فیلم‌سازی یک تجارت است و هیچ تاجری نمی‌خواهد متحمل ضرر شود، اما فیلم‌سازان پاکستانی در سال ۲۰۲۴ تقریباً هیچ سودی کسب نکردند.
داستان سینمای پاکستان مانند یک بازی مار و پله است که در آن تعداد مارها بیشتر از پله‌هاست. به‌محض آغاز سفر، دوباره به همان خانه‌ای بازمی‌گردید که از آنجا شروع کرده بودید.
امیدهایی که با اکران فیلم "The Legend of Maula Jatt" به کارگردانی بلال لاشاری در سال ۲۰۲۲ ایجاد شده بود، اکنون از بین رفته است. واقعیت این است که امسال نیز بزرگ‌ترین خبر، احتمال اکران این فیلم در هند بود که بار دیگر قربانی تفکر افراطی و ضدهنری دولت هند شد.
با نگاهی به وضعیت فیلم‌سازی در پاکستان در سال ۲۰۲۴، تصویری نگران‌کننده نمایان می‌شود.
سال ۲۰۲۴ بر پرده سینما چگونه گذشت؟
در سال ۲۰۲۴، در سینمای پاکستان اتفاقاتی رخ داد، اما هیچ‌کدام خبرساز نشدند. موج‌هایی برخاستند، اما به ساحل نرسیدند. اما همان‌طور که گفتم، در این وضعیت، سیستم ما بیشتر از فیلم‌سازان مقصر است. باید به فیلم‌سازانی ادای احترام کرد که در چنین شرایط دشواری جرأت کردند فیلم بسازند و اثر خود را در سریع‌ترین زمان ممکن بر پرده سینما به نمایش بگذارند.
سال با فیلم "وکهری" به کارگردانی ارم پرویز بلال آغاز شد که فریال محمود در آن نقش اصلی را ایفا کرد. این فیلم که به موضوعی اجتماعی و جدی می‌پرداخت، از همان ابتدا به دلیل شباهتش به زندگی قندیل بلوچ مورد توجه قرار گرفت. با وجود عدم موفقیت در گیشه، استقبال جشنواره‌های بین‌المللی از آن تا پایان سال شنیده شد.
در ابتدای سال، فیلم "نایاب" به کارگردانی عمیر ناصر خان نیز اکران شد که داستان آن درباره یک کریکت‌باز زن مستعد، رؤیاها و مشکلاتش بود و یمنی زیدی نقش اصلی را بازی کرد. در ماه فوریه، فیلم "تکسالی گیت" به کارگردانی ابو علیحه با ترکیب ستاره‌ای برجسته و موضوعی جذاب اکران شد که با سبک خاص خود مخاطبان را مجذوب کرد.
با وجود تحسین منتقدان، هر دو فیلم به دلیل کمبود سالن‌های سینما نتوانستند در گیشه موفقیت قابل‌توجهی کسب کنند.
در ماه آوریل، فیلم "دغا باز دل" به کارگردانی وجاهت خان و با بازی مهوش حیات، علی رحمان خان و بابر علی بر پرده سینما رفت. این فیلم که در عید فطر اکران شد، کیفیت تولید و عناصر سرگرم‌کننده خوبی داشت، اما فروش آن کمتر از حد انتظار بود. فیلم "هم تم اور وه" ساخته نعمان خان که در همین ایام اکران شد، چندان مورد توجه قرار نگرفت. منتقدان آن را بیشتر یک تله‌فیلم دانستند که در قالب فیلم سینمایی عرضه شده بود.
پس از آن، فیلم‌های "Pope's Wedding" به کارگردانی کنزا ضیا و عمار لاسانی و "Minors" به کارگردانی اسد ممتاز بر پرده رفتند. فیلم "Minors" با موضوعی تازه و جذاب و بودجه‌ای اندک ساخته شده بود و طبق برخی تحلیل‌ها، تنها فیلمی بود که توانست اندکی سودآوری داشته باشد.
در ماه ژوئن، فیلم "عمر و ایار" به کارگردانی اذفر جعفری با جلوه‌های ویژه چشمگیر و موضوعی جالب اکران شد و امیدی تازه برای سینمای پاکستان تلقی شد. با این حال، به دلیل محدودیت سالن‌های نمایش و کمبود توجه مخاطبان، نتوانست موفقیت چشمگیری به دست آورد.
در ماه جولای، فیلم "The Glassworker" به کارگردانی عثمان ریاض به‌عنوان اولین فیلم انیمیشن دست‌ساز پاکستان اکران شد، که تجربه‌ای مهم در سینمای این کشور بود. این فیلم پیش از اکران در پاکستان، مورد تحسین جشنواره‌های بین‌المللی قرار گرفت و حتی برای اسکار نیز معرفی شد. اگرچه در رقابت اسکار موفق نبود، اما در میان مخاطبان امیدواری‌هایی ایجاد کرد.
