بیگم وقارالنساء نون که در سال ۱۹۲۰ در اتریش متولد شد، یکی از چهره‌های مهم و اغلب کمتر شناخته‌شده در تاریخ استقلال پاکستان و بنای اولیه دولت نوپای این کشور به شمار می‌رود. مشارکت‌های او شامل فعالیت‌های سیاسی، ترویج آموزش زنان، کمک‌های بشردوستانه، و نمایندگی دیپلماتیک می‌باشد. او که زنی اروپایی‌الاصل بود و پاکستان را به عنوان خانه‌اش پذیرفت، از همسر نخست‌وزیر تا بانوی اول کشور و در نهایت قهرمان ملی، مسیری شگفت‌انگیز و الهام‌بخش را طی کرد.
زندگی اولیه و ورود به جنبش پاکستان
وقارالنساء در سال ۱۹۴۵ با سر فیروز خان نون ازدواج کرد، سیاستمداری برجسته و یکی از رهبران مطرح مسلمانان در هندِ پیش از تقسیم. در زمان ازدواج، سر فیروز عضو شورای اجرایی نایب‌السلطنه هند بود، اما به‌زودی از این مقام استعفا داد و همراه با همسرش از دهلی به لاهور مهاجرت کرد. این جابه‌جایی آنان را به قلب تحولات سیاسی و مبارزات استقلال‌طلبانه مسلمانان در هند کشاند.
این تصمیم سرنوشت‌ساز، نقطه عطفی برای بیگم نون بود که موجب مشارکت فعال او در فضای سیاسی جنوب آسیا شد. نزدیکی‌اش به شوهر خود که از رهبران ارشد لیگ مسلم بود، او را با اوضاع سیاسی، افکار عمومی و مسیر استقلال آشنا ساخت و به او هویت سیاسی مستقلی بخشید.
فعالیت‌های سیاسی و نقش در مبارزه برای پاکستان
بیگم وقارالنساء نون نقشی حیاتی در بسیج زنان مسلمان ایفا کرد، به‌ویژه در استان پنجاب که یکی از مهم‌ترین مراکز تصمیم‌گیری در روند تقسیم هند بود. او به عضویت کمیته فرعی زنان لیگ مسلم در پنجاب درآمد و با برگزاری کارزارهای انتخاباتی، راهپیمایی‌ها، و اجتماعات سیاسی، پیوسته در خط مقدم جنبش استقلال قرار داشت.
او گروهی از دانش‌آموزان دختر و زنان داوطلب تشکیل داد و برای تبلیغ اهداف لیگ مسلم، به مناطق مختلف استان سفر کرد. در جریان جنبش نافرمانی مدنی علیه دولت خضیر حیات تیوانا ـ که تحت حمایت بریتانیا بود ـ بیگم نون یکی از رهبران زن برجسته‌ای بود که با سازماندهی اعتراضات گسترده، حضور خود را در مبارزات مردمی به‌وضوح نشان داد. او سه بار در این مسیر بازداشت شد.
فعالیت‌های بشردوستانه پس از استقلال
پس از تأسیس پاکستان در سال ۱۹۴۷، بیگم نون به فعالیت‌های اجتماعی خود ادامه داد. او در ساماندهی کمک‌های مردمی به آوارگان، در میان بزرگ‌ترین مهاجرت جمعی تاریخ مدرن، نقشی ارزشمند ایفا کرد. او به همراه کمیته‌ها و اردوگاه‌های پناهندگان، خدمات سازماندهی و امداد رسانی ارائه کرد.
او همچنین با صلیب سرخ همکاری نزدیکی داشت و نمایندگی پاکستان را در چندین نشست بین‌المللی برعهده گرفت. به عنوان زنی با پیشینه اروپایی که حالا نماینده یک کشور مسلمان جوان شده بود، توانست تصویری مدرن و مترقی از زنان پاکستانی را به نمایش بگذارد.
پیشگام آموزش زنان
یکی از ماندگارترین میراث‌های بیگم نون، فعالیت‌های او در زمینه آموزش دختران و زنان است. او که به قدرت تحول‌آفرین آموزش ایمان داشت، اقدام به تأسیس چندین مؤسسه آموزشی کرد که همچنان به نام او فعال‌اند. از جمله، کالج وقارالنساء برای زنان در راولپندی که به یکی از مؤسسات معتبر تحصیلات عالی برای زنان در پاکستان تبدیل شد. همچنین در داکا (در آن زمان پاکستان شرقی)، او بنیان‌گذار مدرسه وقارالنساء نون بود که اکنون یکی از بهترین مدارس بنگلادش محسوب می‌شود.
این مؤسسات نه تنها فرصت‌های آموزشی برای هزاران زن جوان فراهم کردند، بلکه نمادی از آرمان‌های بلند او در زمینه برابری جنسیتی در یک کشور نوپا بودند.
سال‌های پایانی و میراث ماندگار
در سال ۱۹۵۷، زمانی که سر فیروز خان نون نخست‌وزیر پاکستان شد، بیگم نون عنوان بانوی اول کشور را برعهده گرفت و تا سال ۱۹۵۸ در این سمت باقی ماند. در این مدت نیز به فعالیت‌های اجتماعی و خیریه خود ادامه داد.
در سال ۱۹۵۹، دولت پاکستان خدمات او را با اعطای نشان امتیاز (نشانِ امتیاز) ـ یکی از عالی‌ترین افتخارات غیرنظامی کشور ـ مورد تقدیر قرار داد.
او پس از یک بیماری طولانی، در ۱۶ ژانویه ۲۰۰۰ در اسلام‌آباد درگذشت و کشوری را ترک گفت که به آن عشق می‌ورزید و با تمام وجود برایش جنگیده بود.
جمع‌بندی
بیگم وقارالنساء نون فقط همسر یک نخست‌وزیر نبود؛ او مبارزی سیاسی، آموزگاری دلسوز، خیّری اجتماعی، و پاکستانی‌ای بود که با انتخاب و تعهد قلبی به این سرزمین پیوست. فداکاری‌های او در مبارزه با استعمار، کمک به آوارگان، پیشبرد آموزش زنان، و نمایندگی فرهنگی پاکستان، از او چهره‌ای الهام‌بخش ساخت.
داستان زندگی او گواهی است بر آن‌که جنبش پاکستان تنها توسط مردان ساخته نشد، بلکه زنان جسوری چون بیگم نون نیز در شکل‌گیری آن نقش کلیدی داشتند. میراث او همچنان الهام‌بخش نسل‌های آینده در مسیر عدالت اجتماعی، برابری جنسیتی و خدمت به مردم است.
نظر شما