبادلات فرهنگی _ تجاری بر مبنای آن، یکی از نخستین اهداف دیپلماسی فرهنگی جمهوری خلق چین در ایتالیا، پس از امضاء توافق نامه همکاری های فرهنگی دو کشور در سال ۱۹۷۸ م. بوده؛ که در ۴۰ مورد به شرح جدول ذیل انجام یافته است.:

شهرها و استان های  جمهوری خلق چین	شهرها و استان های  ایتالیا	تاریخ انعقاد  پیمان خواهر خواندگی
shanghai	Milano	۲۵/۶/۱۹۷۹
Nanjing	Firenze	۲۲/۲/۱۹۸۰
Suzhou	Venezia	۲۴/۳/۱۹۸۰
Guangxi	Sicilia	۱۴/۶/۱۹۸۲
Shenyang	Torino	۱۲/۲/۱۹۸۵
Benxi	Modena	۷/۳/۱۹۸۵
Tianjin	Lombardia	۹/۵/۱۹۸۵
Qinghuangdao	Pesaro	۵/۱۱/۱۹۸۵
Guangzhou	Bari	۱۲/۱۱/۱۹۸۶
Changzhou	Prato	۶/۶/۱۹۸۶
Liaoning	Emilia-Romagna	۲۹/۵/۱۹۸۷
Shijiangzhuang	Parma	۲۲/۹/۱۹۸۷
Wuhu	Pavia	۲۵/۱/۱۹۸۸
Hebei	Veneto	۱۷/۵/۱۹۸۸
Handan	Padova	۱۸/۵/۱۹۸۸
Henan	Puglia	۳/۶/۱۹۸۸
Shaanxi	Treviso	۲۰/۷/۱۹۸۸
Bengbu	Bergamo	۶/۹/۱۹۸۸
Sichuan	Piemonte	۲۷/۲/۱۹۹۰
Shenzhen	Brescia	۱۲/۱۱/۱۹۹۱
Shandong	Marche	۸/۷/۱۹۹۲
Shanxi	Abruzzo	۱۶/۹/۱۹۹۲
Jiangsu	Toscana	۱۸/۹/۱۹۹۲
Yancheng	Chieti	۱/۱۰/۱۹۹۲
Weihai	Biella	۲۸/۱۰/۱۹۹۳
Yuncheng	Lanciano	۲۰/۵/۱۹۹۵
Shaanxi	Umbria	۲۹/۱۱/۱۹۹۵
Xinji	Solofra	۱۹/۸/۱۹۹۷
Panzhihua	Terni	۱۰/۳/۱۹۹۷
Fujian	Napoli	۱۲/۶/۱۹۹۸
Beijing	Roma	۲۸/۵/۱۹۹۸
Jiangsu	Veneto	۲۲/۶/۱۹۹۸
Yangzhou	Rimini	۱۶/۳/۱۹۹۹
Nantong	Civitavecchia	۱/۱۲/۱۹۹۹
Chengdu	Palermo	۳/۱۲/۱۹۹۹
Taicang	Rosolina	۲۳/۲/۲۰۰۰
Huaiyin	Lucca	۲۷/۹/۲۰۰۰
Dafeng	Ascoli-Piceno	۲۰/۱۰/۲۰۰۰
Suqian	Brindisi	۲۵/۱۰/۲۰۰۲
Yunnan	Lodi

 رخدادهای فرهنگی

 اگر انعقاد پیمان خواهرخواندگی میان شهرها  و استان های دو کشور؛ و گسترش مبادلات فرهنگی _ تجاری بر مبنای آن، یکی از نخستین اهداف دیپلماسی فرهنگی جمهوری خلق چین در ایتالیا، پس از امضاء توافق نامه همکاری های فرهنگی دو کشور در سال ۱۹۷۸ م. بوده؛ نخستین هدف دیپلماسی فرهنگی جمهوری خلق چین در ایتالیا پس از امضاء برنامه اجرایی همکاری های دو کشور؛ که به ویزه از زمان امضاء دومین  برنامه اجرایی همکاری های فرهنگی، علمی و فنی دو کشور تحقق یافته هم؛ معرفی چین با برپایی رخدادهای فرهنگی بوده؛ که در جریان آن به عنوان نمونه،  سال ۱۹۸۳ م. نخستین نمایشگاه فاخر معرفی چین در ایتالیا، با عنوان "تمدن چین باستان" در شهر ونیز برپا گردید؛ و یافته های باستان شناسی در خصوص چین، از دوران نوسنگی تا سلسله هان غربی؛ یعنی از سال ۲۰۶ ق. م.-تا ۲۴ م. در آن به نمایش گذاشته شد؛ و متعاقباً در سال ۱۹۸۳ م. نمایش حرکات موزون همراه موسیقی با عنوان "جاده ابریشم زیر باران گل ها" در تئاتر معروف "اسکالا[۱۱]” شهر میلان به روی صحنه رفت؛ و سپتامبر سال ۱۹۸۶ م. دومین نمایشگاه "تمدن چین باستان" نیز در شهر ونیز برپا شد؛ که این بار  به نمایش یافته های باستان شناسی از سلسله های شرقی(۲۲۰_۲۵ م.) تا سلسله "سانگ[۱۲]" اختصاص یافته بود. این فعالیت ها با برپایی نمایشگاه های باستان شناسی "روح رودخانه زرد" در شهر رم(۱۹۹۱ م.)؛ "جنگجویان سفالین شیان از خاندان شین" در شهرهای ونیز و رم(۱۹۹۴ م.)؛ "گنجینه های تبت" در میلان(۱۹۹۵ م.)  ادامه یافت؛ و ماه مارچ سال ۱۹۹۹ م. اپرای ملی پکن در شهرهای رم؛ فلورانس و ورونا به روی صحنه رفت[۱۳].

در این دوره، متقابلا به عنوان نمونه،   اپرای "جنوا[۱۴]" با حضور "لوچانو پاواروتی[۱۵]" خواننده اپرای شهیر ایتالیایی در شهر پکن(۱۹۸۶ م.)؛ و ارکستر "سانتا چِچیلیا[۱۶]" در سفر به شهرهای مختلف چین(۱۹۹۷ م.) به روی صحنه رفتند؛ نمایشگاه مجموعه های خاندان "مدیچی[۱۷]" در شهر پکن برگزار شد(۱۹۹۷ م.)؛ گروه نمایشی فلورانس یک اپرای چینی را در شهرهای مختلف این کشور به روی صحنه برد(۱۹۹۸ م.)؛ تئاتر "ورونا[۱۸]" در جریان مجموعه برنامه های جشن ۳۰ سالگی روابط دیپلماتیک دو کشور، در جشنواره موسیقی پکن اپرای "توسکا[۱۹]" را اجراء نمود(۲۰۰۰ م.)؛ "لوچانو پاواروتی" در یک کنسرت گروهی مقابل کاخ سلطنتی پکن شرکت جست(۲۰۰۱ م.)؛  و ارکستر بین المللی ایتالیا نیز اجراهایی در شهرهای مختلف چین داشت(۲۰۰۲ م.) [۲۰].

این حوزه فعالیت، پس از یک دوره رکود، با معرفی سال ۲۰۱۱ – ۲۰۱۰ م.  به عنوان سال فرهنگی چین در ایتالیا از سرگرفته شد؛ و در جریان آن، جشنواره های "دوستی دولت های چین و ایتالیا" در شهرهای رم، میلان و فلورانس[۲۱]؛ "در شرق. شهرها و مردان راه ابریشم" در شهر رم[۲۲]؛  به همراه جشنواره  هنری "اوربینو"[۲۳]؛ و هفته فرهنگی زنان چین در شهر های رم و فلورانس[۲۴] برگزار گردید؛ ارکستر ملی سنتی چین در شهر رم اجراء نمود[۲۵]؛ نمایشگاه چشم اندازهای معمارانه چین با نام "به سوی شرق" در موزه "ماکسی"[۲۶] ؛ هفته سینمای چین در شهر رم[۲۷]؛ و نمایشگاه منتخب آثار موزه ملی  چین با عنوان "سایه های رقصان" در شهر "آلساندریا[۲۸]" برپا؛ و "کلوسیوم[۲۹]"شهر رم نورافشانی شد [۳۰]؛ و متقابلا ایتالیا هم در چین نمایشگاهی از آثار حجم برگزار نمود[۳۱].

