ویروس کرونای جدید (کوید ۱۹[۱]) ماه ژانویه ۲۰۲۰ م.  به ایتالیا رسید و طی یک ماه؛ به حدی در استان های شمالی این کشور شیوع یافت که این استان ها قرنطینه شد. ماه بعد، این ویروس در سراسر ایتالیا شیوع یافته بود و سراسر این کشور قرنطینه گردید. در این دوره، جا به جایی تنها با مجوز میسر بود و پس از مدارس و دانشگاه ها، دیگر واحد ها و مراکز عمومی و خصوصی؛ بجزء داروخانه ها؛ سوپرمارکت ها؛ و...؛ تا ماه می، یا موقتا تعطیل؛ یا ملزم به دورکاری شدند[۲].

طرح فاصله گذاری اجتماعی در ایتالیا، ممنوعیت؛ و محدودیت هایی برای مراکز و فعالیت های فرهنگی؛ هنری؛ و گردشگری این کشور نیز به همراه داشت؛ که نخست، هم زمان با قرنطینه استان های شمالی، تنها در این استان ها؛ و در ادامه، با شیوع ویروس در سراسر ایتالیا، در سراسر این کشور اعمال گردید[۳].

 با حکم رسمی نخست وزیر ایتالیا، از تاریخ هشتم ماه مارچ سال ۲۰۲۰ م.، تمامی سالن های سینما و نمایش های صحنه ای؛ موزه ها؛ سایت های باستان شناسی؛ مجموعه ها؛ و کتابخانه ها، در سراسر این کشور تعطیل؛ و درهای مؤسسات و اماکن فرهنگی به روی عموم بسته شد؛ و کلیه برنامه ها و رخدادهای فرهنگی نیز به حالت تعلیق درآمد[۴].

دولت ایتالیا، به موازات تعطیلی ناگزیر اماکن و فعالیت های فرهنگی، طرحی را با شعار "فرهنگ متوقف نمی شود"، در دستور کار قرار داد؛ که راهبرد آن، ارتقاء وضعیت تعطیلی مراکز و فعالیت های فرهنگی، به وضعیت تعلیق بود.

دولت ایتالیا، که پیش از همه گیری جهانی ویروس کرونا، با بحران اقتصادی ناشی از بدهی خارجی دولت ؛ معضل بیکاری و... دست به گریبان بود؛ پس از برآورد خسارات اقتصادی ناشی از این همه گیری؛ به ویژه بر صنعت گردشگری؛ و تجارت فرهنگ این کشور؛ و پیش بینی از دست رفتن بسیاری از فرصت های شغلی؛ به ویژه برای شاغلین این حوزه؛ به این برآورد رسید؛ که غالب مراکز و فعالیت های فرهنگی در ایتالیا، بدون پشتیبانی، توان گذار از این بحران را نداشته؛ و هزینه راه اندازی مجدد مراکز و فعالیت های تعطیل و ورشکسته در بدنه صنعت گردشگری؛ و تجارت فرهنگ این کشور، از پشتیبانی؛ و در حالت تعلیق نگاه داشتن شان، به مراتب بسیار بیشتر است.

دولت ایتالیا، با محوریت وزارت میراث و فعالیت های فرهنگی و گردشگری این کشور، این سیاست تعلیق را با راهبردی که در این وزارتخانه "مداخله ساختاری" نام گرفته ؛ در قالب طرح "اقدامات ویژه در حوزه گردشگری و فعالیت های فرهنگی در شرایط همه گیری ویروس کرونا " مدون ساخت و درگام نخست، دریافت مطالبات خود، از مراکز و فعالیت های فرهنگی و گردشگری را  معلق نمود[۵]. 

مطابق این طرح، پرداخت مالیات حقوق سهم کارفرما؛ و کمک های تأمین اجتماعی و رفاهی؛ و پاداش کارکنان  بخش های هتل داری؛ آژانس های مسافرتی؛ و راهنمایان گردشگری در ایتالیا، تا پایان ماه آپریل سال ۲۰۲۰ م. به حالت تعلیق درآمد؛ و پرداخت بیمه اجباری و سایر پرداخت های معوقه در این حوزه نیز؛ تا پایان ماه می ۲۰۲۰ م.  از پرداخت جریمه و بهره معاف گردید[۶].

