در سال های اخیر، افزایش سریع دینداری جمعیت در قزاقستان مشاهده می شود. این امر را جمعیت کثیر مساجد در شهرها و مراکز استانها در روزهای جمعه و حضور در نمازهای جمعه تأیید می کند که اکثریت آنها را جوانان تشکیل می دهند. بخش خاصی از جامعه این  امر را مثبت می‌دانند و آن را منبع تقویت اخلاق و انسانیت و معنویت می‌دانند، در حالی که بخشی دیگر از جامعه افزایش احتمالی رادیکال‌سازی و از دست دادن ارزش‌های سنتی هراس دارند. آیا رشد دینداری در میان جوانان قزاق تهدید است؟ چگونه می توان از رادیکال شدن آن جلوگیری کرد؟

در این باره باتیربیک آتامکولوف کارشناس ارشد مرکز مطالعات ادیان  "مرکز مطالعه مسائل دینی" استانداری ژامبول در مصاحبه ای نقطه نظرات خود را مطرح نمود.

پرسش: آقای باتیربیک، دیدگاه شما مربوط به روند دینداری جمعیت در کشور  قزاقستان چگونه است؟

پاسخ: نظرات مختلفی وجود دارد، اما به عقیده برخی کارشناسان، دولت نباید از نیازهای درونی فزاینده طبیعی جوانان قزاق هراس داشته باشد دولت باید به القاء دانش صحیح دینی و ارزش های سنتی جوانان توجه کند. آنها بر افزایش علاقه به اسلام در میان جوانان مدرن قزاقستان با رشد خودآگاهی ملی با آغاز استقلال استدلال می کنند. به گفته آنها، جوانانی که امروز مساجد را پر می کنند، اکثراً افراد عادی هستند که به مناطق جنگی نمی روند و دست به خودکشی نمی زنند، به استثنای برخی گروه های کوچک رادیکال شده که زیر نظر مسئولان مربوطه هستند.

پرسش: آیا داده هایی وجود دارد که چنین نظرات کارشناسی را تایید کند؟

پاسخ: بله، به عنوان بخشی از اقدامات در دست انجام، نظرسنجی های جامعه شناختی در میان دانشجویان صورت می گیرد. مثلا، نتایج اخیر نظرسنجی‌های جامعه‌شناختی صورت گرفته در میان دانشجویان سال اول دانشگاه منطقه‌ای طراز نشان داد که اکثریت دانشجویان اعتقاد به خدا را ضروری می‌دانند (به این سؤال که «آیا فکر می‌کنید مردم به ایمان به خدا نیاز دارند؟» 91.6 درصد از دانشجویان پاسخ مثبت دادند. به سؤال «آیا خود را مؤمن می‌دانید؟» 92.5 درصد از دانشجویان پاسخ «بله» و به سوال «ایمان به خدا باید در دل هر فرد باشد» 48.1 درصد پاسخ «بله» داده اند.) این نظرسنجی شامل 3128 دانشجو بود و با استفاده از برنامه google.forms انجام شد. از بین دانشجویان مورد بررسی، 94.7٪ به دین اسلام پایبند هستند، 1.2٪ معتقد به مسیحیت هستند، تنها 4.1٪ از دانشجویان به هیچ دینی باور ندارند. در عین حال، حدود نیمی از آنها (40.3 درصد) اغلب به مساجد می روند و ادبیات دینی می خوانند (56.5 درصد). در عین حال، 33.2 درصد از دانشجویان مورد بررسی اطلاعات دینی را «از شبکه‌های اجتماعی» و 39.3 درصد «از ائمه مساجد» دریافت می‌کنند.

پرسش: دلائل پیوستن دانشجویان به دین بر اساس  نتایج نظرسنجی چیست؟

پاسخ: همانطور که دانشجویان خاطرنشان می کنند، بخشی از جوانان برای رهایی از ویژگی های بد و رنج های روحی به دین می پیوندند (7/25 درصد از دانشجویان معتقدند که ایمان از اعمال بد جلوگیری می کند و کمک می کند فردی با اخلاق شوند) و 7/16 درصد معتقدند که ایمان به شخص دردمند آرامش می دهد و به او کمک می کند). 60.1 درصد از دانشجویان به این سؤال که «آیا دوست دارید نمازخانه ای داشته باشید که بتوانید مراسم مذهبی را در ساختمان های دانشگاهی و خوابگاه ها انجام دهید» پاسخ مثبت دادند.

پرسش: نظر دانشجویان نسبت به سکولاریسم و ​​پوشیدن لباس مذهبی چیست؟

پاسخ: 82.2 درصد دانشجویان نظریه دولت سکولار را در «آزادی مذهب برای شهروندان و جدایی نهادهای مذهبی از دولت» می دانند. 49.1 درصد پاسخگویان با پوشیدن لباس مذهبی در دانشگاه مخالف نیستند و 39.5 درصد دانشجویان معتقدند که این انتخاب شخصی هر شهروند است.

