حسین قاراسایف زبان‌شناس، پژوهشگر علوم پرورشی، فرهنگ‌نویس، روزنامه‌نگار، پروفسور و عضو هیات علمی آکادمی ملی علوم قرقیزستان، ۵ ژانویه ۱۹۰۱ در روستای کِن‌سو، بخش تیوپ، استان ایسیق‌کول چشم به جهان گشود. وی یکی از بنیان‌گذاران تألیف فرهنگ قرقیزی و دارنده نشان افتخار «تینیستانوف» حوزه علم و فن قرقیزستان (۱۹۹۳) است. سال‌های ۱۹۱۶-۱۹۱۴ در مدرسه روسی شهر قاراقول تحصیل کرده است. سال ۱۹۲۳ زمان دانشجویی در انستیتو معارف قرقیز و قزاق در تاشکند با تینیستانوف و آرابایِف در نشر «اِرْکین تو»، اولین روزنامه قرقیزی (۱۹۲۴) مشارکت و همکاری کرده است.
وی سال‌های ۱۹۲۶-۱۹۲۵ به عنوان استاد زبان قرقیزی دانشگاه ملی آسیای میانه خدمت کرده است. سال ۱۹۳۱ دانشکده شرق‌شناسی دانشگاه لنینگراد را به پایان رساند و سال‌های ۱۹۵۰-۱۹۴۹ در دانشکده شرق‌شناسی دانشگاه لومونوسوف مسکو به عنوان استاد زبان قرقیزی و ترکی خدمت نموده است. همچنین سال‌های ۱۹۴۰-۱۹۳۱ در دانشکده علمی و پژوهشی فرهنگ قرقیزی، سال‌های ۱۹۵۵-۱۹۴۱ در دانشکده علمی و پژوهشی زبان، ادبیات و تاریخ و سال‌های ۱۹۷۴-۱۹۵۱ در دانشگاه ملی جمهوری قرقیزستان فعالیت کرده است.
سال ۱۹۲۴ در تألیف الفبای قرقیزی بر اساس الفبای عربی شرکت کرد. سال ۱۹۲۷ با همکاری تینیستانوف بر اساس حروف لاتینی پروژه الفبای جدید را تألیف و در همایش سمرقند شرکت کرد. در نتیجه، سال ۱۹۲۷ کتاب الفبای «کلید سبد» و با همکاری با آرابایف بر اساس الفبای لاتینی کتاب آموزشی «خبر» را سال ۱۹۲۸ منتشر کردند. این کتاب نخستین و برترین کتاب با حروف لاتین بود که در باسوادی قرقیزها سهم بسزایی داشت.
پژوهش‌های وی در حوزه فرهنگ‌نویسی به سه بخش تقسیم می‌شود:
۱. فرهنگ‌نویسی
۲. لغت‌نامه دو زبانه
۳. لغت‌نامه زبان‌شناسی و ریشه‌شناسی
وی با همکاری تینیستانوف نخستین فرهنگ روسی به قرقیزی و با همکاری باتمانوف، یوداخین و شکوروف فرهنگ روسی به قرقیزی دیگری را تألیف کرد. ۱۹۵۶ با همکاری زبان‌شناسان فرهنگ املایی تألیف کرد و در سال ۱۹۶۶ به چاپ رساند. سال ۱۹۷۱ فرهنگ واژه‌های مترادف، سال ۱۹۸۲ فرهنگ ضرب‌المثل‌ها، سال ۱۹۸۹ فرهنگ وام‌واژه‌ها و سال ۱۹۹۲ لغت‌نامه «قابوس‌نامه» را منتشر کرد. وی در نوشتن حماسه «ماناس و سِمِتِی» سهم زیادی داشت. قاراسایف دارنده نشان «پرچم سرخ» و مدال‌های فراوانی است. در شهر قاراقول تندیس یادبود او نصب شده و دانشگاه دولتی بیشکک (۱۹۹۳) نیز به نام وی نامگذاری شده است. همچنین موزه قاراسایف در دانشگاه ملی ایسیق‌کول واقع در شهر قاراقول افتتاح و راه‌اندازی شده است.
فهرست آثار حسین قاراسایف:
۱. فرهنگ املایی قرقیزی. بیشکک، چاپ دوم، ۲۰۱۵، ۶۴۰ ص.
۲. فرهنگ املایی قرقیزی. بیشکک، چاپ اول، ۲۰۰۹، ۶۴۰ ص.
۳. سه دوره. خاطرات. بیشکک، ۲۰۰۵، ۲۶۸ ص.
۴. حسین‌نامه. بیشکک، ۲۰۰۱، ۴۸۶ ص.
۵. به هزار سؤال هزار جواب. بیشکک، ۱۹۹۸، ۲۷۶ ص.
۶. خنده‌نامه. بیشکک، ۱۹۹۷، ۱۵۹ ص.
۷. فرهنگ ضرب‌المثل‌ها، بیشکک، ۱۹۹۵، ۴۴۹ ص.
۸. فرهنگ ضرب‌المثل‌ها، فرونزه، ۱۹۸۷، ۳۴۴ ص.
۹. فرهنگ وام‌واژه‌ها، فرونزه، ۱۹۸۶، ۴۲۳ ص.
۱۰. فرهنگ واژه‌های مترادف، فرونزه، ۱۹۷۱، ۱۲۷ ص.
۱۱. فرهنگ روسی به قرقیزی، فرونزه – قازان، ۱۹۳۸، ۱۱۶ ص.
شرح مختصر آثار قاراسایف:
«حسین‌نامه» درباره زندگی حسین قاراسایف، نخستین زبان‌شناس، دانشمند و عضو هیات علمی آکادمی ملی علوم قرقیزستان است که وی در آن خاطرات زندگی خود را بیان می‌کند. این اثر دربرگیرنده حوادث تاریخی مهم مردم قرقیز است که نویسنده به عنوان شاهد به شرح و بیان آنها پرداخته است.
در اثر «سه دوره» نیز حوادث تاریخی قرقیزها در سه دوره‌ای که قاراسایف در زندگی خود با آنها برخورد داشته توصیف شده است. همچنین این اثر دارای مقالات متنوع و اندیشه‌ها و خاطرات وی است.
منبع:
نظر شما