افسران بلند پایه کلانتری های همه شهرهای کوچک و بزرگ در سراسر این کشور چند روز مانده به محرم طرح های امنیتی را برای حفاظت از عزاداران بازبینی و مورد بررسی قرار میدهند. علمای اهل تسنن نیز در یک رسم نانوشته چند روز مانده به محرم از مساجد و حسینه های شیعیان بازدید کرده و با علمای شیعه به گفتگو می نشینند. در این ایام شیعیان با سخنرانی علما، سینه زنی، نوحه خوانی، چاقو زنی و زنجیر زنی عزاداری می کنند اما در مساجد و مدارس اهل تسنن نیز در ایام تاسوعا و عاشورا مراسم سخنرانی، و پخت غذاهای نذری برای توزیع در راهپیمایی های سینه زنی، عزاداران، محله ها و میان افراد فقیر را در برنامه های خود دارند.  بازاریان سنی نیز در هنگام روز تاسوعا و عاشورا روبروی فروشگاه ها و مکان های تجاری خود ایستگاه صلواتی دایر کرده آب خنک و شربت و چای به عزاداران و مردم عادی می دهند.

شبکه های تلویزیونی بویژه شبکه ملی پاکستان نیز از اول تا ۱۱محرم مراسم عزاداری و سخنرانی علمای شیعه و سنی در قبال فلسفه شهادت امام حسین، اهل بیت(ع) و یارانش را پخش می­کنند . پخش موسیقی در همه شبکه های دولتی و خصوصی در ایام تاسوعا و عاشورا قطع می شود و به این نحو یک فضای معنوی خاصی در جامعه پاکستان حاکم می شود.

هندو مذهب ها و مسیحی ها نیز در پاکستان خود را به قافله عزای حسینی می رسانند و حتی در روز عاشورا راهپیمایی سینه زنی و با برپایی ایستگاه های توزیع نذری از عزاداران حسینی پذیرایی می­کنند. در شهرهای بزرگی مانند اسلام آباد، کراچی، لاهور، پیشاور، پاراچنار و... مسیرهای عزاداری از قبل مشخص است و نیروهای انتظامی نیز از مدت ها قبل مسیر را پاکسازی می کنند تا مشکلی برای عزاداران به وقوع نپیوندد.

گفتنی است طبق قانون اساسی پاکستان روز تاسوعا و عاشورا تعطیل رسمی است و تمام مردم کشور خود را در عزای فرزند رسول الله صلی الله علیه و آله شریک می‌ دانند.

عزاداری امام حسین(ع) در محرم در بین اقوام مقیم در ایالت خیبرپختونخوا، پیشاور و اطراف آن که بیشتر قبیله های پشتون اهل تسنن هستند، برگزار می شود. هرچند اقلیت‌ های شیعه نیز در بین آن‌ ها وجود دارند. برخی از این قبایل و گروه ‌ها ازجمله:

1. طوری (Turi)

قبیله توری یکی از شناخته ‌شده ‌ترین قبایل شیعه پشتون است. آن‌ ها عمدتاً در منطقه "کرم ایجنسی" واقع در مناطق قبیله ‌ای زندگی می‌ کنند. منطقه پاراچنار در کرم ایجنسی به عنوان مرکز اصلی این قبیله شناخته می ‌شود. که این منطقه در مقایسه با سایر مناطق دارای بیشترین تعداد شیعیان است.

توری‌ ها به دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود، با بیشترین نرخ با سوادی در میان دیگر قبایل و نقش فعال در تاریخ و سیاست منطقه، شناخته شده‌ اند.

2. بنگش (Bangash)

قبیله بنگش نیز یکی از قبایل شیعه پشتون است. بنگش‌ ها عمدتاً در مناطق "هنگو" و "کوهات" در پاکستان زندگی می‌ کنند.

آنان به دلیل نقش فعال در تاریخ، سیاست محلی و منطقه ‌ای، حفظ هویت فرهنگی و مذهبی خود شناخته شده‌ و حایز اهمیت می باشند.