  متعاقبا در سال های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ م. نیز، جشنواره ای به مناسبت سال نو در تقویم چینی برگزار گردید[۳۲]؛  و ماه ژوئن سال ۲۰۱۳ م.  نمایشگاه "چین باستان. نخستین نمایشگاه چین" در عمارت ونیز شهر رم برپا شد؛ و از آن پس، این حوزه فعالیت، در پیشبرد اهداف دیپلماسی فرهنگی جمهوری خلق چین در ایتالیا، با تعلیق نسبی، با دیگر حوزه های فعالیت جایگزین گردید.

تجارت _ همکاری فرهنگی

چنان که گذشت، مطابق برنامه مبادلات فرهنگی جمهوری خلق چین و ایتالیا، مبادلات فرهنگی دو کشور در پنج حوزه اصلیِ انعقاد پیمان خواهرخواندگی؛ معرفی چین با برپایی رخدادهای فرهنگی؛ گردشگری؛ همکاری های علمی و دانشگاهی؛ و تبادل فن آوری ساختارمند گردیده؛ که راهبرد دیپلماسی فرهنگی جمهوری خلق چین در این ساختار، در گام نخست، بر محیط – مخاطب شناسی؛ زمینه سنجی؛ و تحدید و تدقیق زمینه ها و طرفین همکاری؛ به ویژه در قالب انعقاد پیمان های خواهرخواندگی در معنای نوین و فنی کلمه مبتنی بوده؛ که در جریان آن، حوزه جغرافیایی و زمینه های همکاری تدقیق؛ و به موازات آن، رخدادهای فرهنگی با هدف معرفی چین در حوزه های جعرافیایی و زمینه های تحدید و تدقیق شده، برنامه ریزی و اجراء گردیده؛ که کارکرد آن، معارفه جهت تجارت _ همکاری های فرهنگی بوده؛ که در سه حوزه اصلی گردشگری؛ همکاری های علمی و دانشگاهی؛ و تبادل فن آوری استمرار یافته؛ و در واقع، دو حوزه نخست، زمینه ساز سه حوزه متاخر، و در ادامه، آمادگاه این سه حوزه عملیاتی بوده اند.

 در این راهبرد، خودآگاهی از قدمت و غنای فرهنگی خود ار یک سو؛ و میزانِ آشنایی جامعه میزبان با آن از سوی دیگر؛ به همراه واقع گرایی در خصوص تصویر چین معاصر و چین هراسی ناشی از آن در جامعه میزبان؛ برآورد واقع – عملگرایانه ای از سطح ممکن مرتفع نمودن این چینی هراسی، به پشتوانه آن قدمت و غنای فرهنگی را ممکن ساخته؛ که بر مبنای آن، برآیندِ دقیقِ نیروهای پشتیبان و مانع، در قالب حوزه های ممکن تجارت – همکاری فرهنگی  مورد توافق و مطلوب طرفین برآورد گردیده؛  و در جریان آن، دیپلماسی فرهنگی جمهوری خلق چین به بلوغ گذار از سطح معارفه؛ عدم توقف در انفعال تحریف زدایی و واقع نمایی چهره خود؛ و  تمرکز فعال بر حوزه بهره ورانه تجارت – همکاری فرهنگی نایل  گردیده است.

 گردشگری           

مطابق دیپلماسی فرهنگی جمهوری خلق چین در ایتالیا، یکی از حوزه های اصلی تجارت – همکاری های فرهنگی این کشور با ایتالیا، حوزه تبادل گردشگر است؛ که دفتر ملی گردشگری جمهوری خلق چین متولی اصلی آن در ایتالیا است؛ و برای جذب گردشگران ایتالیایی، علاوه بر طراحی ساز و کار صدور روادید؛ و...؛ پایگاه اطلاع رسانی اینترنتی ای را راه اندازی نموده؛ که به عنوان پایگاه جامع اطلاعات گردشگری چین، محتوای تولیدی در این حوزه به زبان ایتالیایی را منتشر می نماید[۳۳].

پیرو امضاء یادداشت تفاهم تقویت متقابل گردشگری میان دو کشور در ماه ژانویه سال ۲۰۱۸ م.؛  این دفتر در نظر داشت؛ با نامگذاری  سال ۲۰۲۰ م.  به عنوان "سال فرهنگ و گردشگری چین ایتالیا"، مجموعه برنامه هایی  جهت ارتقاء متقابل جذب گردشگر را برگزار نماید؛ که ممنوعیت ها و محدودیت های ناظر بر فاصله گذاری اجتماعی ناشی از همه گیری کووید – ۱۹ مانع  از اجرای آن گردید[۳۴].

تبادل فناوری 

مطابق دیپلماسی فرهنگی جمهوری خلق چین در ایتالیا، دیگر حوزه اصلی تجارت – همکاری های فرهنگی این کشور با ایتالیا، حوزه تبادل فناوری است. به گزارش اداره ملی آمار جمهوری خلق چین، این کشور در سال ۲۰۰۵ م. با ۲۰.۴% افزایش نسبت به سال ۲۰۰۴ م.، حدود ۲۹.۱۹ میلیارد دلار آمریکا(۱.۳% از تولید ناخالص داخلی[۳۵]) در حوزه تحقیق و توسعه هزینه نموده؛ و ۲۷.۲ میلیون محقق در مراکز تحقیقات دولتی این کشور، در پژوهش ها و طرح های تحقیقاتی دولتی مشارکت داشته اند؛ و ۱۷۳ هزار اختراع از ۴۷۶ هزار درخواست در این کشور به ثبت رسیده؛ که ۵۳.۸% آن موارد داخلی بوده اند؛ و قراردادهای علم و فناوری نیز در این سال، با ۱۳.۲% رشد سودآوری اقتصادی نسبت به سال گذشته، به ۲۶۵ هزار قرارداد بالغ گردیده است[۳۶].

شورای دولتی جمهوری خلق چین، با هدف ارتقاء شرایط سابق الذکر،  برنامه ملی میان مدت و بلند مدت توسعه علم و فناوری برای سال های ۲۰۲۰_۲۰۰۶ م.  را تنظیم؛ و با اختصاص ۲.۵% از تولید ناخالص داخلی به طرح های توسعه علم و فناوری این کشور، کاهش  اتکاء به فناوری خارجی به ۳۰% از کل فناوری مورد استفاده کشور را در دستور کار قرار داد.  قرار گرفتن چین در میان پنج کشور پیشرو جهان از حیث تعداد اختراعات ثبت شده؛ و مقالات عملی ارایه شده در افق چشم انداز این برنامه پیش بینی گردیده؛ و  حل برخی از مشکلات توسعه اقتصادی و اجتماعی جمهوری خلق چین با توسعه فناوری در ۱۱ بخش عمده از جمله منابع انرژی و آب، اولویت اصلی این برنامه؛ و توسعه صنایع پایه در بخش منابع و  معادن؛ محیط زیست؛ کشاورزی؛ ارتباطات؛ حمل و نقل؛ اطلاعات؛ خدمات؛ کنترل جمعیت و بهداشت؛ خدمات و توسعه شهری؛  امنیت عمومی؛ و دفاع ملی از دیگر حوزه های اولویت گذاری شده در این برنامه بوده است[۳۷].

در سال ۲۰۲۰ م. این برنامه، به ویژه در خصوص فناوری های حوزه زیست شناسی؛ اطلاعات؛ مواد؛ و تولید، تا حد زیادی اهداف خود را تأمین نمود؛ و برنامه جدید ۱۵ ساله ای برای توسعه فناوری  در حوزه های زیست شناسی؛ اکتشاف منابع جدید انرژی و انرژی های تجدید پذیر و پاک؛ اکتشافات دریا_اقیانوسی؛ لیزر؛  و هوا _ فضا،   در قالب ۱۰ طرح تحقیقاتی بنیادین، از جمله تحقیقات زیست شناختی شامل علوم زیستی؛ بیماری ها؛ تأثیر انسان بر زیست محیط؛ تغییرات اقلیمی؛ پیش بینی و کنترل بلایای طبیعی و ... تنظیم گردید؛ که اولویت های اصلی آن، پروتئین _ زیست شناسی؛ فیزیک کوانتوم؛ فناوری نانو؛ فناوری های تولید مثل و رشد  است؛ و برای اجرایی نمودن آن، علاوه بر پشنیبانی مؤسسات تحقیق و توسعه؛ و تأسیس آزمایشگاه های تخصصی داخلی،  برون سپاری و مشارکت بین المللی با موسسات تحقیق و توسعه؛ و دانشگاه های دیگر کشورها، با اولویت گذاری طرح های تحقیقاتی در حوزه های  تولید تجهیزات و صنعت اطلاعات؛  علوم کشاورزی؛ اکتشاف و بهره وری مصرف انرژی؛  اقتصاد بازیافت و محیط زیست؛ مدیریت حقوق مالکیت معنوی؛ و... پیش بینی گردیده است[۳۸].

