امروزه، ۲۳۶ آرشیو در کشور وجود دارد، از جمله آرشیو ریاست جمهوری قزاقستان و چهار آرشیو ویژه دولتی. مخزن آرشیو ملی شامل بیش از ۲۷.۸ میلیون واحد ذخیره‌سازی است که در ۷۴۵۰۰ مجموعه سازماندهی شده‌اند.

در طول این سال‌ها، بودجه آموزشی دولتی برای برنامه «کتابداری، پردازش اطلاعات و علوم بایگانی» دو برابر شده است تا از آموزش متخصصان واجد شرایط حمایت شود. تعداد کمک‌هزینه‌های مقطع کارشناسی از 20 به 100 افزایش یافته است. به دستور رئیس دولت، 89 کمک‌هزینه اضافی برای آموزش پرسنل بایگانی و کتابخانه در پنج منطقه کشور اختصاص داده شده است.

ساختمان‌های جدید آرشیوهای شهرستان‌های کوردای و ژامبیل در منطقه ژامبیل، آرشیو شهرستان تمیر در منطقه آکتوبه و آرشیو ریاست جمهوری قزاقستان در شهر آستانه به بهره‌برداری رسیدند.

برای بهبود سازوکارهای حمایت دولتی از ادبیات، در سال ۲۰۲۳ میلادی به ابتکار رئیس جمهور قزاقستان، جایزه ادبی ویژه ریاست جمهوری برای نویسندگان و شاعران جوان قزاقستانی تأسیس شد. این جایزه در دسته‌های زیر اهدا می‌شود: نثر، شعر، ادبیات کودک و نمایشنامه. مبلغ جایزه ۴.۱ میلیون تنگه برای هر دسته است.

رئیس دولت  در کنگره ملی سال 2023 میلادی در ترکستان  دستورالعمل هایی در مورد بازگرداندن عنوان افتخاری "نویسنده خلق قزاقستانین" ارائه داد  که بر اساس آن در 16 اکتبر 2023 میلادی اصلاحات و اضافات به قانون جمهوری قزاقستان"در مورد جوایز دولتی جمهوری قزاقستان" معرفی شد که به معنای رسمیت شناختن سهم قابل توجه آنها در توسعه ادبیات ملی شد.

در ۲۳ آوریل ۲۰۲۵ میلادی، روز ملی کتاب به ابتکار رئیس دولت برای نخستین بار جشن گرفته شد. رویداد اصلی این جشن، مراسم اهدای جوایز به برندگان مسابقه «کتاب ملی» بود که برای حمایت از نویسندگان با استعداد و تحریک روند ادبی طراحی شده بود.

حفظ حافظه تاریخی همچنان یک جهت مهم برای جمهوری قزاقستان است. وب پورتال "ادای احترام به قهرمانان" توسط این وزارتخانه ایجاد شده است که در آن اطلاعات مربوط به بیش از 690 هزار شرکت کننده در جنگ جهانی دوم، از جمله 365 قهرمان اتحاد جماهیر شوروی، چهار قهرمان دو نشان و 19 شوالیه نشان افتخار جمع آوری شده است. اطلاعات مربوط به 6615 اسیر جنگی قزاق با همکاری وزارت دفاع وارد شده است. نسخه صوتی آثار نویسندگان خط مقدم در پلتفرم KAZNEB.KZ نیز قرار داده شده است.

بیش از هزار سند تاریخی منحصر به فرد از ۱۴ کشور در چارچوب پروژه «آرشیو ۲۰۲۵» جمع‌آوری شده است. پیش‌نویس قانون جدیدی با هدف حفظ مواد آرشیوی و ایجاد مبنای قانونی برای یک آرشیو الکترونیکی واحد در حال تدوین است.

آرشیو ملی جمهوری قزاقستان، آستانه

امسال، آرشیو ملی جمهوری قزاقستان به طور فعال همکاری‌های بین‌المللی را توسعه داد. تفاهم‌نامه‌ای با سرویس‌های آرشیوی عربستان سعودی، روسیه، لیتوانی و ترکیه امضا شد و پروژه‌های مشترکی در زمینه دیجیتالی سازی و حفظ میراث مستند اجرا شد. در ماه اوت، روزهای آرشیو قزاقستان در بخارای ازبکستان برگزار شد، جایی که نشریه مشترک «همکاری فرهنگی ازبکستان و قزاقستان در اسناد آرشیوی» رونمایی شد. در ماه ژوئن، یک آلبوم عکس «شواهد مستند از قهرمانی قزاق‌ها در جنگ جهانی دوم» در مسکو رونمایی شد.

اتحادیه نویسندگان قزاقستان با حمایت کمیته آرشیو و کتابداری وزارت فرهنگ این کشور، سه پروژه بزرگ را اجرا می‌کند: «چشم‌انداز ادبی و شناختی قزاقستان جدید»، پلتفرم آموزشی «مدرسه مهارت های ادبی نویسندگان» و یک برنامه علمی برای تحقیق در مورد آثار نویسندگان قزاق در آرشیو های کشورهای مستقل مشترک‌المنافع.