3. اورکزی (Orakzai)

اورکزی ‌ها قبیله‌ای هستند که عمدتاً در منطقه "اورکزی ایجنسی" در مناطق قبیله ‌ای تیراه زندگی می‌ کنند. بخشی از این قبیله به مذهب شیعه تعلق دارند. که توسط سید میر انور شاه مذهب حقه را قبول کرده اند. نا گفته نماند، سید میر انور شاه عالم و عارف زمان بود. در باره وی مشهور است که شبی امام رئوف حضرت علی بن موسی الرضا (علیه السلام) را در خواب دید، که به وی فرمود: در مشهد نزد من بیا. با فرا رسیدن صبح، سیدمیرانور شاه مقدمات سفر را آغاز کرده و وسایل سفر را جمع کرد و از روستای کلایه تیره از طریق ننگرهار (افغانستان) راهی مشهد شد. هنگامی که به مشهد حرم مطهر رسید، غسل کرد و لباس پاکیزه پوشید و به زیارت آن حضرت رفت. با کمال ادب و احترام وارد حرم مطهر شد. دید حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام روی قبر مطهر خود نشسته اند، امام (علیه السلام) از سید میر انور شاه استقبال کرد و سید سرش را روی پای امام گذاشت. امام (علیه السلام) سید را بلند کرد و وی را در آغوش گرفت و دقایقی وی را بر سینه مبارک نگه داشت. این سید بزرگوار این افتخار بزرگ را داشت که امام (علیه السلام) با وی برخی از اسرار را در میان گذاشت و امام رئوف درباره وی سخاوت زیادی نشان داد.

اورکزی ‌ها این سید بزرگوار را بنیان گذار عزاداری امام حسین علیه السلام در این منطقه دانسته و خیلی از سنت های عزاداری را به ایشان نسبت می دهند.

قوم اورکزی امروز نیز اولاد این سید را محترم شمرده و برای احترام اجازه نشستن در مقابل آنان را حرام دانسته و آنان را به عنوان پیر و مرشد کامل پس از معصومین علیه السلام می شناسند.

سوء استفاده برخی از اولاد این سید بزرگوار در پاراچنار و این منطقه باعث ایجاد بدعت های گوناگون شده، که برخی از آن: روشن نمودن آتش در عزاداری امام حسین علیه السلام، گذاشتن زغال روشن و راه رفتن بر آتش از جمله بدعت هایی است که در این جامعه رایج شده اند.

4. هزاره پشتون‌ها

هزاره‌ها عمدتاً شیعه هستند و به عنوان یکی از اقوام اصلی افغانستان شناخته می‌شوند. هرچند که هزاره ‌ها عمدتاً به زبان دری صحبت می‌ کنند، اما برخی از آن‌ ها به زبان پشتو نیز تسلط دارند و در مناطق پشتون‌ نشین زندگی می‌ کنند.

پس از دهه اول ماه محرم، روزهای دیگر این ماه و ماه بعدی در اکثر خانه های شیعیان مراسم روضه و سینه زنی برگزار می­گردد. که آن را به نام عزا در خانه نیز گفته می شود. در این مراسم بیشتر پس از تلاوت حدیث کساء مرثیه خوانی و نوحه هیات های سینه زنی به ماتم و سینه زنی می پردازند.

آیین‌های عزاداری در میان قبایل پشتون پاکستان نیز، مانند بسیاری از جوامع مسلمان، دارای ویژگی‌های خاص خود است که با توجه به سنت‌ها و باورهای فرهنگی و مذهبی آنها شکل گرفته است. برخی از این آیین‌ها عبارتند از:

محافل مذهبی و نوحه‌خوانی:

قرائت قرآن و دعا: در مراسم‌های عزاداری، معمولاً قرائت قرآن و دعاهای مخصوص برای اهل بیت (ع) و امام حسین (ع) انجام می‌شود.

نوحه‌خوانی و مرثیه ‌سرایی: نوحه‌خوانان محلی در مراسم‌ها به خواندن نوحه‌ها و مرثیه‌های مربوط به واقعه کربلا می‌پردازند.