به موازات اجرای این برنامه، ارتقاء ساز و کار حقوق مالکیت معنوی[۳۹]؛ و سیاست های دولتی و ساز و کارهای بانکی؛ به همراه فعال سازی بازار سهام ثانویه؛ و سازوکار بازار سرمایه در بخش صنعت و فناوری؛  برنامه ریزی ساز و کار هم افزایی سازمان های تحقیقاتی نظامی و غیر نظامی در طرح های امنیت ملی؛  و جذب سرمایه در این بخش، از راهکارهایی بوده؛ که جمهوری خلق چین در دیپلماسی همکاری های حوزه علم و فناوری اتخاذ نموده است[۴۰].

از سال  ۱۹۹۸ م. دیپلماسی همکاری های بین المللی جمهوری خلق چین در حوزه علم و فناوری، با انعقاد  توافق نامه همکاری های علمی _ فناورانه با اتحادیه اروپا رشد چشمگیر یافت؛ و بالغ بر ۱۳۰ طرح مشترک در حوزه های ارتباطات؛ مواد؛  صنایع غذایی؛ امنیت؛ بیماری های واگیردار؛ و...؛ بر مبنای آن انجام شد؛ و میزان مشارکت جمهوری خلق چین، به حدود ۴% از برنامه های این حوزه در اتحادیه اروپا ارتقاء یافت[۴۱].

متعاقبا، با انعقاد  توافق نامه همکاری طرح "گالیله" بین جمهوری خلق چین و اتحادیه اروپا، همکاری های طرفین در حوزه علم و فناوری جامع و روشمند شد؛ و در شبکه مناسبات جمهوری خلق چین و اتحادیه اروپا جایگاه ویژه ای یافت؛ که  متناظر با برنامه های پنجساله توسعه فناوری علمی میان مدت و بلند مدت جمهوری خلق چین، در قالب برنامه های چهارچوب تحقیق و توسعه با اتحادیه اروپا، تمدید می گردد[۴۲].

نخستین توافق نامه چارچوب همکاری های علمی و فنی دولت های جمهوری خلق چین و ایتالیا سال ۱۹۷۸ م. منعقد؛ و متعاقبا سال ۱۹۹۵ م. سند حمایت از مالکیت معنوی نیز بین دو کشور امضاء؛ و در ادامه، سال ۱۹۹۸ م. توافق نامه جدید همکاری های علمی و فنی دو کشور نیز تنظیم گردید؛ که با تشکیل ۳ _ ۲ سالانه یک کمیسیون مشترک،  پیشرفت طرح های برنامه ریزی شده بر مبنای آن ارزیابی؛ و طرح های جدید برنامه ریزی می گردد. بر اساس همین سند مبنا است، که توافق نامه های همکاری های علمی فناوری بین سازمان ها و مراکز تحقیقات دو کشور نیز به امضاء می رسد[۴۳].

 گروه همکاری های بین المللی وزارت علوم و فناوری چین؛ و اداره کل گسترش همکاری های فرهنگی وزارت امور خارجه ایتالیا، مسئولیت مدیریت و نظارت بر حسن اجرای این توافق نامه ها را بر عهده دارند؛  و وزارت خانه های  علوم و فناوری؛ و بهداشت؛ کمیسیون علوم و صنایعِ دفاعِ ملی؛ بنیاد ملی علوم طبیعی؛ اداره کل حفاظت از محیط زیست؛ اداره کل نظارت و بازرسی کیفیت و قرنطینه؛ ادارات دولتی غذا و دارو؛ و طب سنتی چینی؛ آکادمی های علوم و علوم کشاورزی چین؛ و شهرداری پکن مهم ترین طرف های چینی این همکاری ها؛ و وزارت خانه های آموزش؛ دانشگاه و تحقیقات؛  تحولات زیست محیطی؛  بهداشت؛ شورای تحقیقات ملی؛ نهاد فناوری های جدید، انرژی و محیط زیست؛ مؤسسه عالی بهداشت؛ مؤسسه ملی فیزیک هسته ای؛ شهرداری رم؛ و... نیز مهم ترین مشارکین ایتالیایی این همکاری ها هستند؛  که در قالب تبادل متخصصین و محققین؛ بازدید های فنی؛ و برگزاری نشست و همایش های تخصصی؛ فعایت های آموزشی؛ تحقیقات مشترک؛ و تبادل فناوری در حوزه های محیط زیست؛ انرژی؛ کشاورزی؛ زیست شناسی؛ هوانوردی؛ هوا _ فضا؛ اطلاعات؛ دارو و بهداشت؛ طب سنتی چینی؛ حفاظت از میراث فرهنگی؛ توسعه پایدار؛ سنجش از راه دور؛  فیزیک انرژی؛ صنایع شیمیایی؛ و ... در قالب حدود ۴۰۰ طرح مشترک بین دو کشور در جریان است[۴۴].

همکاری در حوزه علم و فناوری از اولویت های دیپلماسی فرهنگی جمهوری خلق چین در ایتالیا است؛ که واپسین برنامه راهبردی آن، "برنامه راهبردی مشترک همکاری های علمی، فناوری و نوآوری بین جمهوری ایتالیا و جمهوری خلق چین تا سال ۲۰۲۰ م."  بوده؛ که در جریان سفر "سرجو ماتارلا[۴۵]" رییس جمهور ایتالیا به شهر پکن، به امضا وی و "شی جین پینگ[۴۶]" دبیرکل کمیته مرکزی حزب کمونیست چین رسیده است[۴۷].

دفتر فناوری سفارت جمهوری خلق چین در شهر رم، متولی پیگیری و هماهنگی همکاری ۵ هزار متخصص در قالب ۶۰۰ قرارداد در حوزه هوا فضا؛ کشاورزی؛ شیمی سبز؛  علوم بهداشت و زندگی؛  فناوری محیط زیست پاک؛ انرژی؛  توسعه پایدار؛ اقتصاد دریا؛ فناوری اطلاعات و ارتباطات نسل آینده؛ کارخانه هوشمند؛ صنایع طراحی و خلاقیت؛ شهرها و جوامع هوشمند؛ گردشگری و میراث فرهنگی؛ آموزش  نوآوری؛ و...؛ برمبنای برنامه راهبردی سابق الذکر  است[۴۸].

 این دفتر علاوه بر این، از سال ۲۰۱۰ م.  تعداد ۶۱۵ شماره مجله "علم و فناوری چین" را جهت اطلاع رسانی زمینه های همکاری و طرح های مشترک منتشر؛  و هشت هفته علم و فناوری چین – ایتالیا را برگزار نموده؛ که واپسین آن سال ۲۰۱۷ م. در شهرهای "برگامو[۴۹]"؛ تورین؛ رم؛ و ناپل برگزار شده است[۵۰]. بخش پیگیری همکاری های علم و فناوری جمهوری خلق چین و ایتالیا، در سرکنسولگری حمهوری خلق چین در  شهر میلان نیز دایر است[۵۱].

     این دو دفتر در تعامل با مرکز تبادل فناوری چین و ایتالیا فعالیت می نمایند؛ که خود  زیر نظر شورای علم و فناوری پکن اداره می گردد[۵۲]؛ و وزارت خانه های آموزش؛ و دانشگاه و تحقیقات ایتالیا؛ و علم و فناوری جمهوری خلق چین؛ به همراه دانشگاه های “برگامو” و “فدریکو دوم” ناپل؛ و بنیاد شهر علم ایتالیا مهم ترین مشارکان آن می باشند[۵۳].

 مرکز تبادل فناوری چین و ایتالیا که از سال ۲۰۱۳ م. شروع به فعالیت نموده، اهداف تحقیقاتی _ اقتصادی را تعقیب می نماید؛ که مبادله علم و فناوری؛ استاد و دانشجو و محقق؛ و سرمایه در بخش فناوری از اهم آن است[۵۴].

