نئو اسلام هم همانند نئو هندوئسیم به کثرت گرایی هندوستان آسیب می زند

مسلمانان یکی از محروم ترین جوامع هندوستان قرن ۲۱ هستند و در سال های اخیر سیاست های اقلیتی، بیشترین تاثیر منفی را بر روی آنها گذاشته است. نتیجه انتخابات ویدهان سبها در ایالت اوترا پرادش و پیشرفت های متعاقب آن در این ایالت، بر اساس "سیاست های انحصاری" شک وارد آورد و متعاقب آن دولت ایالت مذکور برخی اشتغالات سنتی  اقلیت ها را جرم به حساب آورد.

برخی مسلمانان با ناامیدی از چنین تحولاتی مدافع این هستند که این اجتماع برای مدتی از سیاست های انتخاباتی فاصله بگیرند و هویت خود را در سیاست ها پنهان کنند و بر روی باز سازی سازمان های مترقی و توسعه یافته خود تمرکز نمایند.

نگاهی عمیق تر به  مشکلات مسلمانان آشکار می سازد که سنت گرایی در میان مسلمانان و نئو مسلمانان هم مسئول عقب ماندگی اجتماعی، اقتصادی و تحصیلی و سوء شهرت آنها است. سه طلاقه کردن، محلل و اجتناب از تعیین مهریه شایسته برای زنان، غصب حقوق مالکیت زنان و ختنه دختران که در میان برخی از فرقه های معین مسلمان رایج است از این دست است و به عنوان یک اعتقاد توجیه می شود. هر چند همه این ها با مفهوم عدل و انصاف  در اسلام و مدرنیته مغایرت دارد.

نئو اسلام گرایان در نتیجه ارتباط با غرب آسیا شکل جدیدی از اسلام را معرفی کرده اند. تاثیرات مذهبی و فرهنگی کشور های غرب آسیا به طور قابل ملاحظه ای رفتار های فرهنگی مسلمانان را تغییر داده است. پوشش هایی نظیر روبنده، حجاب و غیرو تا چند دهه گذشته برای مسلمانان هندوستان بیگانه بود اما در برخی نقاط کشور رواج یافته است. برخی از آنها باعث به وجود آمدن اختلاف بین جوامع مذهبی می شود و مخالف مشارکت تاثیر گذار زنان در فعالیت های روزمره اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است .

نئو اسلام گرایان  همچنین بر روی شیوه های مذهبی و آموزشی تاکید دارند که تساوی زن و مرد حیطه اجتماعی را کمرنگ می کند. همچنین ارتباطات مترقی بین مذهب، سیاست و اقتصاد را بین جوامع تضعیف می نماید. تاثیرات فرهنگی، اصلاحات تدریجی و حتی واپس رونده ای را در حقوق زنان (منجمله سه طلاقه) و نوسازی سنت های جامعه مسلمانان به وجود آورده است. نئو اسلام هم همانند نئو هندوئسیم به کثرت گرایی هندوستان آسیب می زند.

اگرچه الزامات و دسترسی های اقتصادی که انتخابی هم نیستند به تعاملات مسلمانان با انستیتو های آموزشی شکل می دهد،اما تاکید سنت گرایان برزبان اردو و  مدارس اردو زبان منجر به نادیده گرفتن زبان های مدرن منجمله انگلیسی شده است.تعداد کثیری از دانش آموزان مسلمان در مدارس بومی معمولی یا مدارس اردو زبانی با زیر ساخت ها و  معلمان ضعیف و کیفیت پایین آموزش تحصیل می کنند.

اردو نه زبان اول کشور است و نه زبان تجارت. بنابراین دانش آموزانی که از مدارس اردو زبان یا مدارس دینی فارغ التحصیل می شوند به جمع کارگران پاره وقت، فاقد مهارت یا مشاغل دون اضافه می شوند. در ایالت ماهاراشترا حدود ۴۶ % از دانش آموزان مسلمان در چنین مدارسی ثبت نام شده اند که مثال بارزی از عقب ماندگی مسلمانان است. میزان ترک تحصیل مسلمانان در سراسر کشور و پس از دوره متوسطه بسیار بالاست. تنها تعداد اندکی از این دانش آموزان تحصیلات عالی را عمدتا در دانشگاه ها یا کالج های سطح پایین به اتمام می رسانند و اکثرآنها قادر به ارتباط با بخش های اقتصادی مدرن و یا یافتن شغل پر منفعت نیستند.

نخبگان مسلمان هم برای حفظ موقعیت طبقاتی خود با تقویت تاریک اندیشی و ترویج شیوه های نئو اسلامی، کاملا استراتژیک عمل می کنند. اجتماع مسلمان از داشتن مدارس مدرن و انستیتو های آموزش عالی خصوصا در حیطه علوم اجتماعی بی بهره اند. بدین سان نمی توان مطالعات جدید را ترویج داده و دست به اصلاحات سریع زد.

عناصر مترقی جامعه مسلمان به طور قابل ملاحظه ای چه در خارج و چه در داخل اجتماع خود، عناصر جناح راست را پذیرفته اند. اصلاح طلبان و منتقدان از اجتماع شان فاصله گرفته اند و ترجیح می دهند تملق شیوه های تاریک اندیش را بگویند. کمبود فضا در این  اجتماع برای اصلاحات ، برخی را وادارکرده است که به احزاب و گروه هایی که در اختیار داشتند بپیوندند و برای مدت طولانی برای مخالفت با هارمونی اجتماعی و وحدت ملی مورد سرزنش قرار گرفتند.

از زمانی که  اصطلاح دینداری در اجتماع مورد توجه قرار گرفت تقسیمات طبقاتی جالبی ظهور پیدا کرد. حج های متعدد مسلمانان نئو پولدار و ولخرجی برای قربانی کردن حیوانات، فستیوال ها و عروسی ها و ... همه و همه در حالی بود که فقرا و طبقات اجتماعی پایین تر برای زنده ماندن تقلا می کردند و با فشار هندوتوا دست به گریبان بودند. ولخرجی های این نئو پولدارها هزینه های فرصت اقتصادی و اجتماعی هنگفتی را به اجتماع مسلمانان تحمیل کرد. خصوصا زمانی که رابطه  مغایری با قدرت های سیاسی غالب داشت و این خود پاسخی برای مشکلات آنهاست.

 نویسنده این مطلب  آقای عبدل شعبان معاون رئیس انستیو علوم اجتماعی تاتا، کالج تولجاپور است. دیدگاه های بیان شده شخصی می باشد.

ملاحظه: نئو اسلامگرا فرمی از اسلام در میان گروه اهل سنت را ترویج می کنند که هیچ تناسخی با روح دستورات اسلامی ندارد. آنان بیشتر به دنبال مادی گرایی و ثروت اندوزی هستند و بسیاری از اعمال دینی را برای نشان دادن برتری شان در جامعه مسلمانان استفاده می کنند. در زمانی که جریان تندرو هندوتوا به مسلمانان ضعیف فشار وارد می کنند، آنان بدون توجه اعمال خود را انجام می دهند. باید گفت که این فرم از اسلام برآمده از یک سیستم ضعیف، نبود یک رهبری معنوی قوی و غیرو است.    

روزنامه: ایندین اکسپرس   مورخ: ۲۰ می

سال ۱۳۹۶