با تصویب رییس جمهور ترکیه، برنامه یازدهم توسعه برای دوره ی ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ که شامل موضوعات مرتبط با فرهنگ و هنر نیز می شود به مجلس ملی این کشور ارسال شد. در این برنامه توسعه، مجموعه ای از سیاست ها و اهداف برای احیای عناصر اصلی فرهنگ تعیین شده است.
با نگاهی به مؤلفه های پیش بینی شده در برنامه یازدهم توسعه می بینیم که دولت حزب عدالت و توسعه جایگاه ویژه ای برای صنعت سینما، تئاتر و فیلم سازی قائل شده است. سینمای ترکیه و همچنین سریال های تلویزیونی این کشور در سال های گذشته به سمت کسب مخاطبان در خارج از مرزهای این کشور پیش رفته است. صنعت سینمای ترکیه از بدو پایه گذاری تا کنون فراز و نشیب های زیادی را پشت سر گذاشته است.
هنر هفتم، از دهه ۲۰ میلادی با ترویج و توسعه بازیگری در تئاتر آغاز شد و در اوایل دهه ۴۰ با بومی سازی سینما، وارد این عرصه شد. "سینمای یشیل چام" (سرو سبز) عنوانی بود که سینماگران و فیلمسازان ترک از آن برای تعریف سازمان سینمایی خود استفاده می کردند. فعالیتهای این بخش تا اواخر دهه نود همچنان حرف اول را در سینمای ترکیه می زد. غیر از تعداد اندکی از فیلمهای تولید شده در این سالها که حاوی پیامهای اجتماعی و آموزنده بود، بسیاری از فیلمهایی که در قالب یشیل چام بر پرده ی سینماهای این کشور منعکس می شد، علاوه بر رویکرد مادی، به تقلید از سینمای غرب، بیشتر حاوی مضامین عاشقانه، بد آموزی، کمدی، لاابالیگری و ترویج ابتذال بود. تولید این دست فیلمها به حدی توسعه یافت که در برخی سالها بالغ بر ۳۰۰ فیلم سینمایی در این کشور تولید می شد. این رویکرد در بی توجهی محض سیاستمداران و رهبران لائیک این کشور و بلکه با تشویق و حمایت آنها اتفاق افتاد و آسیب های جدی بر بنیان خانواده و بد اخلاقی در میان مردم به ویژه نسلهای جوان این کشور وارد کرد. با این همه هنوز برخی از پیش کسوتان عرصه سینمای ترکیه با حسرت از دوران یشیل چام نام می برند و رویکرد سینمای فعلی را بر نمی تابند.
طبیعی بود که با توجه به رگ و ریشه های دینی و اعتقادی در میان مردم ترکیه رویکرد سینمای یشیل چام نمی توانست در بلند مدت به ربودن بخت و اقبال عمومی ادامه دهد. قرن بیست و یکم سرآغاز تغییر و تحولات بنیادین در عرصه سیاسی ترکیه بود. با روی کار آمدن اسلام گرایان (حزب عدالت و توسعه) نگرشهای سیاسیون به عرصه های فرهنگی نیز در راستای گرایشات اسلامی و عقیدتی تغییر کرد. بسیاری از شبکه های تلویزیونی که در ساعات پایانی شب اقدام به پخش فیلمهای عاشقانه می کردند، به تدریج رویکرد خود را تغییر دادند. توجه به ساخت فیلم ها و سریال های تاریخی در دستور کار دست اندرکاران سینما و تلویزیون قرار گرفت. توجه به فراسوی مرزها برای ترویج زبان و فرهنگ ترکی با محوریت معرفی هویت ملی چاشنی بسیاری از سریالها و فیلمهای ساخته شده در طول دو دهه گذشته است.
اولین سریال تاریخی ترکیه که می توان گفت مرزهای جغرافیایی این کشور را در نوردید و مورد توجه بی سابقه مردم در کشورهای خاورمیانه و حتی مناطق دور دست تر قرار گرفت، سریال تاریخی "حریم سلطان" بود که به زندگی پادشاهان عثمانی به ویژه دوره سلطان سلیمان قانونی پرداخته است. این سریال به رغم اقبال عمومی، با انتقادات تند برخی مورخان ترک نیز واقع شد و از تحریف های صورت گرفته در آن به شدت انتقاد شد.
در همین راستا فعالان عرصه فیلم سازی و نهادهای همسو علاوه بر ساخت فیلمهای با محتوا، به ترجمه و صداگذاری بر روی بسیاری از فیلمهای ساخت ایران از جمله مریم مقدس، اصحاب کهف، مختار، سریال حضرت یوسف، حضرت سلیمان، حضرت محمد|(ص) و مانند آن کردند که با استقبال مثبت مخاطبان ترک مواجه شد.
