از شواهد امر چنان بر می آید که در سال جدید، بیش از پیش درگیر تحولات داخلی و خارجی خواهیم بود. البته نمی توان مسئله کُردها و تحولات سوریه را مستقل از یکدیگر ارزیابی کرد.

ارزیابی دولت برای گام های دشواری که باید در مورد مسئله سوریه بردارد، همچنان ادامه دارد. شنیده ها حاکی از آن است که سرفصل های مهم برای موفقیت روند برقراری ارتباطات با هیئت تحریرالشام که سابقه آن به ۷ سال قبل باز می گردد، در سه عنوان خلاصه می شود: منطقه ی.پ.گ، دموکراسی و اقتصاد.

به نظر می رسد که در این میان هشدارهایی نیز به برخی از اعضای حزب که اظهارات "فاتحانه" سر می دادند، داده شده که سکوت کنند و هیچ کس نباید در مورد سوریه اظهار نظر کند.

هنوز هیچ اتفاق منفی ای که بتواند رابطه ترکیه با دولت موقت سوریه را به ورطه آزمایش بکشد، رخ نداده است. همه پذیرفته اندکه روند طولانی و دشواری پیش رو بوده و آبستن اتفاقات تحریک آمیز است.

با نگاهی به سرفصل های اصلی پرونده سوریه وزارت امور خارجه، می شود دیدکه چه مسائل دشوار متعددی مطرح است.

- برای بازگرداندن خودکفایی به سوریه باید ابتکارات دیپلماتیک آغاز شود. با این حال، از آنجایی که ساختار و دیدگاه سیاسی دولت جدید سوریه شفاف و واضح نیست، زیر ذره بین کشورهای مختلف قرار دارد. در این مرحله ترکیه مهمترین مخاطب است.

- تاکیدها بر آن است که پیش از هر چیز باید تحریم های سوریه برداشته و سپس کمپین کمک های بین المللی راه اندازی شود و صندوق بین المللی برپا شود که این به خودی خود یکی از سخت ترین موضوعات است.

- چنین برمی آید که در حال حاضر دو کشور از سوریه حمایت اقتصادی می کنند: قطر و عربستان سعودی. به نظر می رسد جلب حمایت کشورهای غربی سخت باشد. هنوز مشخص نیست که دولت جدید به چه چیزی تبدیل خواهد شد و بازتاب های دموکراتیک آن چیست. ترس از تبدیل شدن به یک ساختار طالبانی غالب است.

- گفته می شود ممکن است سازمان همکاری اسلامی فعال شود. با این حال، در مورد این ساختار که در گذشته نتوانسته است هماهنگ با هم عمل کند، تردیدهایی نیز وجود دارد.

- مشخص است که مشکلات جدی در کشور از نظر زیرساخت های انرژی، بهداشت، حمل و نقل و آموزش وجود دارد. تخمین زده می شود که در مرحله اول برای بازسازی سوریه یک منبع ۲۰۰ میلیارد دلاری مورد نیاز است.

- مهمترین مسئله برای ترکیه منطقه تحت کنترل ی.پ.گ است. شروط ترکیه کاملا روشن است: پاکسازی کامل عناصر پ.ک.ک.  اخراج غیر سوری ها. خلع سلاح ی.پ.گ و تبدیل شدن به یک ساختار سیاسی و همکاری با دولت مرکزی...

- اما وضعیت ۵۰ هزار داعشی در اردوگاه های منطقه ی.پ.گ یک مشکل جداگانه است. به نظر می رسد که هیچ کس به درخواست کشورهای دیگر در مورد پذیرش شهروندان خود از شبه نظامیان داعش، پاسخ مثبت نداده است.

- ایجاد یک ساختار دولتی دموکراتیک در سوریه مبتنی بر رویکرد کثرت‌گرایانه و ایجاد مکانیسم‌هایی لازم برای این امر حائز اهمیت است. وعده هایی که در این زمینه به ترکیه داده شده نیز روشن است. به قول اعضای حزب عدالت و توسعه "اینها پسر پدر ما نیستند، باید دیدکه قابل اعتماد هستند یا نه".

- گفته می شود که دولت آمریکا فعلا از طریق آنکارا موضوع سوریه را پیش می برد. با این حال، باید منتظر روی کار آمدن دولت دونالد ترامپ بود. ادعاهایی هم مطرح است که یک آمریکا واحد وجود ندارد و هر از چند گاهی مواضع صهیونیستی خودنمایی می کند.

- رویکرد ترکیه با آمریکا بسیار محتاطانه است. کارشناسان روابط بین الملل برداشت های متفاوتی از اظهارات کنایه آمیز ترامپ دارند.

- موضوع اصلی مذاکرات با آمریکا منطقه ی.پ.گ است. انتظار می رود موضع ایالات متحده در قبال این موضوع شفاف باشد. برای یک سوریه یکپارچه، ی.پ.گ باید به یک ساختار سیاسی تبدیل شود و نیروهای مسلح باید از بین بروند. این بزرگترین مشکل در مذاکرات کنونی است.

- ضمناً این نکته نیز قابل توجه است که برخی از اقدامات دولت حزب عدالت و توسعه برای ساخت این تصویر تازه ربطی به مشکلات واقعی سوریه ندارد. اقداماتی مانند نوسازی فرش های مسجد اموی و محوطه سازی مسجد ابن عربی مشکلات زنان و کودکان جنگ زده را حل نکرده و انتقاد در پی خواهد داشت. وقتی اولویت های بشردوستانه مطرح است چرا باید پیام های مذهبی نمادین داد؟

نورآی باباجان

لینک خبر:  https://www.nefes.com.tr/yazarlar/nuray-babacan/suriyede-zor-basliklar-۵۲۱۱