پرسش: آیا نظرسنجی در مورد مسائل دینی در میان دانش آموزان انجام شد؟ نتایج آن چیست؟

پاسخ: بله. نظرسنجی اجتماعی دانش آموزان مقطع متوسطه شهر طراز و 10 منطقه دیگر از شهریور تا مهرماه برگزار شد، در مجموع 10046 دانش آموز 14-15 ساله مورد بررسی قرار گرفتند که 44.6 درصد پسر و 55.4 درصد دختر شرکت کردند. تصویر تقریبا شبیه محیط دانشجویی است. رشد نیازهای معنوی جوانان نیز توسط نتایج یک نظرسنجی از دانش آموزان دبیرستانی در منطقه ژامبول تأیید شده است. هدف اصلی این تحقیقات، شناسایی وضعیت دینی در مؤسسات آموزشی متوسطه و نگرش دانش‌آموزان به دین بود. همانطور که نتایج نظرسنجی نشان داد، بخش خاصی از دانش‌آموزان دبیرستانی (2/30%) شعائر دینی را رعایت می‌کنند، در حالی که اکثریت قریب به اتفاق آنها (50%) معارف دینی را از اینترنت و از والدین خود دریافت می‌کنند. در اکثر خانواده ها، والدین (44.6 درصد) به فرزندان خود درباره دین می گویند و به سؤالات آنها (55.2 درصد) پاسخ می دهند. دانش آموزانی که پاسخ سوالات مربوط به دین را از والدین خود دریافت نمی کنند، دانش خود را از طریق اینترنت (40.8%) جبران می کنند. افزون بر این، دانش آموزان اغلب در مورد مسائل مذهبی با دوستان و همسالان خود بحث می کنند (48.8%). اکثر دانش‌آموزان در شبکه‌های اجتماعی به برنامه‌ها و خطبه‌های «نورلان امام» (63.8%) گوش می‌دهند. این واقعیت موجب نگرانی است که برخی از پاسخ دهندگان به سخنرانی های دیلمورات ابومهمد واعظ ممنوعه سلفی (7.0%) گوش می دهند.

به گفته دانشجویان، برخی از دلایل اصلی قرار گرفتن تحت نفوذ سازمان‌های افراطی و تروریستی، آگاهی کم دینی (31.0%) و وجود موقعیت‌های استرس‌زا (20.2%) است. در پاسخ به این سوال که چه دروس دینی را توصیه می کنید در برنامه درسی گنجانده شود، بخشی از دانش آموزان موضوع «فرهنگ اسلامی» (8/30 درصد) را انتخاب کردند که مؤید علاقه دانش آموزان به اسلام است.

پرسش: بر اساس نتایج بررسی های جامعه شناسی چه اقداماتی برای اجرا پیشنهاد می شود؟

پاسخ: اطلاعات فوق اتخاذ تدابیر جامع مشترک توسط سازمان های دولتی ذینفع را فرض می کند. به ویژه، لازم است جلسات دوره ای با دانش آموزان دبیرستانی و والدین آنها ترتیب داده شود  و به آنها درباره اصول دین سنتی و نشانه های جنبش های ویرانگر توضیح داده شود. همچنین کار همه جانبه مشترکی بین روانشناسان و کمیته اولیا با مشارکت علمای دین برای شناسایی به موقع وضعیت روانی دانش آموزان و ارائه جهت گیری صحیح در روند جستجوی معنوی آنها انجام خواهد شد. در این راستا لازم است شماره تلفن های اضطراری روانشناسان و دین‌شناسان در اختیار دانشجویان قرار گیرد. همچنین با توجه به وجود مرجعیت نورلان امام در میان جوانان به عنوان مبلغ دینی (8/63 درصد به وی اشاره قرار کردند)، باید امکان اعزام وی به مناطق برای دیدار با جوانان فراهم شود.

امروز، امام نورلان آسانوف از چندین منطقه به عنوان بخشی از کار اطلاع رسانی در مورد مسائل مذهبی بازدید کرده است. برای جلوگیری مشارکت جوانان در جریانات مخرب دینی، باید نیاز معنوی هموطنان جوان را با معرفی آیین سنتی خود برآورده کرد که شامل عقیده صحیح و فرهنگ غنی مردم قزاقستان است که متشکل از عقیده مردم، آداب و رسوم، سنت ها و آگاهی تاریخی قزاق می باشد. بدون القای فرهنگ ملی در ذهن مردم، هرگونه اقدام و تلاش برای ریشه‌کن کردن  افکار افراطی جمعیت بی‌اثر است، زیرا فرهنگ منبع اصلی احیای معنوی و مادی انسان و پشتیبان پایه‌های ملت است. لذا لازم است برای دیدار با دانشجویان و دانش آموزان، از بزرگان و شخصیت های معتبر دعوت به عمل آورد که تجربه زندگی غنی دارند و سنت های مردم قزاقستان را می شناسند و رعایت می کنند.

منبع :

https://kazislam.kz/kul-tura-osnovnoj-istochnik-duhovnogo-i-material-nogo-vozrozhdeniya-cheloveka/