ریشه‌های باستانی نوروز

نوروز (به معنای "روز نو" در فارسی) در روز اعتدال بهاری – ۲۱ مارس – جشن گرفته می‌شود. تاریخ این جشن به هزاران سال پیش بازمی‌گردد. ریشه‌های آن به سنت‌های زرتشتی بازمی‌گردد، که طبق آن، این روز نماد پیروزی نور بر تاریکی بود. در فرهنگ‌های باستانی ترک‌زبان و ایرانی‌تبار، نوروز به عنوان آغاز سال نو، زمان پاکسازی، نوزایی و آشتی در نظر گرفته می‌شد. اقوام کوچ‌نشین آسیای مرکزی، نوروز را به عنوان چرخه طبیعی نوزایی طبیعت تلقی می‌کردند. این زمان، هنگامی بود که زمین از خواب زمستانی بیدار می‌شد، فصل جدید کشاورزی آغاز می‌گشت و مردم به سوی تجدید و هماهنگی با جهان پیرامون خود حرکت می‌کردند.

نوروز همچنین دارای اهمیت نجومی بود: اعتدال بهاری به عنوان نشانه‌ای از تغییر فصل‌ها و تعادل نیروهای طبیعی تلقی می‌شد. در منابع تاریخی آمده است که در این روز، کاهنان و منجمان آیین‌های ویژه‌ای را برگزار می نمودند و زمان مناسب برای فعالیت‌های کشاورزی و مسیرهای کوچ را تعیین می‌کردند.

نوروز در جامعه سنتی قزاقستان

در جامعه سنتی قزاقستان، نوروز نه تنها یک جشن، بلکه یک رویداد اجتماعی مهم بود. در این روز، مردم گرد هم می‌آمدند، کینه‌های قدیمی را می‌بخشیدند، به نیازمندان کمک می‌کردند و جشن‌های مردمی برگزار می‌نمودند. یکی از مهم‌ترین نمادهای این جشن، نوروز کوژه (سوپ سنتی نوروز) است که از هفت ماده غذایی تهیه می‌شود و نماد فراوانی و برکت است.

نوروز همچنین با آیین‌ها و رسوم مختلفی همراه بود: به عنوان مثال، آیین "باتا" (دعای خیر)، مسابقات ورزش‌های ملی، اجرای آیتیس (مسابقات شعرخوانی) و سایر سرگرمی‌های سنتی.

افزون بر این، جشن نوروز با سنت مهمان‌نوازی ارتباطی عمیق داشت. قزاق‌ها سفره‌های مجلل پهن می‌کردند، بستگان، همسایگان و حتی غریبه‌ها را به خانه خود دعوت می‌نمودند، زیرا اعتقاد داشتند که استقبال از سال نو در فضایی دوستانه و با ضیافت، خوشبختی و برکت را به خانه خواهد آورد.

ممنوعیت و احیای نوروز

در دوران شوروی، نوروز، مانند بسیاری از جشن‌های سنتی، از سال ۱۹۲۶ ممنوع شد. این اقدام با هدف ریشه‌کن کردن "بازمانده‌های گذشته" و ایجاد یک ایدئولوژی جدید انجام گرفت. با این حال، بسیاری از خانواده‌های قزاق، علی‌رغم این ممنوعیت رسمی، همچنان نوروز را در کنار بستگان و نزدیکان خود جشن می‌گرفتند. احیای این جشن در اواخر دهه ۱۹۸۰، همزمان با سیاست گلاسنوست (فضای باز سیاسی) و بازنگری در میراث ملی آغاز شد. در سال ۱۹۹۱، پس از استقلال قزاقستان، نوروز به عنوان یک جشن ملی اعلام شد و دوباره به تقویم رسمی کشور بازگشت.

از آن زمان، نوروز ابعاد جدیدی یافت. در سراسر کشور، جشن‌های بزرگ برگزار شد، نمایش‌های مختلف، بازسازی آیین‌های سنتی و نمایشگاه‌های تاریخی ترتیب داده شد. لازم به ذکر است که احیای نوروز بخشی از سیاست کلی حفظ هویت ملی و میراث فرهنگی قزاقستان بود.

اهمیت نوروز در عصر معاصر

امروزه، نوروز در قزاقستان نه تنها یک جشن ملی، بلکه نماد وحدت، دوستی و تجدید حیات است. در این روز، در شهرها و روستاهای سراسر کشور، جشن‌های عمومی، برپایی یورت‌ها، رویدادهای فرهنگی و مسابقات ورزشی برگزار می‌شود. نهادهای دولتی و سازمان‌های اجتماعی به طور فعال در انجام اقدامات خیریه برای حمایت از افراد نیازمند شرکت می‌کنند.

افزون بر این، نوروز به ابزاری مهم برای تقویت همبستگی ملی در قزاقستان چندملیتی تبدیل شده است. این جشن، نمایندگان گروه‌های قومی مختلف را که در این کشور زندگی می‌کنند گرد هم می‌آورد و فضایی از دوستی و تفاهم ایجاد می‌کند.

توجه ویژه‌ای به تربیت جوانان در زمینه احترام به سنت‌ها معطوف شده است. در مدارس و دانشگاه‌ها، درس‌های موضوعی، نمایشگاه‌ها و مسابقات خلاقانه مرتبط با تاریخ و اهمیت نوروز برگزار می‌شود. این امر به پرورش احترام به میراث ملی در میان نسل آینده کمک می‌کند.

نوروز در چارچوب شناخت بین‌المللی

در سال ۲۰۰۹، نوروز در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو ثبت شد و از سال ۲۰۱۰، سازمان ملل متحد آن را به عنوان "روز جهانی نوروز" به رسمیت شناخت. این امر بر اهمیت جهانی و نقش نوروز به عنوان پدیده‌ای فرهنگی که ملت‌های اوراسیا را به هم پیوند می‌دهد، تأکید کرد. امروزه نوروز نه تنها در قزاقستان، بلکه در دیگر کشورهای آسیای مرکزی، خاورمیانه، قفقاز و حتی در میان جوامع مهاجر در اروپا و آمریکای شمالی نیز جشن گرفته می‌شود. در هر کشور، این جشن ویژگی‌های خاص خود را دارد، اما جوهره اصلی آن – گرامیداشت آمدن بهار و آغاز سال نو – همچنان ثابت باقی می‌ماند.

نکته:

تاریخ نوروز در قزاقستان، تاریخ پایداری سنت‌های ملی و سازگاری آن‌ها با واقعیت‌های مدرن است. از آیین‌های باستانی نوزایی بهاری تا تبدیل شدن به یک جشن ملی در قزاقستان مستقل – نوروز مسیر طولانی را طی کرده و مأموریت اصلی خود را حفظ کرده است: متحد کردن مردم، بخشیدن امید و الهام.

امروزه، نوروز بخش مهمی از میراث فرهنگی مردم قزاقستان است که ارتباط معنوی آن‌ها با نیاکان و طبیعت را برجسته می‌سازد. این جشن نه تنها نمادی از هویت ملی، دوستی و تفاهم است، بلکه یادآور لزوم حفظ سنت‌ها، احترام به یکدیگر و تلاش برای هماهنگی با جهان پیرامون است.

آستانه قزاقستان

منبع:

https://www.zakon.kz/kultura-shoubiz/6009323-nauryz-istoriia-prazdnika.html

https://www.nur.kz/leisure/holidays/1722378-kak-otmecaut-prazdnik-nauryz-v-kazahstane/