همکاری های علمی _ دانشگاهی

همکاری های علمی _ دانشگاهی، در تحقق اهداف دیپلماسی تبادل فناوری جمهوری خلق چین با ایتالیا جایگاه ویژه ای دارد. دفتر آموزشی سفارت جمهوری خلق چین در شهر رم، متولی هماهنگی و پیگیری ها در خصوص همکاری های علمی _ دانشگاهی دو کشور؛ و انجمن دانشجویان و محققین ایتالیایی _ چینی از مهم ترین مشارکان آن است[۵۵].

همکاری های علمی _ دانشگاهی جمهوری خلق چین و ایتالیا، علاوه بر تبادل فناوری، در حوزه آموزش زبان چینی؛ معرفی فرهنگ چینی؛ و تبادل استاد و دانشجو؛ اعطاء کمک هزینه تحصیلی و فرصت های مطالعاتی متقابل؛ تحقیقات مشترک؛ برپایی همایش ها و منشورات مشترک؛ و... ؛ در دیگر حوزه های علمی؛ فرهنگی؛ هنری نیز در جریان است؛ و مؤسسه "کنفسیوس[۵۶]" نقش مرکزی در پیشبرد اهداف آن دارد.

مؤسسه "کنفسیوس"

                 

پیرو  قرار گرفتن  چین در جایگاه یکی از نخستین قدرت های اقتصادی جهان؛ و افزایش حجم مبادلات تجاری این کشور با دیگر کشور ها، موسسه "کنفسیوس" با هدف آموزش و توسعه بین المللی زبان چینی جهت ارنقاء و بهبود این مبادلات، بنیاد یافت؛ و به شیوه متداول  نامگذاری مراکز و مؤسسات همتا؛ نظیر  مؤسسه"دانته[۵۷]" ایتالیا؛ مؤسسه "گوته[۵۸]" آلمان؛ یا مؤسسه "سروانتس[۵۹]" اسپانیا،   به نام "کنفسیوس" نامگذاری شد؛ که به عنوان فیلسوف و اندیشمندی آموزگار، یکی از مشاهیر چینی است، که نام وی در سراسر جهان، فرهنگ و زبان چینی را تداعی می نماید.

موسسه "کنفسیوس" که به عنوان متولی برون مرزی آموزش و توسعه زبان چینی؛ معرفی فرهنگ چینی؛ و مبادلات دانشگاهی بین المللی جمهوری خلق چین در سال ۲۰۰۴ م. توسط دفتر ملی آموزش زبان چینی به غیر چینی زبانان[۶۰]، در وزارت آموزش و پرورش جمهوری خلق چین بنیاد یافته، موسسه ای دولتی است؛ که تحت نظارت مرکز آموزش زبان و همکاری های چین اداره می گردد؛ که خود یک سازمان غیرانتفاعی دولتی است؛ که در تعامل با دفتر  بین المللی شورای زبان چینی در وزارت آموزش و پرورش جمهوری خلق چین به فعالیت مشغول است[۶۱].

این مؤسسه  که نخستین شعبه رسمی آن در تاریخ ۲۱ نوامبر ۲۰۰۴ م. در شهر سئول کره جنوبی افتتاح گردیده[۶۲]؛ یک دهه پس از آغاز فعالیت، در سال  ۲۰۱۴ م. ۴۷۵ شعبه در ۱۲۶ کشور جهان داشته؛ که با به خدمت گرفتن ۳۳۷۴۵ مدرس زبان چینی؛ ۸۵۱ دوره آموزش زبان چینی در سطوح مختلف برگزار نموده؛ و حدود ۱۱ هزار چینی آموز را پوشش داده است.  این آمار، تنها در قیاس با زمان مشابه در سال گذشته(۲۰۱۳ م.) حدود ۱۷% رشد داشته است[۶۳].

شعب مؤسسه "کنفسیوس" تحت مدیریت و نظارت دفتر مرکزی این مؤسسه در شهر پکن فعالیت می نمایند؛ که خود توسط هیأت مدیره ای متشکل از پانزده عضو، به مدیریت معاون نخست وزیر جمهوری خلق چین اداره می گردد؛ که ده نفر از اعضاء آن از میان مدیران شعب مؤسسه در دیگر کشور ها؛ و سایر اعضاء از حزب کمونیست؛ وزارت دارایی؛ وزارت آموزش و پرورش؛ و دفتر مطالعات شورای دولتی(دفتر تبلیغات بین المللی) انتخاب می شوند؛ که دستور کار شعب را تدوین؛  و تصحیحات ادواری آیین نامه مؤسسه را اعمال می نمایند[۶۴].

در غالب شعب مؤسسه، کارفرما دولت چین است؛ و برنامه بنیادین مؤسسه به عنوان یک مرکز آموزش زبان، با بهره گیری از مدرسان زبان چینی(با سن ۶۰  _ ۲۲ سال)؛  که باید دارای سلامت جسمی و روحی؛  و فاقد هر گونه سابقه فعالیت در سازمان های غیرقانونی و کیفری باشند؛ توسط هیأت مدیره ای متشکل از اعضایی به نمایندگی از دانشگاه و دیگر نهادهای پشتیبان در چین؛ و دانشگاه میزبان؛ به مدیریت یکی از اعضاء نماینده دانشگاه میزبان، برنامه ریزی و اجرا می گردد[۶۵].

 بخشی از  هزینه های هر یک از شعب مؤسسه "کنفسیوس"، از محل بودجه دولتی ای تأمین می گردد، که باید جهت تحقق اهداف خاص، مطابق دستور العمل مدون دفتر مرکزی تخصیص یابد. بخش دیگری از هزینه ها نیز، باید در ساختاری مشارکتی، از طرف دانشگاه میزبان و دانشگاه پشتیبان در جمهوری خلق چین تأمین گردد؛ و در نهایت، بخشی از هزینه ها نیز، باید از محل فعالیت هایی که با مدیریت اجرایی مستقل انجام می یابند؛ توسط خود شعبه تأمین شود[۶۶].

فعالیت بنیادین شعب مؤسسه "کنفسیوس"، آموزش زبان چینی در سطوح مختلف است، که در قالب طرح همکاری جهانی[۶۷]  انجام می یابد. در این طرح، مدارس، دانشگاه ها؛ و مؤسسات تخصصی متقاضی، پیرو انعقاد تفاهم نامه همکاری، درخواست اعزام مدرس نموده؛ یا مدرسی را از نیروهای داواطلب بومی تأمین می نمایند[۶۸].

بخش ویژه ای از برنامه آموزش زبان چینی در شعب مؤسسه، بر آموزش مدرسین زبان چینی؛ برگزاری دوره های دانش افزایی ایشان؛  و صدور گواهی نامه ها در این خصوص متمرکز است[۶۹]؛ که بخشی از آن با جذب چینی زبانان داوطلب در کشورهای مختلف؛ بخشی در قالب همکاری های بین دانشگاهی[۷۰]؛ و بخشی در قالب برگزاری دوره های آموزشی دانش افزایی مدرسین در کشورهای متقاضی تحقق می یابد[۷۱]؛  که در کلیه این موارد، گواهی ویژه[۷۲] صادر می گردد[۷۳]. 

علاوه بر این، برنامه ویژه ای نیز برای آموزش زبان چینی به دیپلمات ها پیش بینی گردیده[۷۴]؛ که به همراه برنامه  آموزشی مدرسین, و دیگر چینی آموزان، به صورت حضوری و غیر حضوری (در فضای مجازی) در جریان است؛ و بخشی از آن، ساختار تبادلی و بینافرهنگی دارد؛ که به ویژه در فضای مجازی، با به اشتراک گذاری منابع؛ و فراهم سازی امکان دست رسی به کتابخانه های تخصصی مجازی تحقق می یابد[۷۵].

 حمایت از نوآوری ها در تبادلات هنری _ فرهنگی؛ برگزاری نمایشگاه ها و جشنواره های فرهنگی _ هنری نظیر نمایشگاه تصویرگری کتاب کودک؛ جشنواره های غذایی در بخش های "غذا خانه است"؛ "غذا هنر است"؛ و "غذا درمان است"؛ جشنواره با هدف معرفی میراث فرهنگی چین.؛ نمایشگاه های هنر چینی؛ تبادلات و همکاری های هنری؛ برگزاری همایش های مطالعات تطبیقی زبان و ادبیات چینی با دیگر کشورها؛ مدارس تابستانی[۷۶]؛ و... نمونه های دیگری از برنامه مبادلات فرهنگی مذکور است[۷۷].