به عنوان بخشی از اقدامات سال مشاغل کارگری، مسابقه ملی "حماسه شجاعت و کار" برگزار می‌شود که به تلاش‌ها و زحمات نمایندگان مشاغل کارگری اختصاص دارد. ۴۵ اثر از تمام مناطق کشور به این مسابقه راه یافتند.

ناشران قزاق در نمایشگاه‌های بین‌المللی بزرگ کتاب در پکن، گوانگژو و فرانکفورت شرکت کردند.

یک پروژه مشترک بین کتابخانه ملی دانشگاهی و شرکت هواپیمایی ایر آستانه در حال اجرا است که در چارچوب آن، تولیدات صوتی آثار کلاسیک قزاق - آبای، مختار عوض اف، میرژاکوپ دولاتوف، بیمبیت مایلین و همچنین ترانه‌های محلی، حماسه‌ها و شاهکارهای موسیقی در هواپیماها قابل دسترسی مسافران است.

بازدید توکایف از مرکز مرمت آرشیو ریاست جمهوری قزاقستان

اجرای برنامه دولتی برای تضمین دسترسی به ادبیات باکیفیت برای مخاطبان گسترده همچنان یک جهت بسیار مهم است. طبق دستور دولت، انتشار و توزیع ۱۱۸ عنوان کتاب با تیراژ کلی ۲۳۶ هزار نسخه تا پایان سال ۲۰۲۵ میلادی برنامه‌ریزی شده است.

تا اول ژوئیه ۲۰۲۵ میلادی، شبکه کتابخانه‌های عمومی کشور شامل ۳۸۸۳ کتابخانه، با مجموع مجموعه ۷۲,۲۸۳,۹۴۶ کتاب و پایگاه کاربری ۳,۲۹۲,۲۲۶ نفر بود. تعداد مراجعه به کتابخانه در سراسر کشور در مجموع ۵۱,۹۲۱,۲۶۱ نفر بوده است.

طبق دستورالعمل‌های رئیس دولت، نوسازی کتابخانه‌ها و ساخت کتابخانه ریاست جمهوری ۲۴ ساعته در حال بررسی است.

از ابتدای امسال، اقداماتی برای اجرای «نقشه راه نوسازی کتابخانه‌های عمومی در سراسر کشور برای سال‌های 2025- 2027 میلادی» در حال انجام است. مطابق با این طرح، اقدامات تحول‌آفرینی برای بهبود دسترسی، پیشرفت فناوری و راحتی خدمات کتابخانه‌ای در حال اجرا است. این شامل معرفی خدمات دیجیتال، ارتقاء امکانات و ایجاد فضاهای کتابخانه‌ای چندمنظوره می‌شود.

در سال ۲۰۲۵ میلادی، کتابخانه ملی جمهوری قزاقستان به طور فعال همکاری‌های بین‌المللی را توسعه داد و در چارچوب پروژه «پنجره‌ای به کره» برای سال‌های ۲۰۲۵-۲۰۲۹ میلادی، تفاهم‌نامه هایی با کتابخانه ملی جمهوری کره  و  شرکت کتابخانه مرکزی ایالت سلانگور (مالزی) امضا کرد.

این ابتکارات به حفظ حافظه فرهنگی، افزایش اعتبار علوم بایگانی و کتابداری و ترویج ادبیات قزاقستان در سراسر جهان کمک می‌کند.

نوآوری‌های دیجیتال و فناوری‌های نوین در آرشیو و کتابداری قزاقستان

در دهه اخیر، دولت قزاقستان اهمیت ویژه‌ای به تحول دیجیتال در عرصه کتابداری و آرشیو داده است. ورود فناوری‌های نوین همچون سیستم‌های هوشمند جستجو، پلتفرم‌های ابری برای نگهداری اسناد، و ابزارهای هوش مصنوعی برای دسته‌بندی منابع موجب دگرگونی در ساختار آرشیوهای ملی و منطقه‌ای شده است. این تغییرات باعث افزایش سرعت خدمات، شفافیت در فرآیند دسترسی و بهبود حفاظت از داده‌های ملی گردیده است.

پروژه‌های بزرگی نظیر «دیجیتالی‌سازی میراث قزاق» و «کتابخانه الکترونیکی ملی» از جمله طرح‌هایی هستند که هدف آن‌ها تبدیل منابع مکتوب، نسخه‌های خطی، اسناد تاریخی و نشریات قدیمی به فرمت‌های دیجیتال می‌باشد. در نتیجه‌ی این تلاش‌ها، میلیون‌ها صفحه سند تاریخی و ادبی در دسترس عموم مردم، محققان و دانشگاه‌ها قرار گرفته است.

