سنی‌ها و علویان علی رغم اختلافاتی که با یکدیگر دارند، قرن‌هاست که در صلح و صفا در این سرزمین بدون دست درازی به همدیگر زندگی می‌کنند. حوادث ماراش در سال ۱۹۷۸ و واقعه چوروم در سال ۱۹۸۰ اقدامات تحریک آمیزی برای "تکمیل" کودتای ۱۲ سپتامبر بود.
وقایع سیواس در سال ۱۹۹۳ هیچ ربطی به مسئله علوی ـ سنی گرایی نداشت، اما وقایع غازی در سال ۱۹۹۵ حمله ای با هدف تحریک علویان بود. خوشبختانه این حوادث در نطفه خفه شد، گسترده نشد و نه علویان و نه اهل سنت به دام آن نیفتادند.
در ترکیه، جمعیت غالب اهل سنت هستند. علیرغم اپوزیسیون و ساختارهای مخالف، علویان جزو شهروندان قانونمند ترکیه می باشند. فرهنگ زندگی مشترک که طی قرن ها شکل گرفته است، در هر دو بخش نضج پیدا کرده است.
با وجود اینکه اختلافات بین این دو گروه به طور کامل برطرف نشده و یا در ظاهر برطرف نشده است، اهل سنت و علویان تسلیم اقدامات تحریک آمیز نمی شوند و به دام نمی افتند.
حافظ اسد نصیری بود که با کودتا در سال ۱۹۷۱ در سوریه به قدرت رسید. او و پسرش به مدت ۵۳ سال بر سوریه به عنوان یک دیکتاتوری اقلیت نصیری حکومت کردند.
باید متذکر شد که نصیریه که به آن علوی سوری می گویند، هیچ شباهت و ارتباطی با علویت آناتولی ندارد. هیچ کدام از این دو مذهب با شیعه سنخیتی ندارند. با این حال، رویکرد توسعه طلبی ایرانی/شیعه ایران نصیریان و علویت آناتولی را تحت عنوان «شیعه» رمزگذاری کرد و متأسفانه در این امر موفق هم بود.
اگرچه بر همه معلوم بود که درگیری ۱۳ ساله سوریه یک درگیری بین سنی و نصیریه است، اما هیچ کس آن را به زبان نیاورد. بدون شک دولت از منظر حکومتی به این موضوع نگاه می کرد، اما این واقعیت که کمال قلیچداراوغلو، رئیس حزب جمهوری خواه خلق که خود علوی است و کارکنان علوی هم دارد از همان آغاز هم حامی اسد بود و در قبال قتل عام های او سکوت اختیار کرد.
با این حال، نه دولت و نه حزب جمهوری خواه خلق در ارزیابی سوریه از مفاهیم سنی و نصیری استفاده نکردند. تا اینکه قلیچداراوغلو قبل از انتخابات اخیر ریاست جمهوری تاسف بارترین جمله تاریخ سیاسی ترکیه را به زبان آورد: من علوی هستم.
امروز می بینیم که نفوذ ایران بر نصیریان و علویان آناتولی حداقل تا حدی موفق بوده است. آنهایی که ۱۳ سال علیه کشتار، شکنجه، تبعید و اعمال غیرانسانی در سوریه سخنی به میان نیاورده بودند، زمانی که موازنه تغییر کرد و جنایتکاران جنگی یکی یکی دستگیر شدند، شروع کردند به گفتن اینکه ببینید" علویان در سوریه کشته می شوند".
مردمی که از دیدن تصاویر زندان، شکنجه و قتل‌عام قلبشان به درد آمده بود، در برابر محافظه‌کاری فرقه‌ای که ۱۳ سال سکوت کرده بود، بالاخره واکنشی موجه نشان دادند.
صادقانه بگویم، هیچ دوره ای وجود نداشته است که مفاهیم علوی-سنی به این شدت و با این حد از تنش در رسانه ها و شبکه های اجتماعی در ترکیه مورد استفاده قرار گیرد. حتی پس از حوادث ماراش، چوروم و غازی نیز چنین مخالفتی رخ نداد.
فضا بسیار متشنج است و کسانی که به این تنش دامن می زنند، همان هایی هستند که در پوشش نصیری و علوی ظاهر می شوند. آنها آشکارا تحریک می کنند و با آتش بازی می کنند. درک اینکه ایران پشت این تحریکات است کار سختی نیست.
همچنین ممکن است آلمان که سال هاست روی خط گسل علوی و سنی در ترکیه سرمایه گذاری می کند و اسرائیل که قطعاً از آشفتگی در ترکیه منتفع خواهد شد، درگیر باشند.
تحریکی که توده ها را بسیج کند می تواند عواقب بسیار دردناکی داشته باشد. دولت باید نسبت به این تنش هوشیار باشد و تدابیر احتیاطی را اتخاذ کند. لازم است سیاست در این فرآیند با دقت عمل کند.
اتخاذ موضعی مسئولانه و محتاطانه در این فرآیند برای حزب جمهوری خواه خلق بسیار حیاتی است. باید از اظهارات تحریک آمیز و بسیار خطرناک برخی از نمایندگان سابق حزب جمهوری خواه خلق و حزب دم که هیزمی بر آتش می افزایند، اجتناب نمود.
در این میان، سازمان های مردم نهاد علوی، رهبران و صاحب نظران علوی باید وارد عمل شوند. قبل از افزایش تنش باید انسان ها را به آرامش فراخوانده و گفت که علویان آناتولی به حوادث سوریه از دریچه "انسانی" می نگرند و علویان باید نسبت به تحریکات ملعبه های ایرانی در مطبوعات و رسانه های اجتماعی برحذر داشت و بیدار کرد.
برای علویان آناتولی تله ای درست کرده اند. نقشه ای خائنانه و خونینی علیه علویان طراحی شده است. سایه ایران بر سر علویان آناتولی به لطف عوامل داخلی و نوکران مواجب بگیر یا داوطلب به سوی یک روند ناخوشایند سوق یافته است. اگر برخورد متشنجی که بهیچ وجه خواسته ما نیست، صورت بگیرد طرف بازنده ترکیه، ملت مان و بیش از همه علویان خواهند بود.
آیدین اونال
نظر شما