این طرح، تعلیق مشابهی را برای بازپرداخت دیون فعالان بخش های فوق الذکر به مشتریان خود  نیز پیش بینی نموده بود که بر مبنای آن، بخش های مذکور، نسبت به بازپرداخت وجوه دریافتی بابت بلیط های پیش فروش شده سفر؛ یا برنامه های فرهنگی و هنری؛ و پیش پرداخت رزرو هتل یا رستوران؛ و... متعهد بودند؛ اما این امکان را داشتند که بازپرداخت ها را تعلیق نموده و در مواردی با جا به جابی تاریخ ها؛ یا صدور بن، تعهدات خود را اجرا نمایند؛ که در کلیه این موارد، مساعدت های دولتی، در قالب پرداخت وام؛ و... نیز، جهت بازپرداخت این دیون، پیش بینی شده بود[۷].

مداخله ساختاری دولت ایتالیا، علاوه بر حفظ ساختاری مراکز و فعالیت های سابق الذکر، حفظ نیروی انسانی فعال در این ساختار ها را نیز پیش بینی نموده بود. این پیش بینی، در خصوص کارکنان بخش های دولتی در ساختارهای فوق الذکر؛ به شکل استمرار پرداخت حقوق؛ افزودن کمک هزینه هایی به آن؛ دورکاری؛ و افزایش امنیت در شرایط ضرورت حضور؛ و... تحقق یافت[۸].

در خصوص کارکنان بخش های خصوصی در ساختار های فوق نیز، مساعدت به کارفرمایان در پرداخت حقوق کارکنان؛ وضع قوانین نظارتی جهت ممانعت از اخراج یا تعدیل نیروی انسانی در شرایط بحران؛ تأمین شرایط دورکاری؛ و... از پیش بینی های انجام یافته دولت ایتالیا بود[۹].

در این راستا، با تخصیص بودجه ای معادل ۱۳۰ میلیون یورو، مراکز و فعالیت ها در بخش های نمایش های زنده؛ سینما؛ سمعی و بصری؛ گردشگری؛ هنری؛ و... مورد حمایت قرار گرفت؛ و ۱۰% از ۲.۲ میلیارد یورو مساعدتی که در قالب ۶۰۰ یورو حقوق بیکاری ماه آپریل به ۳۶۶۸۹۶۸ نفر نیروی خوداشتغال در ایتالیا پرداخت گردید؛ به خود اشتغالی ها در بخش های گردشگری و نمایش اختصاص یافت[۱۰].

بخش دیگری از مداخله ساختاری دولت ایتالیا در این حوزه، بر ساختارهای آموزش متمرکز بود؛ که به موازات تعطیلی مدارس و دانشگاه ها؛ ساختار آموزش از راه دور، در فضای Google Classroom و ... را، جایگزین ساختار های آموزشی پیشین نمود؛ و تمهیداتی نظیر ارایه رایانه امانی؛ یا تخصیص اینترنت رایگان به دانش آموزان را در دستور کار قرار داد؛ و فعالیت های آموزشی گسترده ای را، با هدف ارتقاء سواد رسانه ای شهروندان آغاز نمود[۱۱].

این مداخله ساختاری آموزشی، در قالب یک سیاست رسانه ای مدون؛ برنامه سازی مطابق با شرایط؛ و با محتوای فاصله گذاری اجتماعی؛ و روشنگری در خصوص آن، با ملاحظات روان شناختی؛ سرگرمی؛ و...؛ و پخش آن از شبکه های رادیویی؛ و سیمای سراسری را نیز شامل می شد.

این مداخله ساختاری آموزشی در فضای رسانه ای، به ویژه سیاست فرهنگی ایجاد یک رسانه راستی آزما را در دستور کار داشته؛ که با شفافیت، اطمینان شهروندان را جلب نماید؛ و معیار ارزیابی اطلاعات درست؛ از نادرست و کذب را، در اختیار ایشان قرار دهد.

 پخش مستقیم گزارش های روزانه(رأس ساعت ۱۸) نخست وزیر؛ سخنگویان بخش بهداشت؛ و ستاد بحران؛ و انتشار بیانیه ها و دستورالعمل های ملی و محلی از سیمای سراسری[۱۲]؛ یا شبکه های اجتماعی رسمی[۱۳]؛ و طراحی کارافزار (allertaLom) سازمان حفاظت مدنی ایتالیا، برای اطلاع رسانی اخبار و اطلاعیه ها، بارزترین نمونه ها در این خصوص است[۱۴].