امروز سینما نقش مهمی در ترویج فرهنگ و حفظ هویت ملی کشورها دارد. از این رو کشورهای مختلف سعی دارند با سرمایه گذاری در این عرصه سهم و جایگاه خود در این عرصه را داشته باشند. لذا می بینیم که دولت حزب عدالت و توسعه که از بدو روی کار آمدن عزم بر احیای فرهنگ، تاریخ و تمدن گذشته خود را در رأس سیاستهای خود قرار داده است، در برنامه یازدهم توسعه، به همه حوزه های هنری به ویژه صنعت سینما توجه ویژه ای کرده است. رهبران ترکیه عرصه سینما را مسیر مطمئن و مفیدی برای رسیدن به مقاصد و اهداف بلند مدت خود می دانند و به همین دلیل است که قصد دارند در راستای این برنامه ها ، عناصر اصلی فرهنگ، شخصیت های مهم و تاریخی کشور، حوادث تاریخی، قهرمانان افسانه ها و عناصر غنی فرهنگی را به واسطه تئاتر، سینما، مستند، سریالهای تلویزیونی و فیلمهای کارتنی و سایر رشته های هنری معرفی کنند.
با این مقدمه نگاهی فهرست وار به برنامه های پیش بینی شده در برنامه توسعه یازدهم می اندازیم:
· به منظور تبدیل سینمای ترکیه به یک برند شناخته شده در جهان، رقابت بین المللی با توسعه صنعت سینما افزایش خواهد یافت.
· به منظور تبدیل ترکیه به مرکز مهم جهانی برای فیلمبرداری، از فیلم سازان خارجی که قصد فیلمبرداری در ترکیه را داشته باشند حمایت خواهد شد. این امر در معرفی مراکز تاریخی و گردشی ترکیه نیز موثر بوده و علاوه بر اهداف در نظر گرفته شده، در راستای توسعه گردشگری نیز قابل ارزیابی است.
· برای کمک به سینما، موزه و بایگانی ملی سینما ایجاد خواهد شد.
· برای جلوگیری از انحصار در فعالیت های تولید، پخش و غربالگری سینما، تدابیری اندیشیده خواهد شد و استفاده از مراکز فرهنگی و سازه های مشابه به عنوان سینما، تشویق خواهد شد.
· افزایش حمایت از پروژه های سینمایی از ۱۹۵ پروژه در سال ۲۰۱۸ به ۱۱۷۰ پروژه در سال ۲۰۲۳ هدف گذاری شده است.
· پشتیبانی از تئاترهای خصوصی افزایش خواهد یافت. این حمایت ها شامل هماهنگی و فراهم کردن زیرساخت های آماری برای افزایش تولید و صادرات محتوای صوتی و تصویری با کیفیت خواهد بود.
· فعالیت های تبلیغاتی، معرفی، اطلاع رسانی و اطلاعاتی برای حقوق معنوی انجام خواهد شد.
· آمار فرهنگی مطابق با استانداردهای بین المللی توسعه خواهد یافت و در یک پایگاه داده جمع آوری خواهد شد.
· تجزیه و تحلیل تاثیر حمایت های موجود بر بخشهای فرهنگی و اقدامات فرهنگی انجام خواهد شد و مکانیسم های پشتیبانی فراگیر، هدفمند و قابل دسترسی، توسعه داده خواهد شد.
· حمایت از بخشهای فرهنگی، به خصوص آموزش، صدور گواهینامه و فعالیت های تحقیق و توسعه، افزایش خواهد یافت.
· به سوابق، داده ها و آمارهای ملی بخش فرهنگی تنوع داده خواهد شد.
· برای حمایت از بخشهای فرهنگی، به حوزه هایی که ارزش های تاریخی، ملی و فرهنگی را ارتقاء می دهند و احساس یکپارچگی اجتماعی و احساسات ملی را تقویت می کنند، اولویت داده خواهد شد و برای هنرهای سنتی اولویت در نظر گرفته خواهد شد.
· در حوزه هنرهای سنتی و معاصر ترکیه، برنامه های کیفی و نمایشگاه های واجد شرایط توسط بخش خصوصی و حرفه ای دولتی سازماندهی شده و در شهرهای مهم دنیا به اجرا گذاشته خواهد شد.
· فرهنگ ترکی در خارج از کشور معرفی خواهد شد، فعالیت های دیپلماسی فرهنگی توسعه خواهد یافت، هماهنگی بین فعالیت های دیپلماسی فرهنگی که توسط سازمان های دولتی و غیر دولتی انجام می شود، برقرار خواهد شد و از نقش سازنده فرهنگ در روابط بین المللی استفاده خواهد شد.
نظر شما