   به موازات این فعالیت بنیادین، و در همپوشانی با اهداف آن،  دوره های آموزشی موسیقی؛ خطاطی؛ و ورزش های رزمی و پرورش تن و روان چینی؛ نظیر "کونگ فو[۷۸]" و "تای چی  چوان[۷۹]"؛ که در فرهنگ چینی، جایگاهی فراتر از ورزش داشته، و به مثابه گونه ای از فلسفه زندگی است نیز، با هدف تعمیق زبان آموزی، و تعمیم آن به آشنایی با فرهنگ چینی برگزار می گردد [۸۰].

با همین هدف همچنین، جشن هایی به مناسبت  هایی نظیر سال نو چینی، مطابق مقتضیات محیط – مخاطب شناختی جامعه میزبان، توسط شعب مؤسسه برنامه ریزی و اجراء می گردد؛ و در هر شعبه،  محتوای آموزشی بومی شده تولید؛ و فرهنگ و تمدن چین و چهره معاصر آن به صورت تلویحی در قالب این محتوای آموزشی معرفی می گردد[۸۱]

برگزاری آزمون رسمی تعیین سطح زبان  چینی[۸۲]؛ و صدور گواهی نامه معتبر در این خصوص از دیگر فعالیت های بنیادین شعب مؤسسه است؛ که در قالب برگزاری سه آزمون[۸۳]، و صدور گواهی نامه های آن انجام می یابد[۸۴].

مؤسسه "کنفسیوس" با برخورداری از منابع مالی مطلوب؛ هر ساله کمک هزینه های تحصیلی به نفرات برگزیده متقاضی فراگیری زبان چینی در سطوح پیشرفته در دانشگاه های جمهوری خلق چین اعطاء می نماید؛ کمک هزینه هایی که تا کنون به حدود ۵۰ هزار دانشجو از ۱۶۶ کشور جهان اعطاء گردیده؛ و رفته رفته به شاخص ترین فعالیت برون مرزی مؤسسه مبدل گردیده است[۸۵].

علاوه بر کمک هزینه ها و فرصت های مطالعاتی فراگیری زبان چینی[۸۶]؛ کمک هزینه های تحصیلی دیگری در سطوح مختلف ارایه می گردد؛ به عنوان نمونه، در قالب برنامه "پل چین"، که تا کنون ۲۰ هزار دانش آموز از ۵۰ کشور در آن شرکت جسته اند؛ در کنار برپایی مدارس تابستانی معرفی چین و آموزش زبان چینی برای دانش آموزان دبیرستان های سراسر جهان؛ بازدید از چین برای چینی آموزان  پیش بینی گردیده؛ و چین پژوهان و چینی آموزان سراسر جهان شبکه سازی؛ و از فعالیت های ایشان در معرفی فرهنگ و زبان چینی حمایت می گردد.[۸۷]

  اعطاء کمک هزینه فرصت مطالعاتی و بازدید از چین، به جوانان مستعد در حوزه های سیاست، اقتصاد، دارایی، حقوق، آموزش، فرهنگ، هنر و رسانه که حداقل مدرک کارشناسی خود را دریافت نموده باشند، در قالب طرح "رهبران جوان"؛ یا اعطاء کمک هزینه به کارشناسان ارشد یا فارغ التحصیلان  عضو انجمن های دانشجویی دانشگاه های طرف همکاری در دیگر کشورها، جهت ۲ هفته تا شش ماه اقامت و بازدید از چین، از دیگر نمونه های کمک هزینه های مذکور است[۸۸].

علاوه بر این، برخی شعب مؤسسه، برنامه پذیرش دانشجو به ویژه  در مقطع دکترای چین شناسی با پرداخت کمک هزینه تحصیلی؛ اعطاء کمک هزینه های تحقیقات مشترک بینادانشگاهی؛ اعطاء فرصت های مطالعاتی با اولویت رشته های علوم انسانی و اجتماعی؛ تبادل استاد به ویژه در حوزه چین شناسی[۸۹]؛ اعطاء کمک هزینه چاپ و نشر پایان نامه های دکترا و تحقیقات محققین غیر چینی در حوزه چین پژوهی؛ تأسیس مجلات تخصصی چین پژوهی به دیگر زبان ها خارج از جمهوری خلق چین؛ و تحقیقات مشترک در چین شناسی و زبان چینی را هماهنگ می نمایند[۹۰].

کمک هزینه مشترک پژوهشی دکتری، یکی از شاخص ترین نمونه ها از این دست است، که جهت ۶ ماه تا ۲ سال تحقیق  و نوشتن دانش نامه در جمهوری خلق چین، به دانشجویان دکترای غیر چینی ثبت نام نموده در دانشگاه های طرف همکاری چین در دیگر کشورها اعطاء می گردد؛ که در آزمون تعیین سطح زبان چینی، نمره حد نصاب را احراز نمایند. در خصوص این کمک هزینه تحصیلی، اولویت با متقاضیانی است، که سطح مهارت بالاتری  در زبان چینی داشته باشند[۹۱].

شعب و فعالیت های مؤسسه "کنفسیوس" در ایتالیا

مؤسسه "کنفسیوس" علاوه بر ۴۲ اتاق "کنفسیوس" در مدارس و دانشگاه های ایتالیا[۹۲]؛ ۱۶ شعبه مستقل نیز در دانشگاه های شرق شناسی ناپل[۹۳]؛  "ساپینزا" شهر رم[۹۴]؛ "ماچراتا[۹۵]"؛ "پیزا"؛ "فلورانس[۹۶]"؛ "بولونیا[۹۷]"؛ "ونیز[۹۸]"؛ "پادوا[۹۹]"؛ "میلان[۱۰۰]"؛ "تورین[۱۰۱]"؛ "اِنّا کوره[۱۰۲]"؛ و حتی دانشگاه کاتولیکی "قلب مقدس میلان[۱۰۳]"؛  و جمهوری "سن مارینو[۱۰۴]" دارد؛ و  بخش "کنفوسیوس" در کلاس درس مرکز آموزش ایتالیایی رادیو و تلویزیون مرکزی چین[۱۰۵]؛ مؤسسه ملی آموزش عالی "گوریتزیا[۱۰۶]" و "مارکو فوسکارینی[۱۰۷]" شهر ونیز هم فعال است.

هر یک  از شعب مؤسسه "کنفسیوس" در دانشگاه های ایتالیا؛ تحت نظارت و مدیریت دفتر مرکزی این مؤسسه در شهر پکن، فعالیت های خود در دانشگاه میزبان را، با پشتیبانی یکی از دانشگاه های جمهوری خلق چین پیش می برند؛ که پیرو زمینه سنجی ها و محیط شناسی به عمل آمده، به عنوان طرف همکاری دانشگاه میزبان گزینش گردیده است.

 علی رغم این که، در برخی کشورها مانند ایالات متحده آمریکا؛ دانمارک؛ سوئد؛ فرانسه؛ و....  که شعب مؤسسه "کنفسیوس" در آن ها دایرگردیده، در خصوص این که، شعب این مؤسسه به عنوان یک ساز و کار پیشرفته تبلیغات برای حزب کمونیست چین عمل  نموده؛ و در خدمت زدودن چین هراسی[۱۰۸]؛ یا چین ستیزی[۱۰۹] شایع و رو به رشد در غالب کشورها؛ و روشن نمایی چهره چین؛ چینی ها؛ و حاکمیت این کشور هستند؛ همجمه رسانه ای و انتقادات گسترده ای در محافل علمی و دانشگاهی به چشم می خورد؛ تا کنون فعالیت شعب این مؤسسه در ایتالیا،  در سطحی مطلوب استمرار داشته است.     

 به عنوان نمونه، از میان شعب پرشمار مؤسسه "کنفسیوس" در ایتالیا، شعبه این مؤسسه در دانشگاه "ساپینزا[۱۱۰]" شهر رم، سال ۲۰۰۶ م. با مشارکت دپارتمان مؤسسه ایتالیایی مطالعات شرق شناسی این دانشگاه و دانشگاه زبان های خارجی پکن، به عنوان دومین دفتر اروپایی مؤسسه "کنفسیوس"، با هدف تقویت همکاری های آموزشی – علمی؛ و ارتقاء تبادلات فرهنگی دو کشور دایر گردید[۱۱۱].