 مداخله ساختاری آموزشی همچنین، با طراحی دیوارکوب ها و دیگر اعلانات در معابر؛ وسایل نقلیه عمومی؛ ایستگاه ها؛ پایانه ها؛ و فرودگاه ها؛ سوپرمارکت ها؛ داروخانه ها؛ مراکز درمانی؛ یا دیگر دفاتر و مراکز مفتوح در دوره فاصله گذاری؛ اطلاعات آموزشی از علایم ابتلاء به ویروس کرونا؛ و توصیه های بهداشتی و پیشگیرانه در این خصوص؛ تا مراقبت های ویژه در هر مکان خاص را به شهروندان، در جا به جایی های مجاز منتقل می نماید.

هسته راهبردی این مداخله ساختاری؛ با شعار "فرهنگ متوقف نمی شود"؛ جایگزینی ساختار های پیشین فعالیت فرهنگی؛ با ساختارهایی متناسب با فاصله گذاری اجتماعی، در فضای مجازی بوده است[۱۵].

فراهم سازی امکان گردش مجازی سه بعدی(Virtual)  در ۶۸  بنای باستانی و موزه در سراسر ایتالیا؛ و دسترسی به منابع رقومی کتابخانه ها و مجموعه ها؛ برگزاری همایش ها؛ و کارگاه های آموزشی فرهنگی _ هنری؛ یا ویژه مراسم مناسبت هایی نظیر جشن بنیاد یافتن شهر رم(۲۱ آپریل)؛ به همراه کنسرت های موسیقی؛ یا نمایش فیلم؛ به صورت برخط؛ در فضای مجازی، نمونه هایی از فعالیت های وزارت میراث؛ فعالیت های فرهنگی و گردشگری ایتالیا است؛ که متناسب با این ساختارهای نوین فعالیت، امکان آن در پایگاه اطلاعی رسانی اینترنی رسمی این وزارت خانه، فراهم گردیده است[۱۶].

تصاویر فعالیت های فوق؛ به صورت زنده؛ یا ذخیره شده؛ در کانال YouTube این وزارت خانه انتشار می یابد.  نما _ نواهای آموزشی با محتوای فرهنگی _ هنری؛ یا مرتبط با شرایط جاری؛ سرگرمی های فرهنگی؛ و جمع آوری کمک های مردمی نیز، در همین کانال منتشر می شود[۱۷].

این محتوا؛ به همراه دیگر تولیدات فرهنگی _ هنری؛ به ویژه تولیداتی با محتوای آشناسازی والدین با شرایط مطلوب آموزش از راه دور فرزندان؛ دورکاری؛ سواد رسانه ای؛ کار با اپلیکیشن طراحی شده برای تأمین ضرورت های شرایط جاری؛ و... از شبکه فرهنگ سیمای سراسری ایتالیا نیز پخش می گردد[۱۸].

فعالیت مشابهی، در شبکه های اجتماعی نیز در جریان است؛ که نمایش جاذبه های گردشگری  ایتالیا(#Art Yuo Ready)؛ سفر در ایتالیا با گذر از میان نقشه های قدیمی و نفیس؛ یا آگهی های تبلیغات(#Viaggioinitalia)؛ چشم اندازهای ایتالیا(#paesaggioitaliano)؛کتابخانه مجازی(#Io Leggo a casa)؛ و اطلاعات فاصله گذاری اجتماعی تحت عنوان "در خانه می مانیم"(# Io resto a casa)، پربازدید ترین نمونه های آن است.

در کانون چنین فعالیت هایی، برگزاری نمایشگاه؛ یا انتشار برخط آثار هنری قرار دارد؛ که کرونا نگاری نام گرفته است. آثار هنری کرونا نگار؛ که هنر چیدمان جایگاه ویژه ای در آن دارد؛ هم از حیث محتوا؛ ساختار؛ و هم از حیث شیوه های عرضه به مخاطب؛ متناسب با شرایط همه گیری جهانی ویروس کرونا؛ و فاصله گذاری اجتماعی شکل گرفته است. ساخت نما _ نوا در چالش "هنر به تو می ماند" (L’arte ti somiglia)؛ و بارگذاری آن در کانال یوتیوب؛ یا ساخت موسیقی با هدف روحیه بخشی به کودکان(#andrà tutto bene) نمونه هایی از این هنر کرونانگار است[۱۹].