به‌طور خاص، پروژه‌ی «میراث دیجیتال ترک» که با همکاری کشورهای عضو سازمان کشورهای ترک آغاز شده، امکان دسترسی پژوهشگران منطقه‌ای به منابع مشترک فرهنگی و تاریخی را فراهم کرده است.

وزارت فرهنگ قزاقستان همچنین سامانه‌ای جامع برای مدیریت داده‌های آرشیوی ایجاد کرده است که بر پایه "فناوری بلاک‌چین" کار می‌کند. این سامانه امنیت داده‌ها را افزایش داده و از دستکاری یا حذف ناخواسته اطلاعات جلوگیری می‌کند. افزون بر این، برنامه‌هایی برای استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشینی جهت شناسایی اسناد آسیب‌دیده و بازسازی دیجیتال آن‌ها در دست اجرا است.

در نهایت، با اجرای این سیاست‌ها، جمهوری قزاقستان نه‌تنها در میان کشورهای آسیای مرکزی بلکه در سطح جهانی به عنوان یکی از پیشروترین کشورها در دیجیتالی‌سازی اسناد و کتابخانه‌ها شناخته می‌شود.

همکاری‌های علمی و آموزشی در زمینه کتابداری و آرشیو

یکی از مهم‌ترین جهت‌گیری‌های فرهنگی سال‌های اخیر در جمهوری قزاقستان، توسعه همکاری‌های علمی و آموزشی میان نهادهای داخلی و بین‌المللی در حوزه کتابداری و علوم آرشیوی است. دولت در این راستا، تلاش کرده تا میان دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و نهادهای اجرایی ارتباطی پایدار و هدفمند ایجاد کند.

دانشگاه ملی اوراسیا، دانشگاه قزاق-آلمانی و دانشگاه دولتی آلماتی، از جمله نهادهایی هستند که در سال ۲۰۲۵ میلادی برنامه‌های مشترکی با دانشگاه‌های اروپایی، ترکیه و کره جنوبی در زمینه آموزش کتابداران مدرن آغاز کردند. این برنامه‌ها شامل تبادل استاد، اعطای بورس تحصیلی مشترک، و راه‌اندازی کارگاه‌های پژوهشی درباره آرشیوهای دیجیتال و حفاظت فیزیکی از اسناد قدیمی است.

در سطح بین‌المللی، جمهوری قزاقستان در پروژه‌های مشترک با یونسکو، فدراسیون بین‌المللی انجمن‌ها و موسسات کتابداری (IFLA) و اتحادیه آرشیوهای آسیایی- اروپایی مشارکت فعال دارد. به موجب این همکاری‌ها، نمایندگان جمهوری قزاقستان در کنفرانس‌های جهانی حضور یافته و تجربه‌های خود را درباره استانداردسازی دیجیتال و روش‌های جدید مدیریت اطلاعات ارائه می‌دهند.

اقدامات گسترده دولت قزاقستان در سال ۲۰۲۵ میلادی نشان می‌دهد که حوزه کتابداری و آرشیو دیگر تنها بخش فرهنگی نیست، بلکه به یکی از ارکان توسعه ملی، آموزشی و علمی کشور تبدیل شده است. استمرار این روند، جمهوری قزاقستان را به الگویی موفق در زمینه حفظ میراث فرهنگی و دانش بشری در آسیای مرکزی تبدیل خواهد کرد.

ملاحظه:

تحولات چشمگیر دولت قزاقستان در سال‌های اخیر در زمینه توسعه علوم بایگانی، کتابداری و آرشیو  از جمله افزایش بودجه آموزشی، نوسازی مراکز آرشیوی، دیجیتال‌سازی اسناد و گسترش همکاری‌های بین‌المللی بیانگر رویکردی نظام‌مند در حفظ میراث فرهنگی و گسترش دسترسی عمومی به منابع دانشی است.

در این راستا، همکاری‌های فرهنگی و آرشیوی میان ایران و قزاقستان نیز روندی رو به گسترش داشته است. طی سال‌های اخیر، رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در آستانه با همکاری سازمان اسناد و کتابخانه ملی و مرکز میکروفیلم نور چندین دوره آموزشی در زمینه مرمت نسخ خطی و حفاظت اسناد برگزار کرده و گروه‌هایی از متخصصان قزاقستان را برای آموزش‌های تخصصی مرمت، نسخه‌شناسی و دیجیتال‌سازی به ایران اعزام نموده است.

تداوم و گسترش این همکاری‌ها می‌تواند سهم مهمی در ارتقای سطح تعاملات فرهنگی و علمی، حفظ میراث مستند مشترک و تقویت پیوندهای فرهنگی میان دو ملت ایفا نماید.

منبع:

https://kazpravda.kz/n/v-kazahstane-podderzhat-obuchenie-v-sfere-bibliotechnogo-i-arhivnogo-dela/