وضعیت دیجیتال جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۲۵

بر اساس بررسی جدیدترین گزارش منتشر شده در وب‌سایت DataReportal، داده‌هایی درباره روندها و رفتارهای دیجیتال جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۲۵ ارائه شده است که وضعیت این کشور را به شرح زیر نشان می‌دهد.

وضعیت کلی دیجیتال در آذربایجان در ۲۰۲۵:

در ابتدای سال ۲۰۲۵، در آذربایجان:

• تعداد کل اتصالات موبایل فعال به ۱۲.۲ میلیون رسید که این رقم معادل ۱۱۸ درصد از جمعیت کل کشور است. این بدان معناست که بسیاری از افراد بیش از یک اتصال موبایل دارند، مانند یک خط برای امور شخصی و دیگری برای کار.
• کاربران اینترنت در این کشور به ۹.۲۳ میلیون نفر رسیدند که معادل ۸۹ درصد از جمعیت کل است.
• کاربران شبکه‌های اجتماعی ۶.۷۳ میلیون نفر بودند که برابر با ۶۴.۹ درصد از کل جمعیت کشور می‌باشد.

وضعیت جمعیت و ترکیب جمعیتی آذربایجان در ۲۰۲۵:

• جمعیت کل کشور در ژانویه ۲۰۲۵ برابر با ۱۰.۴ میلیون نفر بود.
• جمعیت نسبت به سال قبل ۶۴ هزار نفر افزایش یافته (رشد ۰.۶ درصد).
• حدود ۵۸.۲ درصد جمعیت در مناطق شهری و ۴۱.۸ درصد در مناطق روستایی زندگی می‌کردند.
• نسبت جنسیتی برابر با ۵۱ درصد زن و ۴۹ درصد مرد بود.
• میانگین سن جمعیت ۳۳.۶ سال است، یعنی نصف جمعیت بالاتر و نصف پایین‌تر از این سن قرار دارند.

• توزیع سنی به شرح زیر بود:
  • ۰ تا ۴ سال: ۶.۱ درصد
  • ۵ تا ۱۲ سال: ۱۱.۹ درصد
  • ۱۳ تا ۱۷ سال: ۸.۰ درصد
  • ۱۸ تا ۲۴ سال: ۹.۳ درصد
  • ۲۵ تا ۳۴ سال: ۱۵.۵ درصد
  • ۳۵ تا ۴۴ سال: ۱۶.۷ درصد
  • ۴۵ تا ۵۴ سال: ۱۲.۰ درصد
  • ۵۵ تا ۶۴ سال: ۱۱.۵ درصد
  • ۶۵ سال به بالا: ۹.۲ درصد

اتصالات موبایل و اینترنت

• از ۱۲.۲ میلیون اتصال موبایل، حدود ۹۶.۵ درصد از این اتصالات پهن‌باند محسوب می‌شوند. (شبکه‌های 3G، 4G، 5G)
• سرعت متوسط دانلود اینترنت موبایل در سال ۲۰۲۵ برابر با ۵۶.۱۹ مگابیت بر ثانیه بود که نسبت به سال قبل ۲۳.۶ درصد رشد داشته است.
• سرعت اینترنت ثابت نیز به طور متوسط ۶۲.۶۹ مگابیت بر ثانیه گزارش شده که رشدی نزدیک به ۹۰ درصد نسبت به سال قبل نشان می‌دهد.
• از نظر تعداد کاربران اینترنت، تعداد آنها از ژانویه ۲۰۲۴ تا ژانویه ۲۰۲۵، ۵۷ هزار نفر افزایش یافته است. (رشد ۰.۶ درصد)
• حدود ۱.۱۴ میلیون نفر هنوز در ابتدای سال ۲۰۲۵ به اینترنت دسترسی نداشتند. (حدود ۱۱ درصد جمعیت)

آمار شبکه‌های اجتماعی

• تعداد کل شناسه‌های کاربران فعال شبکه‌های اجتماعی در ژانویه ۲۰۲۵ برابر با ۶.۷۳ میلیون بود که معادل ۶۴.۹ درصد از جمعیت کل است.
• بررسی ترکیب جنسیتی کاربران شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهدکه:  ۴۲.۴ درصد زن و ۵۷.۶ درصد مرد می‌باشند
• حدود ۷۳ درصد از کاربران اینترنت حداقل در یک شبکه اجتماعی فعالیت داشتند.