سخن پایانی

 آغاز تدریجی بازگشایی موزه های ایتالیا از تاریخ ۱۸ ماه می(۲۹ اردیبهشت ماه ۱۳۹۹)؛ سینماها از نیمه ماه ژوئن (۲۶ خرداد ماه ۱۳۹۹)؛ و مدارس و دانشگاه ها از ماه سپتامبر ۲۰۲۰ م.، نوید بخش از سرگیری روند پیشین فعالیت های فرهنگی؛ و خروج از بحران جاری تجارت فرهنگ در ایتالیا است؛ و پیش بینی پذیرش گردشگران اتحادیه اروپا از نیمه خرداد ماه ۱۳۹۹ نیز، امید رونق مجدد صنعت گردشگری ایتالیا را زنده می سازد؛ اما، خسارات ناشی از فاصله گذاری اجتماعی بر تجارت فرهنگ و صنعت گردشگری ایتالیا؛ که سهم به سزایی در رقم کل تولید ملی این کشور دارد؛ به میزانی بوده؛ که ساختار آن، بدون حمایت های پیشین؛ و ۵ میلیارد یورو بودجه تخصیصی شتاب دهنده در آستانه از سرگیری فعالیت ها، قابل ترمیم نیست.

این بودجه علاوه بر جبران خسارات و پرداخت دیون؛ حمایت از نیروی انسانی فعال در حوزه تجارت فرهنگ و کمک هزینه هایی به شکل بن های فرهنگی که مخاطبان را ترغیب به بازدید از اماکن و فعالیت های فرهنگی می نماید؛ و وام های بدون بهره؛ یا با بهره اندک و اقساط بلند مدت؛ جهت سرمایه گذاری در تجارت فرهنگ را  نیز شامل می گردد.

بی شک تجارت فرهنگ و صنعت گردشگری ایتالیا از فاصله گذاری اجتماعی خسارت دیده؛ و محدودیت ها و شرایط حاکم بر جهان پساکرونا، امکان جبران این خسارات در کوتاه مدت را نا محتمل ساخته؛ اما؛ راهبرد جایگزینی توقف با تعلیق؛ این خسارات را به حداقل رسانده؛ و راهبرد مداخله ساختاری؛ این خسارت را به عدم بهره مندی از سود پیش بینی شده؛ و پرداخت هزینه برای جلوگیری از فروپاشی زیرساخت های تجارت فرهنگ در این دوره، محدود ساخته است.

هزینه ای که دولت ایتالیا، در قالب مساعدت به مراکز و فعالان فرهنگی، جهت جلوگیری از فروپاشی زیرساخت های تجارت فرهنگ در این دوره متحمل گردیده، فعالیت شبکه تحت حمایت خود را متوقف ننموده؛ و بخش قابل اعتنایی از آن را در خدمت آموزش؛ اطلاع رسانی؛ افزایش سواد رسانه ای؛ و حفظ سلامت روانی شهروندان در قرنطینه قرار داده؛ نه تنها متحمل شدن خسارت محسوب نمی گردد؛ بلکه، به مثابه نوعی بودجه بحران است؛ که به شکل بهینه ای و به نحو ممکن مصروف گردیده است.

  در جریان مداخله ساختاری، همچنین، فعالیت بخش اعظم شبکه تحت حمایت؛ با پیروی از یک طرح راهبردی، بر معرفی ایتالیا؛ فرهنگ و تمدن؛ و جاذبه های گردشگری آن متمرکز گردیده؛ و در واقع نیرو و امکانات به طور جدی، در خدمت اطلاع رسانی؛  تولید محتوا؛ رقومی سازی؛ و توسعه زیرساخت های فعالیت در فضای مجازی؛ و... قرار گرفته است.

این فعالیت ها، درواقع کاستی هایی را در بدنه تجارت فرهنگ ایتالیا جبران نموده؛ که بهره وری ماشین تجارت فرهنگ در این کشور را کاهش می داده و از این رو، رفع آنها ضرورت داشته؛ اما، محدودیت بودجه و نیروی انسانی؛ و ضرورت توزیع نیرو و امکانات میان دیگر حوزه های فعالیت، پیش از این، امکان تمرکز بر ترمیم ساختاری را دشوار ساخته بود و هزینه برای این ترمیم ساختاری، نه تنها خسارت محسوب نمی گردد؛ بلکه نوعی سرمایه گذاری است؛ که از شرایط پیش آمده برای انجام آن بهره برداری شده و سود آن در آینده باز خواهد گشت.

منابع

 “Coronavirus in Italia” in www.ansa.it

 “COVID-۱۹” in www.beniculturali.it

 “Cura Italia” in www.camera.it

 “Cura Italia” in www.governo.it

 “Emergenza Coronavirus” in www.protezionecivile.gov.it

 “idennità ۶۰۰ euro” in www.inps.it

 “Misure Straordinarie per Turismo e Cultura...” in www.beniculturali.it

  https://t.me/MinisteroSalute

  https://www.youtube.com/MiBACT 

  www.rai.it

  www.raicultura.it