اسرائیل و آمریکا درباره توقف عملیات نظامی علیه ایران به توافق رسیده‌اند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، این موضوع را شامگاه ۲۴ ژوئن اعلام کرد. با این حال، اسرائیل و ایران همچنان به شلیک موشک به خاک یکدیگر ادامه داده‌اند.

عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، پیش‌تر اعلام کرده بود که در صورت توقف حملات اسرائیل، تهران آمادگی آغاز مذاکرات را دارد و این به معنای پذیرش آتش‌بس خواهد بود. این اظهارات پس از دیدار او با سه کشور اروپایی (بریتانیا، آلمان و فرانسه) مطرح شد.

یادآور می‌شود که ایران ۳۷ سال پیش نیز تجربه سیاسی مرتبط با آتش‌بس را از سر گذرانده است. رویدادهای نیم‌قرن اخیر ثابت کرده‌اند که ایران کشوری عادی نیست. از زمان روی کار آمدن ساختار سیاسی-ایدئولوژیک کنونی، این دومین بار است که جمهوری اسلامی مستقیماً هدف یک جنگ قرار می‌گیرد.

در سال ۱۹۸۰، عراق به ایران حمله کرد. آن جنگ هشت‌ساله بی‌نتیجه ماند و در سپتامبر ۱۹۸۸، ایران و عراق به مواضع پیش از جنگ بازگشتند. هرچند ایران به اهداف سیاسی خود در آن جنگ نرسید، اما نتیجه آن انسجام درونی قدرت در تهران و حذف جریان‌های مخالف بود.

در آن جنگ، اسرائیل از حکومت وقت ایران پنهانی حمایت نظامی می‌کرد. اما حمله نظامی اسرائیل به ایران در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، با حمایت سیاسی و سپس نظامی آمریکا، با شرایط ۴۶ سال پیش متفاوت بود. در منطقه، تحولات بسیاری رخ داده است: تغییر رژیم‌ها در عراق و سوریه، تضعیف یا نابودی گروه‌های نیابتی ایران در غزه (حماس)، لبنان (حزب‌الله) و سوریه.

بنابراین، جمهوری اسلامی ایران در رویدادهای خردادماه تقریباً در میدان تنها مانده بود. حتی روسیه که اخیراً توافقنامه شراکت راهبردی با ایران را در پارلمان خود تصویب کرده، نتوانست به کمک تهران بیاید.

سیدجعفر آقایی، کاردار سفارت ایران در باکو، در یک کنفرانس خبری اعلام کرد که جامعه بین‌المللی نسبت به حملات موشکی اسرائیل به ایران بی‌تفاوت بوده است.

رویدادهای اخیر همچنین نشان داد که هدف عملیات تغییر رژیم در تهران نبوده است. گرچه دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو در سخنرانی‌های خود به این موضوع اشاره داشتند، اما عملکردشان این هدف را تأیید نکرد. آنچه دیده شد، تلاش برای نابودی تأسیسات هسته‌ای ایران، فلج‌کردن صنایع نظامی، ترور فرماندهان سپاه و فیزیک‌دانان هسته‌ای، و تخریب پایگاه‌ها، پادگان‌ها و ساختمان‌های دولتی ایران بود.

در ۲۲ ژوئن، با بمباران سه مرکز هسته‌ای ایران – فردو، اصفهان و نطنز – از سوی آمریکا، می‌توان گفت عملیات نظامی عملاً پایان یافته تلقی شد. ایران نیز در پاسخ، به پایگاه‌های نظامی آمریکا در قطر حمله کرد.

اما دونالد ترامپ این حمله تلافی‌جویانه ایران را "ضعیف" توصیف کرد و گفت: «۱۴ موشک شلیک شد که ۱۳ عدد منهدم و یکی نیز چون بی‌خطر تشخیص داده شد، رهگیری نشد.» با این حال، آمریکا دست به اقدام متقابل نزد.

اما چرا آمریکا با ایران مانند عراق و سوریه رفتار نکرد؟ دلایل متعددی دارد: نخست، بشار اسد و صدام حسین کنترل کامل بر کشور نداشتند. دوم، در داخل آن کشورها گروه‌های مسلح مخالف حکومت مرکزی فعال بودند. همچنین پس از جنگ با ایران، صدام تضعیف شده و اسد نیز پس از پدرش نتوانست ارتش را تقویت کند. مهم‌تر از همه اینکه آن‌ها حمایت جدی خارجی نداشتند. جنگ عراق بخشی از یک ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا بود.

در عراق، هدف جنگ، مانند لیبی و مصر، سرنگونی رئیس‌جمهور بود.

اما وضعیت در ایران متفاوت است. حتی از نظر سیاسی، چین و روسیه از ایران حمایت می‌کنند و این حمایت‌ها ممکن است در آینده اشکال دیگری نیز به خود بگیرد. جمهوری اسلامی بر تمام مرزهای خود تسلط دارد و تمامیت ارضی کشور حفظ شده است. در استان‌های سیستان‌وبلوچستان و کردستان، و در مرزهای افغانستان و عراق، عملیات‌هایی علیه گروه‌های مسلح انجام شده و حتی در مرز افغانستان دیواری بتنی احداث شده است. از این رو، امنیت مرزی و ثبات داخلی، برگ‌های برنده ایران در این تقابل محسوب می‌شود.

یکی از عوامل مهم دیگر، وحدت درونی در ساختار قدرت ایران است که مانع از وخیم‌تر شدن اوضاع برای تهران شده است.

اکنون یک سؤال ذهن همه را مشغول کرده: آیا آتش‌بس برقرار خواهد ماند یا نه؟

تهران خواستار آتش‌بسی بلندمدت و پایدار است. این بدان معناست که اسرائیل و آمریکا باید تعهد دهند دیگر به ایران حمله نخواهند کرد و ایران نیز باید تضمین دهد که برنامه هسته‌ای خود را از سر نخواهد گرفت. اما پنهان‌سازی ۴۰۲ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده و احتمال احیای برنامه هسته‌ای در آینده، احتمال تکرار حمله اسرائیل و آمریکا را از بین نمی‌برد.

بنابراین می‌توان این وقایع را نوعی "آزمایش" متقابل میان طرفین دانست.

این درگیری در عین حال، می‌تواند زمینه‌ساز دیدار دوباره نمایندگان ایران و آمریکا و برگزاری دور ششم مذاکرات شود – اگر این دیدار صورت گیرد.

نویسنده: صدرالدین اسماعیل اف

https://report.az/analitika/12-gunluk-israil-iran-muharibesi-davamli-ateskes-haminin-maragindadir/