جزئیات پلتفرم‌های اصلی اجتماعی در آذربایجان:

فیسبوک :(Facebook)

• تعداد کاربران حدود ۱.۶۵ میلیون نفر (۱۵.۹ درصد از جمعیت کل)
• از جمعیت واجد شرایط (۱۳ سال به بالا)، ۱۹.۴ درصد از فیسبوک استفاده می‌کردند.
• ۲۱.۵ درصد از بزرگسالان بالای ۱۸ سال در فیسبوک فعال بودند.
• ترکیب جنسیتی: ۳۴.۶ درصد زن و ۶۵.۴ درصد مرد.
• رشد سالانه حدود ۳.۱ درصد.

اینستاگرام :(Instagram)

• کاربران حدود ۴.۱۰ میلیون نفر (۳۹.۵ درصد از جمعیت کل)
• از جمعیت ۱۳ سال به بالا، ۴۸.۲ درصد در اینستاگرام فعال بودند.
• ۵۱.۴ درصد از بزرگسالان بالای ۱۸ سال از اینستاگرام استفاده می‌کردند.
• ترکیب جنسیتی: ۴۷.۶ درصد زن و ۵۲.۴ درصد مرد.
• رشد سالانه حدود ۱.۲ درصد، و رشد فصلی ۵.۱ درصد.

تیک‌تاک (TikTok)

• کاربران ۱۸ سال به بالا حدود 73.6 میلیون نفر (۸۷.۷ درصد از بزرگسالان ۱۸ سال به بالا)
• معادل ۷۳ درصد از کل کاربران اینترنت در سال ۲۰۲۵
• ترکیب جنسیتی: ۴۲.۴ درصد زن و ۵۷.۶ درصد مرد.
• رشد سالانه ۱۰.۴ درصد و رشد فصلی ۵.۴ درصد.

لینکدین (LinkedIn)

• اعضای ثبت‌نام‌شده: ۱.۱۰ میلیون نفر (۱۰.۶ درصد جمعیت کل)
• معادل ۱۴.۳ درصد از جمعیت بالای ۱۸ سال.
• ۳۸.۹ درصد زن و ۶۱.۱ درصد مرد.
• رشد سالانه ۳۲.۵ درصد، و رشد فصلی ۱۰ درصد.

مسنجر (Messenger)

• کاربران دسترسی تبلیغاتی: ۴۸۰ هزار نفر (۴.۶ درصد از جمعیت کل)
• ۵.۶ درصد از جمعیت ۱۳ سال به بالا.
• ۶.۲ درصد از بزرگسالان ۱۸ سال به بالا.
• ترکیب جنسیتی: ۲۸.۵ درصد زن و ۷۱.۵ درصد مرد.
• رشد سالانه کاهش ۱۱.۸ درصد و رشد فصلی ۲.۵ درصد.

ایکس (X)

• کاربران حدود ۳۱۲ هزار نفر (۳ درصد از جمعیت کل)
• ۳.۷ درصد از جمعیت ۱۳ سال به بالا.
• ۳.۹ درصد از بزرگسالان ۱۸ سال به بالا.
• ترکیب جنسیتی: ۳۲.۹ درصد زن و ۶۷.۱ درصد مرد (بر اساس حدس‌های الگوریتمی).
• رشد سالانه ۲۲ درصد و رشد فصلی ۰.۷ درصد.

نکته:

داده‌های مربوط به دسترسی تبلیغاتی ممکن است با آمار کاربران فعال ماهانه متفاوت باشد و همواره باید با دقت تحلیل شوند. برخی آمار جنسیتی بر اساس حدس‌های الگوریتمی یا اطلاعات خوداظهاری کاربران است که ممکن است ناهماهنگی‌هایی ایجاد کند. همچنین، روندها در بازه‌های کوتاه‌مدت ممکن است به‌دلیل اصلاحات پلتفرم‌ها در داده‌ها و حذف حساب‌های غیرواقعی یا تکراری دچار نوسان شوند.

اقتباس شده از وب سایت: DataReportal      

تحلیل:

جمهوری آذربایجان با ثبت بیش از ۱۲.۲ میلیون اتصال تلفن همراه (معادل  ۱۱۸ درصد جمعیت)، نشان می‌دهد که زیرساخت‌های ارتباطی کشور به‌خوبی توسعه یافته‌اند. این میزان نفوذ بالا، بیانگر وابستگی جدی مردم به ابزارهای دیجیتال است؛ هر فرد به‌طور متوسط بیش از یک سیم‌کارت دارد که نشان‌دهنده تفکیک استفاده‌های کاری و شخصی و همچنین رشد استفاده از eSIM و اینترنت اشیاء (IoT)  است.