در ماه آگوست، فیلم‌های "Leach" به کارگردانی شاه ملک و "Mastani" به کارگردانی عثمان رضوی اکران شدند که در میان آن‌ها، "Mastani" تا حدی توانست مخاطبان را جذب کند.
فیلم "کتر کراچی" به کارگردانی عبدالولی بلوچ و نویسندگی بلال لطیف در پایان ماه دسامبر اکران شد و به دلیل تعطیلات کریسمس و سال نو، انتظار می‌رود فروش مناسبی داشته باشد.
فیلم "چکر" به کارگردانی ظهیرالدین که اواخر سال ۲۰۲۳ اکران شده بود، در دسامبر ۲۰۲۴ نیز بار دیگر مطرح شد، زیرا نمایش ویژه‌ای از آن برگزار شد و در نشست "Writer and Readers Cafe" مورد بحث قرار گرفت.
چرا این فیلم‌ها مورد توجه قرار نگرفتند؟
اگر فیلم‌های امسال را تحلیل کنیم، می‌توان گفت که ما کمبود کارگردان‌های بااستعداد و بازیگران خوب نداریم. رسانه‌هایی که از فیلم‌ها حمایت می‌کنند نیز وجود دارند، اما آنچه کمبود آن احساس می‌شود، سالن‌های سینما، فرهنگ سینماروی، و حضور مخاطبانی است که صنعت فیلم را زنده نگه می‌دارند.
تراژدی فیلم‌سازان پاکستانی
در زمانی که سینمای هند در اوج خود قرار دارد، سینمای ما در حال افول است. زمانی که یک فیلم هندی روی ۱۰,۰۰۰ پرده سینما اکران می‌شود، فیلم‌سازان پاکستانی باید با ۱۰۰ سالن سر کنند. حتی سینمای بنگلادش نیز از نظر کیفیت تولید و تعداد فیلم‌ها از سینمای پاکستان جلوتر است.
فیلم‌سازی یک تجارت است و هیچ تاجری نمی‌خواهد متحمل ضرر شود، اما فیلم‌سازان پاکستانی در وضعیتی گرفتار شده‌اند که نه‌تنها سودی ندارند، بلکه با چالش‌های شدید مالی روبه‌رو هستند.
برخلاف هند، که فیلم‌ها قبل از اکران هزینه خود را از طریق فروش حقوق پخش جبران می‌کنند، در پاکستان نه‌تنها فروش حقوق دیجیتال و ماهواره‌ای به یک رؤیا تبدیل شده است، بلکه حتی مفهوم حقوق توزیع نیز از بین رفته است.
یک نمونه بزرگ از این موضوع فیلم هندی "Pushpa 2" است. این فیلم با بودجه‌ای معادل ۴۰۰ کرور روپیه ساخته شد و پیش از اکران، با فروش حقوق توزیع، موسیقی، دیجیتال و ماهواره‌ای، ۱۰۰۰ کرور روپیه درآمد کسب کرد و همه را شگفت‌زده کرد.
اکران فیلم‌های هندی در پاکستان
برای رشد صنعت سینمای پاکستان، باید تعداد سینماها افزایش یابد و این امر زمانی ممکن خواهد شد که تأسیس سینماها به یک تجارت سودآور تبدیل شود. زمانی که فیلم‌های هندی در پاکستان اکران می‌شدند، تعداد سینماها در سراسر کشور افزایش یافت و فرهنگ مولتی‌پلکس رونق گرفت. این روند حتی به تولید بیشتر فیلم‌های پاکستانی نیز کمک کرد، زیرا مردم به سینما می‌آمدند. اما با افزایش تنش‌های سیاسی میان پاکستان و هند و لجاجت دولت هند، این روند مثبت متوقف شد.
به گفته سید عاطف علی، نایب رئیس ارشد اتحادیه تهیه‌کنندگان فیلم پاکستان، اگر دولت برای بهبود سینما اقدامی نکند، این صنعت بیش از پیش در انحصار طبقه مرفه باقی خواهد ماند.
امسال نه‌تنها برای سینمای پاکستان ناامیدکننده بود، بلکه بسته شدن سینمای تاریخی "Capri" در کراچی نیز ضربه‌ای دردناک بود. سید عاطف علی می‌گوید:
"همان‌طور که امیدها برای بهبود سینمای پاکستان در حال نابودی است، شنیده‌ام که پایه‌های سینمای کاپری نیز در حال ویران شدن است. "
نظر شما