راهپیمایی‌های عزاداری:

دسته‌جات سینه‌زنی و زنجیرزنی: عزاداران در قالب دسته‌جات به سینه‌زنی و زنجیرزنی پرداخته و در خیابان‌ها راهپیمایی می‌کنند. این مراسم به ویژه در روزهای تاسوعا و عاشورا بسیار پرشور است.

توزیع نذورات:

غذا و نوشیدنی: در طول ماه محرم، بسیاری از افراد به توزیع غذا و نوشیدنی در میان عزاداران و نیازمندان می‌پردازند. این نذورات شامل غذاهای محلی مانند پلو، خورشت و نوشیدنی‌هایی مانند شربت می‌باشد.

پوشیدن لباس‌های سیاه:

لباس‌های سیاه: عزاداران لباس‌های سیاه می‌پوشند و با این کار همبستگی و ارادت خود به امام حسین (ع) و اهل بیت (ع) را نشان می‌دهند.

برگزاری مراسم ویژه:

تعزیه‌خوانی: در برخی مناطق، مراسم تعزیه‌خوانی برگزار می‌شود که در آن صحنه‌های مختلف واقعه کربلا به نمایش گذاشته می‌شود.

سخنرانی‌های مذهبی: علما و مبلغان مذهبی در محافل عزاداری به سخنرانی‌های مذهبی پرداخته و درباره فلسفه عاشورا و پیام‌های آن صحبت می‌کنند.

آداب و رسوم محلی:

نصب نمادهای عزا: در برخی مناطق، مردم نمادهای عزا را بر سر در منازل و مساجد نصب می‌کنند. این نمادها شامل پرچم‌های سیاه و علائم دیگر است که نشان‌دهنده عزاداری هستند.

این آیین‌ها و سنت‌ها نشان‌دهنده ارادت و احترام عمیق پشتون‌های پاکستان به امام حسین (ع) و واقعه کربلا است و به نوعی پیوند فرهنگی و مذهبی آنان با تاریخ و میراث اسلامی را نمایان می‌سازد.

در شهر یپشاور که مرکز ایالت خیبرپختونخوا می باشد، نیز از اول محرم تا 8 ربیع الاول مراسم عزاداری با طرق مختلف برگزار می گردد که در آن شیعه و سنی های بریلوی شرکت می کنند و بر مصائب فرزند پیامبر خدا صلی الله علیه و آله اشک می ریزند.

با تلاش روحانیون محلی شیعه و اهل سنت بریلوی و همچنین خانه فرهنگ ج. ا. ایران در پیشاور از چند سال گذشته اتحاد و همبستگی در بین مسلمانان وجود آمده و در نتیجه آن روحانیون برجسته اهل سنت در مجالس عزاداری شیعیان ازجمله در برنامه های محرم خانه فرهنگ ایران در پیشاور شرکت می­کنند.

بیشتر گروه های مذهبی مربوط به علامه طاهر القادری و سلسله های صوفیه بریلوی با برگزاری برنامه ها و کنفرانس ها در خصوص فلسفه کربلا، فضایل امام حسین علیه السلام، تاریخ و علل وقوع کربلا این روزها را با عزا برپا می کنند. همچنین با تاکید بر وحدت مسلمانان در این مراسم و پرهیز از هرگونه ایراد سخنان افراطی و تحریک آمیز تلاش می کنند تا شبهاتی که از سوی برخی گروه های تند افراطی و وهابیون در خصوص عزاداری و واقعه عاشورا مطرح می شود را با استفاده از منابع اصیل اهل سنت پاسخ دهند.

منابع:

https://iqna.ir/fa/news/3990023/

https://www.irna.ir/news/8321459/

https://www.aparat.com/v/KWXp3

https://farhangemelal.icro.ir/news/1397

https://farhikhtegandaily.com/page/182649/

https://www.mehrnews.com/news/5841564

http://www.imam-khomeini.ir/fa/c78_137399

https://www.beytoote.com/art/city-country/customs-pakistan1-muharram.html