همچنین، ۹۶.۵ درصد از اتصالات تلفن همراه به شبکه‌های نسل ۳، ۴ یا ۵ متصل هستند که حکایت از سطح بالای پهنای باند در کشور دارد. این موضوع زیرساخت لازم برای رشد اقتصاد دیجیتال، آموزش از راه دور، دولت الکترونیک و تجارت الکترونیک را فراهم کرده است.

نرخ نفوذ اینترنت در آذربایجان به ۸۹ درصد رسیده که رقم قابل‌توجهی است. اما رشد آن در سال گذشته تنها ۰.۶ درصد بوده است، که نشان می‌دهد کشور به آستانه اشباع دسترسی نزدیک شده و افراد فاقد اینترنت عمدتاً در مناطق روستایی، سالمندان یا اقشار کم‌درآمد هستند.

 حضور پررنگ در شبکه‌های اجتماعی با محوریت TikTok و Instagram

۶.۷۳ میلیون کاربر فعال شبکه‌های اجتماعی (۶۴.۹٪ جمعیت) در آذربایجان نشان‌دهنده نقش پررنگ این پلتفرم‌ها در زندگی مردم است. نکات قابل توجه:

• TikTok  با ۶.۷۳ میلیون کاربر بزرگسال و رشد ۱۰.۴٪، پرنفوذترین پلتفرم اجتماعی در کشور است. این نشان می‌دهد که محتوای ویدئویی کوتاه در بین کاربران، به‌ویژه جوانان، بسیار محبوب است.
• Instagram  با ۴.۱ میلیون کاربر و پوشش ۵۱.۴٪ از بزرگسالان، نقش مهمی در بازاریابی دیجیتال و تعاملات اجتماعی ایفا می‌کند.
• Facebook  اگرچه تنها ۱.۶۵ میلیون کاربر دارد (۲۱.۵٪ بزرگسالان)، اما همچنان برای مخاطبان بالاتر از ۳۰ سال اهمیت دارد.
• LinkedIn  با رشد ۳۲.۵٪ (۱.۱ میلیون کاربر)، نشان می‌دهد که بازار کار و روابط حرفه‌ای در حال دیجیتالی شدن است.
• X  (توئیتر سابق) و Messenger  حضور کمرنگ‌تری دارند (هرکدام زیر ۵٪ جمعیت)، که نشان‌دهنده ترجیحات متفاوت کاربران آذربایجانی نسبت به سایر کشورهاست.

تقریباَ در تمام پلتفرم ها، مردان بیش از زنان حضور دارند برای مثال: در Facebook؛ حدود ۶۵٪ کاربران مرد، در TikTok؛ حدود ۵۷٪ کاربران مرد و  تنها در Instagram توازن نسبی‌تری (۵۲٪ مرد، ۴۸٪ زن) مشاهده می‌شود. این شکاف ممکن است به دلایل فرهنگی، اجتماعی یا حتی نوع محتوای غالب در هر پلتفرم بازگردد. لازم است برنامه‌های سواد رسانه‌ای دیجیتال با تمرکز بر شمول زنان گسترش یابد.

افزایش قابل توجه سرعت اینترنت در هر دو بخش موبایل و ثابت (به ترتیب ۲۳.۶٪ و ۸۹.۸٪ رشد سالانه) نشان‌دهنده سرمایه‌گذاری موفق در زیرساخت‌هاست.

میانگین سرعت اینترنت ثابت (۶۲.۶۹ مگابیت در ثانیه) به‌راحتی امکان اجرای سرویس‌های استریم، دورکاری، آموزش آنلاین و خدمات مالی دیجیتال را فراهم می‌کند.

آذربایجان به‌طور کلی در مسیر دیجیتال‌سازی پیشرفت خوبی داشته و زیرساخت‌های فنی در سطح قابل‌قبولی قرار دارند.

با این حال، برخی چالش‌ها باقی‌ست که از جمله آنها؛ رشد آهسته نفوذ اینترنت به دلیل اشباع بازار و شکاف دیجیتال جنسیتی و جغرافیایی (شهر/روستا) وابستگی بالا به چند پلتفرم خاص (TikTok و Instagram) و آسیب‌پذیری ناشی از آن می‌باشند.