اندیشه و اصل امامت و آشنایی با شخصیت امیر المومنین علی ابن ابیطالب در میان آثار و کتب به زبان ایتالیایی وضعیت خوشایندی نداشته و ندارد. این درحالی است که به دلیل تمرکز بسیاری طلاب و محققان واتیکانی حتی از کشورهای دور دست به زبان ایتالیایی، وجود آثار تخصصی و دقیق به این زبان، محملی برای بازشناسی شیعه توسط کلیسای کاتولیک خواهد بود. شاید مهمترین چیزی که یک شیعه پژوه محدود به زبان ایتالیایی دنبال نماید، ترجمه روان و مفهوم از نهج البلاغه به عنوان اندیشه نامه سیاسی و البته اعتقادی آن حضرت باشد، در پنجاه سال گذشته کم و بیش پیگیری شده است و ترجمه هایی ناتمام و منتخب منتشر شده است. پرویز دانش کجوری یکی از نخستین ترجمه ها را در قالب فعالیت های مرکز اسلامی اروپا مستقر در رم که زیر نظر مرحوم خسروشاهی اداره می شد، انجام داده که البته در دو جلد خطبه ها و نامه های منتخب نهج البلاغه را عرضه می کند. این دو جلد در سال 1981 منتشر و پرفسور پیانتلی اسلام شناس فقید بر آن مقدمه ای نگاشته است. بی شک اثری به اهمیت نهج البلاغه می توانست موضوع تحقیقات و شروح بسیاری از اسلام شناسان حتی با نگاه تاریخی در ایتالیا و اروپا قرار گیرد لکن به دو دلیل، اولا ترجمه های نارسا یا نامشهور و ثانیا تشکیک ها و تردیدهای بسیار در نسبت تمام یا بخش هایی از نهج به علی ابن ابیطالب که در فضاهای علمی غیر شیعی رواج دارد، تاکنون مانع بهره مندی بیشتر ایشان از این اثر ادبی، سیاسی، کلامی و تاریخی شده است.

ترجمه ای منتخب هم از آنجلو ترنزونی در همان سال ها منتشر شده که هردو عملا دیگر در دسترس نیست و باید در آرشیو های قدیمی از جمله آرشیو رایزنی فرهنگی ج. ا.ا در ایتالیا صرفا آنها را جست. اما ترجمه خانم دکتر فریده مهدوی دامغانی از نهج البلاغبه ایتالیایی نیز مهم و مشهور است  البته انتقاداتی به انتقال مفاهیم و نارسایی های این ترجمه در شناختن ماهیت پیام و اندیشه و سیره علوی شده است، در سال های اخیر تلاش متمرکز و تخصصی توسط محققانی ایتالیایی مسلمان برای یک ترجمه روان و مفهوم و بلیغ  انجام شده که امید است تا اوایل سال 2025 میلادی منتشر شود و به جرات می توان گفت نهج البلاغه بطور کامل در ایتالیایی خوانده خواهد شد.

کتاب شیعه در اسلام علامه طباطبایی و مکاتبات هانری کوربن با ایشان در خصوص امامت و شیعه، یکی دیگر از آثار مهمی است که در سال 2014 به ایتالیایی برگردان و توسط انتشارات عرفان در ایتالیا شد، مترجم این کتاب، علیرضا جلالی و مونا رضوان و ویراستار آن ایمان منسوب بصیری عضو هیات علمی دانشگاه تهران در گروه زبان ایتالیایی است، انتشار این اثر  خلا مهمی را رفع نمود هرچند اگر ناشر قوی برای چنین آثاری انتخاب نشود، نمی توان در توزیع و اثربخشی انتظار بالایی داشت.

کتاب پیام امام علی اثر دیگری است که در انتشارات عرفان که تمرکز بر اندیشه و منابع شیعیان دارد منتشر شده است. L'Imam Alì e il suo messaggio ، سال نشر 2012 و نویسنده اثر آنجلو  ترِنزونی Angelo Terenzoni می باشد. گام هایی بسوی نور، از انجمن اسلامی «امام مهدی» رم، کتابچه ای مشتمل بر سه دعای معروف امام علی (ع) «دعای صباح»، «دعای کمیل» و مناجات حضرت در مسجد کوفه می باشد که باز بطور محدود به ایتالیایی منتشر شده است. اثر دیگر که از فارسی و ظاهرا توسط نویسنده ترجمه شده است، با عنوان Imam Ali: Il grande uomo unico امام علی، بزرگمردی بی همتا از محمدرضا افروغ است که سال 2020 توسط  ‌ Edizioni Accademiche Italiane که ناشر معتبری نیست، عرضه و در فضای مجازی هم رد پایی از آن یافت شد.

در سال 1394 به همت خانم دکتر مهدوی دامغانی صحیفه سجادیه هم به ایتالیایی ترجمه شده است و مرکز جهانی علوم اسلامی در قم منتشر کرده! ولی برخی معتقدند هرگز نمی تواند حسن و عمق و زیبایی های معنویت و ادعیه را منعکس سازد و مورد انتقاد بوده است. بهرحال ترجمه نصوص اصلی و موسس در فرهنگ شیعیان همواره چالش داشته اما نباید در این خصوص به کارهای فوری اکتفا نمود. این در حالی است که شیعه پژوهانی مانند پدر کریستوفر کلوهسی عضو موسسه پیزایی در واتیکان، آثاری در خصوص شخصیت حضرت زهرا، امام حسین و ...نگاشته است که می تواند معاصرترین آثار کاتولیک در قبال تاریخ و شخصیت های شیعه باشد. مصطفی میلانی یکی از مبلغان حوزوی ایتالیایی زبان است که در معرفی شیعه به ایتالیایی فعالیت های پرسابقه ای داشته است، به عنوان مثال یکی از آثار دکتر محمدعلی شمالی را با عنوان Alla scoperta dell'Islam Sciita ترجمه و مانند آثاری دیگر بطور پی دی اف در تارنمای تبلیغی اش منتشر ساخته است:  https://mostafamilani.ir/libri/alla-scoperta-islam-sciita

انتشارات عرفان ناشری فعال در بسط اسلام شیعی به زبان ایتالیایی است که حتی با انتشار آثاری مانند رجعت حضرت مهدی بر اساس آثار  از فضل ابن شاذان  Il ritorno del Mahdi سعی نموده پایه های کلامی امامیه و شیعیان را هم برای علاقمندان ترجمه نماید، اما در توزیع و رویج آثار، به پای صنعت نشر در ایتالیا نرسیده است. این در حالی است که غنا و عمق معارف علوی و خصوصا سیره عبادی سیاسی علی ابن ابیطالب، بشدت می تواند مورد استقبال جویندگان معنویت دینی و نیز عدالت در ایتالیا قرار گیرد.