کتاب "کودتای نخستین من" نوشته جان درامانی ماهاما، روایت بلوغ فرهنگی و سیاسی او را در غنا طی "دهه‌های از دست رفته" غم‌انگیز آفریقا پس از استقلال بیان می کند. او هفت ساله بود که شایعاتی درباره کودتا به مدرسه شبانه‌روزی‌اش در آکرا رسید. پدرش، وزیر دولت، بیش از یک سال زندانی شد.

"کودتای نخستین من" نگاهی صمیمانه به کشوری می‌اندازد که مدت‌هاست به عنوان داستان موفقیت آفریقا شناخته می‌شود. این کتاب تالیف یک رهبر سیاسی است و داستان‌ها و خاطرات شخصی او را در سطوح مختلفی به ویژه تحلیل فرهنگی و سیاسی روایت می‌کند.

کتاب اگرچه غیر داستانی است، اما خواننده را به جهان خاص خود منتقل می‌کند. جهانی که یادآور زمانی گمشده است و احساسات انسانی مانند عشق، ترس، ایمان، ناامیدی، فقدان، دلتنگی و امید را دربر می گیرد. این اثر ضمن آنکه روایت بلوغ یک رهبر در آفریقای پسااستعماری را ارائه می دهد، سفری به دل تاریخ معاصر غنا داشته است.

نویسنده با مهارت تمام، خواننده را به دل آفریقای پسااستعماری می‌برد؛ دورانی که بسیاری از کشورهای این قاره با چالش‌های عظیمی مانند بی‌ثباتی سیاسی، فقر، فساد و جنگ‌های داخلی دست و پنجه نرم می‌کردند. ماهاما در چنین محیطی رشد کرد و از همان دوران کودکی با مشکلات و ناملایمات زندگی آشنا شد. این تجربیات تلخ، تأثیر عمیقی بر شکل‌گیری شخصیت او گذاشت و او را برای مبارزه با بی‌عدالتی و تلاش برای ساختن آینده‌ای بهتر برای کشورش آماده کرد.

"کودتای نخستین من": نمادی از چالش‌ها

عنوان کتاب، "کودتای نخستین من"، به صورت نمادین به چالش‌های بزرگی اشاره دارد که ماهاما و نسل او در آفریقا با آن روبرو بودند. کودتاها، بی‌ثباتی سیاسی و جنگ‌های داخلی، بخشی جدایی‌ناپذیر از تاریخ بسیاری از کشورهای آفریقایی در آن دوران بودند. این عنوان نشان می‌دهد که ماهاما و هم‌نسلان او مجبور بودند در شرایطی بسیار دشوار و پر از آشوب رشد کنند و به بلوغ برسند.

به عنوان مثال بخشی از این کتاب به حوادث سال 1981 می پردازد. در این سال، جری راولینگز، که سودای دیکتاتوری در سر داشت، دومین کودتای خود را ترتیب داد. اولین تصرف قدرت او در سال ۱۹۷۹ کوتاه‌مدت بود، اما این بار زندگی آقای ماهاما بار دیگر دچار آشفتگی می‌شود. او که اکنون یک معلم تاریخ جوان است، تجربیات تلخی از برخوردهای خشن با سربازانی که خارج از چارچوب قانون عمل می‌کردند، روایت می‌کند. ماهاما و پدرش به شرق، به نیجریه، می‌گریزند؛ جایی که مهاجران غنایی غالباً به‌ناحق متهم به ارتکاب جنایت می‌شدند. در یکی از اتفاقات تلخ، او شاهد اجرای حکم به شیوه خودسرانه توسط گروهی از مردم نیجریه علیه یک غنایی بی‌گناه بود. این گروه نیجریه ای گردن یک مهاجر غنایی را با تایری می‌پوشانند، آن را با بنزین آغشته کرده و آتش می‌زنند...

در نهایت، آقای ماهاما به کشور خود بازمی‌گردد، به تحصیلات تکمیلی می‌پردازد و در اواسط دهه ۱۹۸۰ برای ادامه تحصیل به مؤسسه علوم اجتماعی در مسکو می‌رود. این دوران، هم‌زمان با اعتراضات و تحولات در اتحاد جماهیر شوروی تحت رهبری میخائیل گورباچف است. تجربیات این دوران باعث می‌شود اعتقادات سوسیالیستی او کمرنگ شود. او می‌گوید این تجربه باعث شد "از وابستگی به هر ایدئولوژی یا الگوی خاصی فاصله بگیرم."

ماهاما پس از بازگشت به غنا، نویسنده و روزنامه‌نگار می‌شود و در داستانی که در این کتاب روایت نشده است، به عضویت پارلمان و سمت وزیر دولت درمی‌آید. امروز او رئیس‌جمهور غنا است. او و کشورش راه طولانی را از روزهایی که پدرش در راه مدرسه با شیرها هم‌مسیر بود، پیموده‌اند.

در پایان می توان گفت، کتاب "کودتای نخستین من" یک اثر خواندنی و آموزنده است که به ما کمک می‌کند تا زندگی و مبارزات یکی از چهره‌های برجسته سیاسی آفریقا را بهتر بشناسیم.

منابع:

• https://www.hudson.org/human-rights/the-future-arrived-suddenly-book-review-of-my-first-coup-d-etat-by-john-dramani-mahama
• https://www.amazon.com/My-First-Coup-dEtat-Stories/dp/1608198596