 این دفتر هر ساله، دو دوره ۵۰ ساعتی آموزش زبان چینی طی ۱۳ هفته(۴ ساعت در هفته)؛ و یک دوره فشرده ۴ هفته ای برگزار می نماید؛ که هزینه ثبت نام و شرکت در آزمون نهایی هر یک از این دوره ها، ۳۵۰ یورو است؛ و علاوه بر این، منابع آموزشی نیز مستقلا توسط این دفتر به فروش می رسد. این دوره ها در سه سطح مقدماتی؛ متوسط؛ و پیشرفته؛ به همراه دوره های جداگانه کودکان و نوجوانان؛ دوره های خصوصی؛ مکالمه در چهار سطح؛ آمادگی برای آزمون جامع در شش سطح؛ زیان چینی برای استفاده در فضای مجازی؛ گردشگری؛ تجارت؛ و دوره عالی برگزار می گردد[۱۱۲]؛ و برای چینی آموزانی که حد نصاب نمره قبولی در آزمون ها را احراز نمایند، ۵ گواهی نامه مهارت های جامع؛ زبان گفتاری؛ زبان تجاری؛ کودک و نوجوان؛ و آموزش زبان چینی صادر می گردد[۱۱۳].

 برگزاری کارگاه های حضوری و مجازی آموزش "تای چی"؛ آشنایی تطبیقی با آداب و رسوم چینی – ایتالیایی؛ خطاطی چینی؛ نقاشی سنتی چینی؛ موسیقی سنتی چینی؛ زبان محاوره ای چینی؛ آشپزی چینی و... [۱۱۴]؛ به همراه معرفی تازه های نشر ادبیات چینی از دیگر فعالیت های این دفتر[۱۱۵]؛  و طرح برگزاری همایش های معرفی و بررسی ادبیات؛ سینما؛ و تاتر چین نیز، مهم ترین طرح فرهنگی هنری در دست انجام این دفتر است[۱۱۶]. دیگر شعب  مؤسسه "کنفسیوس" در دانشگاه های کشور ایتالیا نیز، با اندکی تفاوتِ عناوین، فعالیت های مشابهی را انجام می دهند.

ره یافت های واکاوی ساختار دیپلماسی فرهنگی جمهوری خلق چین در ایتالیا

· شبکه مناسبات جمهوری خلق چین و ایتالیا تجارت محور؛ و مناسبات فرهنگی در ساختار آن، تابعی از مناسبات سیاسی – تجاری است.

· ساختار مناسبات فرهنگی جمهوری خلق چین و ایتالیا مبادلاتی، و هدف گذاری شده بر مبنای برنامه های اجرایی زمان بندی شده ادواری است.

· راهبرد جمهوری خلق چین در این ساختار، تحدید و تدقیق جغرافیا، طرفین، و زمینه مبادلات در قالب انعقاد پیمان های خواهرخواندگی؛ و برگزاری رخدادهای فرهنگی با محتوای معرفی چین به مشارکین منطقه ای مبادلات به موازات آن، جهت معارفه برای تجارت _ همکاری های فرهنگی در سه حوزه اصلی گردشگری؛ علمی و دانشگاهی؛ و تبادل فن آوری است؛ که دو حوزه نخست، زمینه ساز سه حوزه متأخر، و در ادامه، آمادگاه این سه حوزه عملیاتی اند.

· این سه حوزه عملیاتی، ساختاری مشارکتی، با محوریت وزارت خانه ها(سیلست گذاری بر مبنای برنامه اجرایی مبادلات)؛ و پشتیبانی نهادهای های دولتی(پشتبانی و نظارت بر حسن اجرای برنامه مبادلات) دو کشور دارد؛ که توسط کمیسیون ها و کارگروه های مشترک، مدیریت(ارزیابی _ اجرایی) می گردد.

· شعب مؤسسه "کنفسیوس"، به عنوان بخشی از این ساختار مشارکتی، متولیان دیپلماسی فرهنگی جمهوری خلق چین، در این ساختار تجارت محور، جهت افزودن  متغیرِ[۱۱۷] فرهنگیِ زبان چینی، به مثابه کنشیار(کاتالیزور[۱۱۸]) موازنه مبادلات جاری، با هدف تحکیم، گسترش و ارتقاء آن هستند؛ و رخدادهایی با محتوای معرفی فرهنگ و تمدن چینی نیز، در فعل و انفعالات ناشی از افزودن این کنشیار  به آن موازنه مبادلاتی، تنها، تابع و پدیداری فرعی[۱۱۹] محسوب می گردد.

· این جایگاه تیعی و فرعی رخداد با محتوای معرفی فرهنگ و تمدن چینی  در نسبت با زبان چینی؛ زبان چینی در نسبت با ساختار مشارکت؛ ساختار مشارکت در نسبت با شبکه مناسبات؛ شبکه مناسبات در نسبت با شبکه مبادلات؛ و شبکه مبادلات در نسبت با مبادلات تجاری _ فناوری، به نظام سلسله مراتب مشابهی در جهان بینی[۱۲۰]  حاکم بر دیپلماسی فرهنگی جمهوری خلق چین میان چین باستان و کمونیست؛ و... راجع است؛ که همچو  همتای ملی خود(طرح اصلاحات فرهنگی چین)  در مواردی نظیر سلسله مراتب گرا[۱۲۱] و تجارت _ سود گرا[۱۲۲] بودن، علی رغم بنیان های کمونیستی،  دوگانگی درونی دارد.

· بخشی از این دوگانگی درونی، با اتخاذ راه کارهایی نظیر تحدید و تدقیق مناطق، طرفین و زمینه های مبادلات گونه بندی شده؛ بهره گیری ابزاری از متغیر معارفه و عدم توقف در آن؛ اتخاذ ساختار مبادلاتی برای همکاری های ماهیتا تجاری؛ و... در ساختار دیالکتیک[۱۲۳] _ کمونیستی  دیپلماسی فرهنگی جمهوری خلق چین، به سازواری مناسباتی رسیده است.

· ساختار دیالکتیک _ کمونیستی  دیپلماسی فرهنگی جمهوری خلق چین در ایتالیا، در خصوص بخشی از این دوگانگی درونی، در مواردی نظیر عدم پاسخگویی یک جهان بینی مدعی تمامیت؛ کمال؛ و رهایی بخشی به چین هراسی _ ستیزی غالب در جامعه میزبان، به سازواری نرسیده؛ و در نتیجه،  پاسخ های مناسباتی ناسازواری، نظیر مبادله به مثابه مأموریتی دشوار؛ و چه بسا ناخوشاید؛ اما سودآور را، از طرف ایتالیایی دریافت می نماید.     

ره یافت های واکاوی تطبیقی ساختار دیپلماسی فرهنگی ج.ا.ایران و جمهوری خلق چین در ایتالیا   

· در قیاس با شبکه مناسبات تجارت محور جمهوری خلق چین و ایتالیا، شبکه مناسبات ایران و ایتالیا فرهنگ محور است؛ و مناسبات فرهنگی پیشگام و هموار کننده راه مناسبات سیاسی – تجاری ایران و ایتالیا است.

· در قیاس با ساختار میادلاتی مناسبات فرهنگی جمهوری خلق چین و ایتالیا، ساختار مناسبات ایران و ایتالیا، نظر به ابتناء بر ریشه های تاریخی مشترک و فرهنگ محور بودن، ارتقاء درک متقابل را تعقیب می نماید.

· دقت راهبردی تحدید و تدقیق جغرافیا، طرفین، و زمینه مبادلات، در قالب انعقاد پیمان های خواهرخواندگی؛ و برگزاری رخدادهای فرهنگی معرفی به مشارکین منطقه ای دیپلماسی فرهنگی جمهوری خلق چین، در دیپلماسی فرهنگی ج.ا.ایران مشهود نیست؛ و حوزه بندی فعالیت ها نیز در قیاس با چین متفرق؛ و در غالب موارد، غیر رتبه بندی  شده است.   

· تعدد حوزه های فعالیت؛ تفرق ساختاری؛ و ناکارآمد سازی اولویت ها با کثرت اولویت گذاری در دیپلماسی فرهنگی ج.ا.ایران در قیاس با جمهوری خلق چین، امکان ساختار بندی حوزه های آمادگاه و عملیات؛ و طراحی ساختار مشارکتی حوزه های عملیاتی و بهره وری آن را به نحو تأثیرگذاری کاهش داده؛ و مگر در مواردی معدود تظیر همکاری ها در کاوش ها و مرمت های باستان شناسی؛ هم افزایی ها به سطح ساختار های مشارکتی پایدار و پویا ارتقاء نیافته؛ و مؤلفه هایِ پشتیبانیِ اندک؛ نظارتِ حداکثری؛ فقدانِ ارزیابیِ اجراییِ در غیابِ کارگروه ها و دبیرخانه هایِ مشترک در شاکله این هم افزایی هایِ غیرِ ساختارمند؛ بهره وری عملیات منفرد و غیر مستمر را نیز، در قیاس با همتای چینی بسیار کاهش داده است.    

