ازدواج افسر پلیس ۴۷ ساله با دختر ۱۷ ساله چچنی بحثهای داغی را در خصوص خودمختاری مقامات دولت رمضان قدیروف و نقض حقوق بشر و حتی کودکان به دنبال داشت. موضوع چندهمسری در روسیه جدید نیست، زیرا نزدیک به ۱۶ میلیون مسلمان در روسیه زندگی میکنند و علاوه بر ان، ۵-۴ میلیون مسلمان نیز از آسیای مرکزی و جنوب قفقاز در قلمروی روسیه حضور دارند. همه این افراد حق دارند طبق اصول دین خود و به شیوه اسلامی زندگی کنند که به آنها اجازه اختیار چند همسر را میدهد.
قوانین روسیه چند همسری را منع میکند. یا به عبارت بهتر، به رسمیت نمیشناسد. در زمان حکومت شوروی، این موضوع انحراف اخلاقی به شمار رفته و شخص خاطی را مجازات میکردند، اما امروز صرفا عقد ازدواج آنها را به رسمیت نمیشناسند. در حکومت غیردینی، چنین چیزی معنا ندارد. اگرچه حکومت به خوبی میداند که این مساله در جامعه وجود دارد و به مرور هم رشد میکند، اما هیچ وقت آمار رسمی نمیتوان از آن تهیه کرد. در شمال قفقاز ۱۵-۱۰% جامعه بیش از یک همسر دارند و در غازان این آمار تنها ۲% در میان مسلمانان است. از طرف دیگر، مهاجران کار از جمهوریهای مسلمان نشین آسیای مرکزی، با وجود برخورداری از همسر مسلمان در شهر و دیار خود، همسری نیز از زنان ارتدوکس روس اختیار میکنند. و این در حالی است که همسر دوم از وجود همسر اول مطلع است. من شنیدهام که معمولا آذریها دست به چنین کاری میزنند. با نگاهی در جامعه متوجه میشویم که مسلمانان بدون مخفی داشتن چند همسر از همدیگر به راحتی با آنها زندگی میکنند، اما غیرمسلمانان همسرانشان را از هم پنهان میکنند. در یک نظرسنجی در سراسر روسیه نتیجه بر این شد که ۲۲% روسها با چند همسری موافق هستند که از جمله آنها ژیرینوفسکی است.
شورای اروپایی فتاوی معتقد است که اسلام «واقعگراست»، برای همین اجازه چند همسری میدهد. با این حال به تفسیر افراد عادی در جامعه و زندگی آرام آنها نمیپردازیم. اما در جایی که مقام دولتی و سیاستمدار کشور در ملاء عام دست به چنین اقدام چالش برانگیزی میزند، جای تامل دارد. سیاستمداران و کارمندان، مردان دولت هستند و باید قبل از هر چیز مظهر اجرای قوانین روسیه باشند. به همین خاطر زمانی که محمد داوودوف رییس دفتر رمضان قدیروف پیشنهاد قانونی کردن چند همسری را میدهد، عجیب است. رمضان قدیروف نیز همیشه موافقت خود را با این مساله ابراز کرده است، اگرچه در جایگاه مقام بلندپایه دولتی میگوید که من برای همسرم و مادر فرزندانم احترام قایل هستم. اما تا پیش از او، رییس جمهوری اینگوشتیا روسلان آاوشوف ژنرال دوره شوروی این موضوع را ذکر کرده بود. سال ۲۰۰۹ اقداماتی صورت گرفت و تصمیم بر تشکیل جلسه قرائت پیش نویس لایحه برای قانونی کردن چندهمسری به پیشنهاد قدیروف در اتاق اجتماعی اتخاذ شد. اما عملی ساختن این تصمیم تا به امروز طول کشیده است، زیرا ولادیمیر پوتین با این تصمیم موافق نیست. شخصی به نام شامیل در اینترنت نوشته: «هر که از جمهوریهای ترک زبان روسیه میخواهد چند همسر داشته باشد، باید از زیر حکومت روسهای لعنتی بیرون برود». اما ما میگوییم که هیچ ضرورتی به این کار نیست، میتوان طبق قوانین شریعت زندگی کرده و در کنار آن قوانین فدراسیون روسیه را نیز پذیرفت. در نهایت، تحلیل گران به این نتیجه رسیدهاند که دلیل طرح مسایل شریعت و محبوبیت آنها، ناکارآمدی قوانین حکومت است.
در عین حال نباید حد و مرزها را همچون داگیر حسنوف در سال ۲۰۱۴ رد کرده و دست به تشکیل دادگاه شریعت زد. زیرا پس از طرح این سخنان، او مجبور به توجیه طرحهایش شد و کاری از پیش نبرد. شفیق پشیخاچِف رییس هیات اسلامی بین المللی گفته که به اعتقاد وی، پذیرش مساله چند همسری در قوانین روسیه، اجتناب ناپذیر است، زیرا این یک واقعیت است و قابل اغماض نیست. هیچ کس نمیداند با این واقعیت چکار کند. حتی کلیسای ارتدوکس هم احتیاط میکند. چاپلین اظهار کرد که «در امپراطوری روسیه، مردم مسلمان اجازه اختیار چند همسر داشتند و از دادگاههای اسلامی برخوردار بودند...، این مساله هم برای قانونگذاران و هم برای جامعه از اهمیت برخوردار است».
موضوعی که در کنار چندهمسری طرح میشود، ازدواج همجنسها است. مسیحیان چند همسری را همان اندازه غیراخلاقی میدانند که مسلمانان ازدواج همجنسها را بد میشمارند. به اعتقاد من میتوان اینطور نتیجه گیری کرد که رعایت قوانین فدرال الزامی است. اما این تصمیم شکل فرمالیته دارد. در روسیه پیروان ادیان مختلف زندگی میکنند و آداب و سنن آنها با هم تفاوت دارند، بنابراین با منع و ممنوعیت، مشکلی حل نمیشود.
تحلیل: الکسی مالاشنکو، بنیاد دیل کارنگی در مسکو
۲ ژوئن ۲۰۱۵
منبع: مرکز کارنگی در مسکو
نظر شما