· اگر چه_در زمان نگارش این جستار_، به لحاط ساختار و عملکرد،  بنیاد سعدی همتای مؤسسه "کنفسیوس"محسوب می گردد؛ اما، تفاوت اهمیت و  ضرورت واقعی و راهبردی فارسی آموزی در قیاس با چینی آموزی در کلیت شبکه مناسباتی دو کشور با ایتالیا؛ که از اختلافِ سطحِ مبادلاتِ تجاری؛ سیاسی؛ و فرهنگی دو کشور با ایتالیا از یک سو؛ و سطح مدیریت و کاراریی بنیادِ ایرانی و مؤسسه چینی از سوی دیگر نشأت می گیرد؛ در کنار مؤلفه هایِ تفاوتِ بنیادینِ ساختارِ مناسباتی؛ تجارت یا فرهنگ محور بودن؛ و مبادلاتی یا تفاهم گرا بودنِ دیپلماسی فرهنگی دو کشور در ایتالیا، موجب گردیده؛ رایزنی فرهنگی چ.ا.ایران در ایتالیا_ مانند دیگر رایزنی های فرهنگی_  با قرار گرفتن در جایگاه صف، به تنهایی همتای شعب مؤسسه "کنفسیوس" محسوب گردد؛ و بنیاد سعدی به موازات دیگر پشتیبان های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، ستادی را تشکیل دهند، که هر یک با افزودن متغیرِ[۱۲۴] فرهنگیِ حوزه فعالیت خود، نظیر زبان فارسی؛ فعالیت های تبلیغی؛ فعالیت های گفتمانی؛ و...، کنشیاری(کاتالیزور[۱۲۵]) را به موازنه مناسبات فرهنگی جاری ایران و ایتالیا می افزایند؛ که به نوبه خود، رخدادهایی با محتوای معرفی فرهنگ و تمدن ایرانی _ اسلامی را در فعل و انفعالات ناشی از افزودن متغیر فرهنگی آن حوزه،  به موازنه مناسبات فرهنگی در جریان به همراه دارد؛ که پدیداری نسبتا موازی و همسطح با پدیدارهای فرهنگی تولید شده، با مشارکت دیگر پشتیبان ها  است.   

· این توازی و هم سطحی نسبی، فضای تخت و بی بعدی را در دیپلماسی فرهنگی ج.ا.ایران ایجاد نموده؛ که فعالیت ها حتی در صورت کاراریی نیز، راهبردی نخواهند بود؛ و مجموعه فعالیت های کارایِ موازی و هم سطح، به سمت و سویی راه نبرده؛ و در شبکه تعاملی، در مواجه با دیپلماسی های فرهنگی پیشروتر، تابع اولویت گذاری ها و راهبردهای طرف همکاری خواهد شد. در قیاس، فضایی که دیپلماسی فرهنگی جمهوری خلق چین در آن به فعالیت مشغول است، فضایی راهبردی، حاوی مؤلفه ها؛ رخدادها و پدیدار های فرهنگی غیر موازی و غیر مسطح؛ و بعد _ جهت یافته، با کاراییِ متغیرهایِ فرهنگیِ اولویت گذاری شده معدود و رتبه بندی گردیده است؛ که خود به ترتیب، تابعی از ساختارِ مشارکتی؛ مناسباتی؛ و مبادلاتی ای است؛ که نظر به ساختاربندیِ دیالکتیکی، دوگانگی درونی دارد؛ حال آن که، توازی و مسطح بودنِ فضایِ دیپلماسیِ فرهنگیِ ج.ا.ایران، که خود ناشی از افزودنِ متغیرهایِ فرهنگی ِمتعددِ نسبتا هم سطحِ پشتیبانی های موازی است، فراتر از دوگانگی، به چندگانگی انجامیده است.     

· در قیاس با دیپلماسی فرهنگی جمهوری خلق چین، که  دوگانگی درونی خود را، با اتخاذ راه کارهایی نظیرِ بهره گیریِ ابزاری از متغیرِ معارفه و عدمِ توقف در آن، به سازواری مناسباتی رسانده است؛ متغیرِ معارفه در دیپلماسی فرهنگی ج.ا.ایران، جایگاه غایی یافته؛ واقع نمایی و تحریف زدایی تابعی از آن گردیده؛ و با توقف در فضایِ موازی و مسطحِ چندگانگی به مثابه محتوایِ این معارفه، به گونه ای از سازواری رسیده؛ که به سطوح مشارکتی؛ مناسباتی؛ و مبادلاتی ای که معارفه منطقا تنها مقدمه آن است، به دشواری  بعد _ جهت راهبردی می یابد؛ و ناگزیر، غالبا تابعِ راهبردهایِ دیپلماسی هایِ فرهنگیِ پیشروتر از خود می گردد.

· همان گونه که دیپلماسی فرهنگی جمهوری خلق چین در ایتالیا، در خصوص بخشی از دوگانگی درونی خود، در مواردی نظیر عدم پاسخگویی به چین هراسی _ ستیزی جاری در جامعه میزبان، به سازواری نرسیده؛ دیپلماسی فرهنگی ج.ا.ایران در ایتالیا نیز، علی رغمِ سکونِ نسبی در فضایِ موازی و مسطحِ چندگانگی(به مثابه محتوای معارفه)؛ در مواردی نظیر عدم پاسخگویی به ایران هراسی در جامعه میزبان، به سازواری نائل نگردیده؛ با این تفاوت که، دیپلماسی فرهنگی جمهوری خلق چین در ایتالیا، بر معارفه متوقف نیست؛ و برای سطوح مبادلاتی هدف گذاری و برنامه ریزی گردیده؛ حال آن که، معارفه در دیپلماسی فرهنگی ج.ا.ایران در ایتالیا، جایگاهی غایی دارد؛ که خود تا حدی تابعِ فرهنک محور بودنِ شبکه مناسبات ایران و ایتالیا است؛ که اگرچه به واسطه فضایِ ایران هراسی؛ یا کاهش سطح مناسباتِ تجاری؛ و... ؛ جامعه مخاطب بسیار کم جمعیتی را در قیاس با شبکه مناسبتی چین در ایتالیا پوشش می دهد؛ اما، اعضاء این جامعه مخاطب کم جمعیت، هر چند ممکن است، سفر به ج.ا.ایران را در برهه حاضر چندان سودآور نیابند؛ ولی غالبا، آن را مأموریتی دشوار؛ یا ناخوشاید نیز نمی دانند.

سخن پایانی

  چین هراسی در ایتالیا نیز، مانند بسیاری از دیگر کشورهای جهان شایع است؛ و پس از شروع  همه گیری جهانی "کووید ۱۹" از چین؛ و شائبه تعامدی بودن آن؛ تبعات سنگین این همه گیری در ایتالیا موجب گردیده، چین هراسی در پاره ای موارد شکل چینی ستیزی هم به خود بگیرد.

حتی پیش از این موج اخیر چین هراسی – ستیزی هم، در فضای بیگانه هراسی[۱۲۶] شایع در ایتالیا؛ که با بحران های اقتصادی؛ اجتماعی؛ و سیاسی مبتلا به این کشور فزونی  یافته؛  و فعالیت احزاب راست گرای افراطی به آن شتاب بخشیده؛ مؤلفه هایی نظیر شمار بالای جمعیت چینی های مقیم ایتالیا[۱۲۷]؛ به چشم آمدن حضور این جمعیت به واسطه تفاوت های ظاهری؛ بسته بودن شبکه ارتباطیِ درون گروهی و روابط محدود این جمعیت با ایتالیایی ها؛ و در نهایت، رفتارهای اجتماعی متفاوت از هنجارهای ایتالیایی نزد این جمعیت، فرایند جذب و ارتقاء اجتماعی  جمعیت چینی های مقیم ایتالیا را با کندی و دشواری مواجه ساخته بود.

 این کندی و دشواری به همان میزان که ناشی از بیگانه هراسی شایع در ایتالیا است، از بسته بودن جمعیت چینی های مقیم ایتالیا، که غالبا با اسکان در محله چینی ها در هر شهر، به نوعی جداسازی داوطلبانه مبادرت می  نمایند؛ و عدم حداقل آشنایی با زبان ایتالیایی و توان و تمایل به ارتباط با میزبان حتی پس از سال ها اقامت در ایتالیا؛ و ناهنجاری های رفتاری ای نشأت می گیرد؛ که به ویژه ناشی از این واقعیت است، که شمار قابل اعتنایی از مهاجرین چینی، افرادی با توان اقتصادی اندک، از سطوح اجتماعی -_ فرهنگی پایین کشور چین هستند؛ که به عنوان نیروی کار ارزان قیمت، توسط مافیای چین، غالبا به صورت غیر قانونی، از دور افتاده ترین و محروم ترین نقاط کشور چین، جهت کار در کارگاه های غیر قانونی و مخفی، به کشور ایتالیا قاچاق شده؛ و بداهتا معرف میانگین رفتار و فرهنگ جمعی چینی نیستند.

اگر چه میزان تسلط به زبان ایتالیایی در فرزندان مهاجرین چینی که در ایتالیا متولد گردیده و تحصیل نموده اند، به سطح مطلوب رسیده؛ و عدم تناسب رفتارهای اجتماعی مهاجرین چینی نسل دوم با هنجارهای ایتالیایی نیز کاهش چشم گیر یافته است؛ اما، همچنان جمعیت چینی های مقیم ایتالیا، جمعیتی عمدتا یسته محسوب می گردد؛ که نظر به رقابت با نیروی کار ایتالیایی با قبول انجام کار بیشتر با دریافت دستمزد کمتر؛ یا الگوبرداری از محصولات اصلی و تولید نمونه های بی کیفیت با قیمت کم تر، جمعیتی با حضوری غیر مفید، با تأثیری مخرب بر کلیت بازار کار و تولید ارزیابی می شود.

ایتالیایی ها به عنوان شهروندان کشوری بهره مند از فرهنگ و تمدنی غنی و پرقدمت، در ساختار آموزشی و... خود، غالبا با دیگر فرهنگ و تمدن های غنی و پرقدمت آشنا؛ و برای این غنا و قدمت، جایگاه ویژه ای قائل اند؛ که چین باستان نیز از این قاعده مستشنی نیست.

 اما، از آشنایی فرهیختگان ایتالیایی با بخش هایی از میراث این فرهنگ و تمدن باستان،ی نظیر آراء و آثار اندیشمندان؛ یا مکتب تصویرگری چین باستان که بگذریم, در سطوح میانی فرهنگی _ اجتماعی، این آشنایی به گاهشمار سنتی؛ ورزش های رزمی؛ مکاتب پرورش تن و روان به ویژه "تای چی" ؛ طب سنتی چینی به ویژه طب سوزنی و ماساژ چینی محدود است؛ و غالبا صفت چینی برای ایتالیایی ها، یادآور رستوران های پرشمار در سطح شهرهای مختلف است، که کلیه خدمات یک رستوران را ارایه، و با هزینه اندک، غذاهای متنوعی را برای مشتریان طبخ و عرضه می نمایند، که همواره شائبه بی کیفیت بودن مواد اولیه آن ها نیز مطرح است؛ یا با این صفت، فروشگاه های بزرگ و متعددی تداعی می گردند،  که طیف وسیع و متنوعی از تولیدات الگوبرداری شده از یک نمونه اصلی؛ از لوازم بهداشتی گرفته؛ تا پوشاک؛ لوازم منزل؛ و...  را به فروش می رسانند؛ تولیداتی که در نسبت با نمونه اصلی خود، کیفیت و قیمت نازل تری دارند؛ و از این رو، این فروشگاه ها با اصطلاحی تحقیر آمیز در زبان ایتالیایی، "چینی فروشی[۱۲۸]" خوانده می شوند.

 این فضای چین هراسی _ ستیزی در ایتالیای معاصر، به همهمه ای مبدل گردیده؛ که به طور دوگانه ای در آن،  از یک سو، زمرمه تحسین سیاحان ایتالیایی ای که از پیشرفت های شهرهایی نطیر "شانگهای[۱۲۹]"  سخن می گویند؛ یا زمزمه تجار ایتالیایی ای که از پیشرفت های تجاری چین؛ همراه با توصیه به سرمایه گذاری در این کشور سخن می رانند؛ همراه با تحلیل های رسانه ای در خصوص احتمال سبقت گرفتن این قدرت جهانی از کشور ایالات متحده آمریکا به گوش می رسد؛ و از سوی دیگر، پژواک هراس انگیزی از شایعه احتمالِ تعامدی بودنِ شیوعِ ویروسِ کووید ۱۹؛ یا وضعیت بحرانی کاتولیک ها؛ و نسل کشی "اویغورها[۱۳۰]" در جریان طرح اصلاحات فرهنگی _ اجتماعی این کشور؛ و... شنیده می شود.

 صدای بلند تر از این همهمه، در خصوص جمهوری خلق چین و مناسبات با آن در ایتالیا، صدای دولت ایتالیا است، که با پیوستن به طرح جاده ابریشم، جمهوری خلق چین را یک شریک راهبردی جدی می داند؛ و دولتشهر واتیکان؛ مقر   مقدس کاتولیک های جهان و محل استقرار پاپ در قلب پایتخت ایتالیا، شهر رم نیز، چنان به سامان بخشی به وضعیت کاتولیک های جمهوری خلق چین چشم دوخته؛ که از دیگر نقاط تردیدآمیز چشم فروبسته  است.

 میان آن همهمه و این صدای بلند، صدای آموزش زبان چینی، به مثابه یک آینده نگری و سرمایه گذاری آموزشی _ شغلی در شبکه مناسبات علمی _ دانشگاهی؛ تبادل فناوری؛ و... تجارت محورِ دو کشور ایتالیا و جمهوری خلق چین به گوش می خورد؛ آوایی رو به اوج گیری؛ که نظر به تجارت محور(نه فرهنگ محور بودن)، لحن همدلانه ای ندارد؛ و کافی است در مقام قیاس، تفاوت آن با مواجه دهه های اخیر ایتالیایی ها با رقیب جمهوری خلق چین، یعنی ایالات متحده آمریکا، در جریان مهاجرت های گسترده ایتالیایی ها؛ و شیفتگی غالب ایشان به این کشور و سبک زندگی آمریکایی و مظاهر آن؛ و انگلیسی آموزی به عنوان دروازه این مواجه لحاظ گردد؛ تا حفره دیپلماسی فرهنگی جمهوری خلق چین در قیاس با رقیبش هویدا شود؛ حفره ای که میان مهاجرت های غیرقانونی ایتالیایی های پرشمار به  ایالات متحده آمریکا، و تمایل به تجارت با چین با استقرار در ایتالیا؛ مصرف محصولات غذایی آمریکایی و ترس از نحوه تغذیه در چین؛ شیفتگی نسبت به تولیدات سینمایی هالیوودی؛ یا موسیقی آمریکایی و پیگیری آن به زبان انگلیسی، و سترون ماندن یادگیری زبان چینی به مکاتبات و مکالمات شغلی؛ و... گسترده است؛ و پیمودن آن، نیازمند تمهید اندیشی راهبردی جدی است؛ وگرنه، چینی آموزی؛ و مناسبات تالی آن؛ و در نهایت سفر به چین، از سطح مناسباتی یک مأموریت دشوار؛ و چه بسا ناخوشاید؛ اما سودآور، فراتر نخواهد رفت.

منایع

http://www.istitutoconfucio.torino.it/

http://cffd.chinese.cn/

http://cis.chinese.cn/

http://confucio.unior.it

http://istitutoconfucio.unicatt.it/

http://it.china-embassy.org/ita/

http://italian.cri.cn/

http://italy.lxgz.org.cn/publish/portal۱۴/tab۵۱۸۱/info۹۵۳۴۵.htm

http://kzxylocalteacher.chinese.cn/myDoip/homeIndex.html

http://milano.china-consulate.org/ita

http://octtp.chinese.cn/  

http://www.cittc.it/

http://www.confucio.unimc.it/

http://www.confuciovenezia.it/

http://www.convittofoscarini.edu.it/pvw/app/VELG۰۰۰۱/pvw_sito.php

http://www.isisalighieri.go.it/

http://www.istitutoconfucio.it/

http://www.istitutoconfucio.unimi.it/

https://istitutoconfucio.unikore.it

https://www.chineseplus.net/

https://www.istitutoconfucio.unifi.it/

https://www.istitutoconfuciopadova.it/new

https://www.istitutoconfuciosanmarino.sm

https://www.turismocinese.it/

www.chineseteacher.org.cn

www.chinesetest.cn